نفیسه امامی
خبرنگار


ایران با توجه به در اختیار داشتن اقلیم‌های متنوع، شرایط مطلوبی برای کشت و پرورش انواع میوه در خاک خود را دارا است که مؤلفه مهمی برای کشورمان محسوب می‌شود. این شرایط با برنامه‌ریزی اصولی و شناسایی بازارهای هدف فروش این محصولات در خارج، می‌تواند به ارزآوری برای کشور نیز کمک کند.
در شرایطی که کشور بر صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به صادرات نفت تأکید می‌کند، تمرکز بر صادرات میوه با هدف اشتغالزایی برای کشاورزان و ارزآوری برای کشور اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. صادرات میوه دربرگیرنده مزیت‌های بسیاری است که یکی از مهم‌ترین آنها، بحث ارز‌آوری و توسعه اقتصاد کشور است. علاوه بر این، مطرح شدن محصولات ایرانی در سطح بین‌المللی و شناخته شدن آنها، رقابت را میان تولیدکنندگان افزایش داده تا محصولات با کیفیت‌تری عرضه شود.
میوه‌های صادراتی ایران عمدتاً  سیب درختی، انار، کیوی، لیموشیرین، لیموترش، پرتقال، زردآلو، گیلاس، آلبالو، هلو، شلیل، آلو، هندوانه، خربزه و انگور هستند که بیشتر به کشورهای عراق، امارات، عمان، کویت، قطر، ترکیه و روسیه صادر می‌شوند.
نایب رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، میزان دورریزی محصولات کشاورزی در ایران را حدود 30 درصد اعلام کرده است که مطابق با آمار گمرک و وزارت جهاد کشاورزی فقط حدود 5 درصد از محصولات کشاورزی صادر می‌شوند، درحالی‌که پتانسیل صادرات 25 درصد از میوه‌های سرریز کشور وجود دارد که با عدم عرضه آنها در بازار داخل، خللی ایجاد نکرده و از افزایش ضایعات و دورریزها هم جلوگیری می‌‌کند. 
بر اساس اعلام مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی، میزان صادرات مرکبات در سال گذشته به 173 هزار تن رسیده بود درحالی‌که طی سال‌های گذشته صادرات کشورمان تنها به 40 هزار تن می‌رسید. به ازای هر کیلوگرم محصول صادراتی 30 الی 50 سنت ارز نصیب کشورمان می‌شود که با این احتساب در سال گذشته میزان کلی صادرات مرکبات به 65 میلیون دلار رسیده است.
میزان تولید میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری در کشور در سال 1400 به 9 میلیون و 139 هزار و 378 هزار تن رسید که پیش‌بینی می‌شود این میزان در سال‌جاری حدود 250 هزار تن افزایش یابد و به بیش از 9 میلیون و 365 هزار تن برسد.
ایران در تولید خرما رتبه سوم، در تولید انار رتبه اول، در تولید انجیر رتبه پنجم و در تولید کیوی رتبه چهارم را در جهان به خود اختصاص داده است. چین، برزیل، هند، مکزیک، امریکا و اسپانیا بزرگ‌ترین تولیدکننده مرکبات جهان هستند که ایران پس از این کشورها رتبه هفتم تولید مرکبات را به خود اختصاص داده است.
سید محمود حسینی‌پور استاندار مازندران که هدف‌گذاری برای صادرات میوه و سایر محصولات کشاورزی به چین را در اولویت تولیدکنندگان این استان قرار داده است در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: کشورمان در تولید بسیاری از انواع میوه‌ها رتبه اول تا پنجم را در دنیا دارا است و محصولات شناخته‌شده‌ای را به دنیا عرضه می‌کند. ما برای تولید انواع میوه‌ها مشکلی نداریم اما مسأله اصلی مازاد و فروش میوه است که نیازمند یافتن بازارهای هدف صادراتی و بازاریابی خارجی و حضور در بازار سایر کشورها است.
وی فراهم آمدن بستر صادرات مازاد میوه را عاملی در جهت افزایش سطح تولید و بالطبع اشتغالزایی عنوان کرد و گفت: با توجه به سیاست‌های دولت، کشت برنج در سال گذشته با رشد همراه بود و باعث شد میزان افراد شاغل در این بخش افزایش پیدا کند. در همین راستا با رشد محصولات کشاورزی، میوه و صیفی‌جات به مقصد سایر کشورها، امکان اشتغال برای افراد بیشتر شده و ارزآوری برای کشور به همراه خواهد داشت.
حسینی‌پور معتقد است که کشور می‌تواند هدف‌گذاری برای صادرات یک میلیارد دلاری محصولات کشاورزی از جمله میوه را برای کشور در نظر بگیرد.
استاندار مازندران در تشریح مهم‌ترین مشکلات در مسیر صادرات میوه به کشورهای هدف گفت: یکی از مهم‌ترین معضلات در راه صادرات میوه، عدم وجود استانداردهای متناسب میان کشورها است. متأسفانه در سال‌های گذشته مذاکرات برای استانداردسازی صادراتی میان کشورهای همسایه و ایران صورت نگرفته بود و این مسأله صادرات میوه را مشکل‌ساز کرد. تجربه سال گذشته و برگشت فلفل‌دلمه‌ای و کیوی از سایر کشورها نمونه مصداقی از عدم تعریف استانداردها است.
افزایش صادرات میوه در دستور کار دولت
این مسئول دولتی تصریح کرد: تعریف جدید از سیاست‌های دولتی همسو با استانداردهای اروپایی که مورد تأیید کشورهای هدف صادراتی است، تلاش برای افزایش صادرات میوه را در اولویت قرار داده است. این در شرایطی است که  کشورهای اوراسیا مستعد واردات میوه از کشورمان هستند.
وی عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای حمل‌ونقل را به‌عنوان یکی دیگر از معضلات اصلی در کاهش صادرات میوه عنوان کرد و گفت: شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی زمینی، ریلی، دریایی و هوایی در کشور به تعداد زیادی وجود دارند که نیازمند سرمایه‌گذاری در این بخش هستیم.
حسینی‌پور ادامه داد: صادرات میوه به دلیل فسادپذیری و اهمیت حفظ تازگی آن شرایط خاصی را می‌طلبد. بنابراین برای حفظ کیفیت محصول در روند صادرات، نیازمند وجود شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی هستیم. این در حالی است که عدم صرفه اقتصادی در ارسال میوه به شکل هوایی یکی دیگر از معضلات در صادرات میوه است که می‌توان با استفاده از صنایع تبدیلی و ایجاد ارزش افزوده، صرفه اقتصادی را ایجاد کرد.
استاندار مازندران بر اهمیت شناخت بازارهای صادراتی تأکید کرد و افزود: ما نیازمند بازاریابی دقیق و هوشمندانه از کشورهای هدف صادراتی هستیم. در دولت سیزدهم تلاش شده بازاریابی‌ها هدفمند و نظام‌مند انجام بگیرد و با شناسایی کامل نیازهای کشورهای پیرامونی و اولویت‌بندی محصولات صادراتی تعیین شود. در همین راستا برای اولین‌بار در این دولت مجوز صادرات مرکبات مازندران به کشور چین بعد از 43 سال صادر شد که یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت برای حضور در کشورهای مهمی مانند چین و روسیه است.
این مقام مسئول، شناسایی بازارهای بزرگ و سودمند را برای صادرات میوه از اولویت‌های دولت عنوان کرد و گفت: چین دارای بازار عظیم یک‌ونیم میلیارد نفری است که محصولات سالانه صادراتی ایران می‌تواند فقط مصرف روزانه آنها را دