نفیسه امامی
خبرنگار

کشت محصولات راهبردی همسو با توسعه کارخانه ها و افزایش ظرفیت خودکفایی در کشور یکی از اهداف وزارت جهاد کشاورزی است که سهم بسیار مهمی  در امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. شکر یکی از همین کالاهای راهبردی است که در حال حاضر۶۰‌ درصد شکر مورد نیاز کشور از طریق چغندر و ۴۰‌ درصد از طریق نیشکر تأمین می‌شود.
با توجه به بروز تنش‌های آبی، خشکسالی و نبود فناوری‌‌‌های نوین و تکنولوژی روز در کارخانه‌های تولید شکر در کشور امکان شکوفایی در عرصه چغندر و نیشکر ایجاد نشده است و باعث نشده در زمینه تولید و تأمین شکر مورد نیاز کشور باید خودکفا شویم.
طبق آمارهای موجود در ایران ۳۵ کارخانه تولید شکر با چغندرقند و ۹ کارخانه شکر با نیشکر تأسیس‌‌‌ شده است که از این آمار، تنها ۳۵ کارخانه فعالند و متأسفانه بخشی از کارخانه‌های تأسیس شده از مدار تولید خارج شده‌اند. نیاز سالانه کشور به مصرف شکر حدود 200/2 تا 300/2 میلیون تن و مقدار تولید سالانه  حدود 8/1 میلیون تن است که تأمین بقیه نیاز کشور باید از طریق واردات صورت پذیرد. طبق آمارها میزان تولید شکر شرکت‌های فعال تا اواخر اسفندماه سال 99 حدود یک‌میلیون و 600‌ هزار تن و میزان واردات هم یک‌ میلیون تن بوده است. بر اساس همین آمارها تا پایان سال 1400 هم حدود یک‌میلیون و 100‌هزار تن شکر در کشور تولید شده و همزمان طی این مدت یک‌ میلیون و 40‌ هزار تن از این محصول به‌صورت واردات به بازارهای داخلی تزریق شده است.  
برنامه خودکفایی تولید شکر یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم است و علیرضا مهاجر سرپرست معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی پیشتر اعلام کرده بود با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و توسعه واحدهای فرآوری، خودکفایی ایران در تولید شکر طی سه سال آینده محقق خواهد شد.
این وزارتخانه به منظور کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید محصول چغندر قند، برنامه‌های کشت پاییزه در استان های پرآب و نیز مدیریت مصرف آب از طریق اجرای طرح‌های آبیاری نوین را مورد توجه قرار داده است تا به این واسطه افزایش عملکرد در واحد سطح کشتزارهای چغندر قند و افزایش درصد شکر محقق شود.  وزارت جهاد کشاورزی به‌دنبال افزایش هزینه‌های تولید چغندرقند در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰، قیمت تضمینی آن  را 37 درصد افزایش داد که با احتساب کمک کرایه حمل و محاسبه ارزش جوایز تحویل به حدود ۲۲ هزار و ۵۰۰ ریال در هر کیلوگرم افزایش یافت. این در حالی است که میانگین افزایش قیمت خرید تضمینی چغندر قند در سال‌های گذشته کمتر از ۲۰ درصد بود. از سوی دیگر این وزارتخانه با توجه به سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب به خودکفایی در تولید کالاهای اساسی در کشور و در راستای سیاست‌های بالادستی، اقدام به اصلاح قیمت چغندر قند با هدف حمایت از تولید و تحقق خوداتکایی در تولید شکر کرده است. پیمان حصادی مجری طرح چغندرقند وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره تولید چغندرقند و تحقق خودکفایی در تولید شکر در کشور گفت: میزان مصرف شکر در کشور بر مبنای جمعیت کشور 2 میلیون و 200 تا 2 میلیون و 300 هزار تن است اما شیوع کرونا باعث کاهش مصرف سرانه 27 کیلویی شکر به ازای هر فرد شد و میزان مصرف را به یک میلیون و 800 هزار تن رساند. این میزان نشان می‌دهد الگوی مصرف در کشور در حال بهینه شدن است. وی افزایش تولید و کاهش میزان مصرف را عاملی در جهت رسیدن به خودکفایی عنوان کرد و افزود: با مدیریت و برنامه‌ریزی و با توجه به افزایش تولید در واحد سطح و نیز کاهش میزان مصرف شکر، خودکفایی در تولید شکر محقق خواهد شد. حصادی با اشاره به کاشت انواع چغندرقند و نیشکر در کشور گفت: دو نوع چغندرقند بهاره و پاییزه کشت می‌شود و مزارع نیشکر هم در منطقه گرمسیر و استان خوزستان قرار دارند. چغندرقند بهاره در 100 هزار هکتار و چغندرقند پاییزه در 20 تا 30 هزار هکتار در کشور کشت می‌شود اما قرار است چغندرقند پاییزه تا 60 هزار هکتار گسترش پیدا کند. وی کمبود امکانات  برای رسیدن به خودکفایی در تولید شکررا از مهم‌ترین دلایل در نرسیدن به این هدف عنوان کرد و گفت: ما در این عرصه ظرفیت صنعتی کافی نداریم، زیرا به‌عنوان نمونه باید در خوزستان 3 کارخانه 10 هزار تنی در تولید شکر داشته باشیم ،درحالی که اکنون با یک کارخانه در حال فعالیت هستیم. چنانچه تا سه سال آینده خلأ استفاده از چغندرقند پاییزه را تأمین کنیم، می‌توانیم امکان رسیدن به خودکفایی را در دسترس بدانیم.
وی ادامه داد: کارخانه‌های قند کشور دارای 7 میلیون تن ظرفیت تولید از چغندر و 9 میلیون تن از نیشکر هستند. با استفاده از این ظرفیت امکان تولید یک میلیون و 800 هزار تنی شکر به‌صورت میانگین در کشور وجود دارد. ضمن اینکه کمبود 400 تا 500 هزار تنی استفاده از شکر را می‌توان از کشت چغندر پاییزه براحتی تأمین کرد.  حصادی واردات بی‌رویه شکر را یکی از موانع در رسیدن به خودکفایی مطرح کرد و گفت:  سال‌های 86 و 85 بیش از نیاز کشور شکر وارد شد که باعث ضربه زدن به تولید شد ،اما بعدها با توجه به خسارتی که وارد کرد، واردات بی‌رویه آن مدیریت شد. مجری طرح چغندر قند وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: واردات شکر در سال‌ جاری بر مبنای میزان کسری در کشور و ذخیره احتیاطی انجام شده است. دولت میزان واردات شکر را مدیریت شده انجام می‌دهد تا تولیدکنندگان از این موضوع لطمه نبینند. حصادی در پایان سخنانش با تأکید بر لزوم حمایت از تولیدکنندگان گفت: با توجه به اختلاف قیمت شکر وارداتی با تولید داخل باید تعرفه مناسبی برای واردات شکر وضع شود، یا واردات شکر با محدودیت و تنها توسط تولید کنندگان آن انجام بگیرد.
لازم به ذکر است که نرخ شکر از پایان سال ۱۳۹۹ که ارز 4200 تومانی مربوط به واردات آن حذف شد، بر اساس هزینه تمام‌شده و با استفاده از سازوکار نظام عرضه و تقاضا، تعیین می‌شود. با تصمیم ستاد تنظیم بازار و به منظور حذف رانت و فساد در بازار، قیمت شکر، سال ۱۴۰۱ یکسان‌سازی شد و برای سال‌جاری 18 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم (درب کارخانه )تعیین شده است.

وزیر جهاد کشاورزی  در سخنرانی پیش از نمازجمعه با تشریح عملکرد دولت سیزدهم در بخش کشاورزی گفت:‌ تا پایان دولت، زمین همه کشاورزان سنددار می‌شود. ‌قبل از دولت سیزدهم تنها 4 درصد زمین‌های کشاورزی سند داشتند در حالی که طبق قانون باید تا پایان سال 99 همه زمین‌ها سنددار می‌شدند.
به گزارش فارس، جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی در سخنرانی پیش از نمازجمعه با تشریح اهمیت امنیت غذایی در کشور گفت: جنگ اخیر روسیه و اوکراین نیز نشان داد امنیت غذایی در جهان بیشترین اهمیت را دارد. 
وی در ادامه به 5 محور عملکرد دولت سیزدهم در یک سال اخیر اشاره کرد و گفت: در حوزه تولید با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب و همچنین رئیس‌جمهور در افزایش تولید، کشاورزی قراردادی را که به‌عنوان مدرترین روش حمایت در دنیا از بخش کشاورزی است، راه‌اندازی کردیم. در یک سال گذشته 250 هزار هکتار گندم به روش قراردادی کشت شده و از اوایل مهر امسال همه زمین‌های گندم را به سمت کشت قراردادی هدایت می‌کنیم. ساداتی‌نژاد در ادامه افزود: برای افزایش تولید، قیمت کود را 45 درصد کاهش دادیم و همچنین قیمت تضمینی گندم را 4 هزار تومان نسبت به سال گذشته افزایش داده و 11 هزار و 500 تومان اعلام کردیم. به گفته وی، نتیجه این اقدامات باعث شد تولید گندم از 8.5 میلیون تن سال گذشته به 11 میلیون تن برسد. همچنین خرید تضمینی دولتی هم 3 میلیون تن رشد کرد. از سوی دیگر تولید برنج هم با رشد نزدیک به 30 درصد از 1.8 میلیون تن به 2.3 میلیون تن افزایش یافت و نیز تولید جو رشد 30 درصدی و پنبه 25 درصدی را تجربه کرد. همچنین تولید ذرت از 13 میلیون تن به 15.5 میلیون تن رسید. وزیر جهاد کشاورزی در ادامه به برنامه ارزان‌سازی قیمت غذا هم اشاره کرد و گفت:‌ دو راهکار را در این زمینه دنبال می‌کنیم؛ نخست اینکه عملکرد در هکتار را افزایش خواهیم داد که با افزایش تولید، هزینه‌ها سرشکن شده و تولید و قیمت بازار ارزان‌تر خواهد شد. راهکار دوم این است که دلالی و واسطه‌گری را که عاملی برای رشد قیمت‌ها شده‌اند، کنترل می‌کنیم. ساداتی‌نژاد ادامه داد: طی سال 1390 تا 1400 از 18 میلیون هکتار زمین کشاورزی تنها 2.5 میلیون هکتار رفع تداخل شدند و در 6 سال گذشته تنها 210 هزار هکتار زمین سنددار شدند در حالی که تنها در 10 ماه اخیر 650 هزار هکتار از زمین‌های کشور سنددار شدند. ساداتی‌نژاد از انجام عملیات آبخیزداری در سطح 90 میلیون هکتار خبر داد و گفت:‌ قرار است سالانه تا 10 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در کشور انجام شود تا مشکل سیل برطرف شود. وی در پایان تأکید کرد: با وجود مشکلات امنیت غذایی در دنیا و اصلاح یارانه‌ها در کشور هیچ مشکلی از نظر تأمین غذا وجود نداشته و قیمت غذا هم نزولی است و نیز برنامه‌ریزی برای ارزان‌سازی غذا انجام می‌شود تا با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد.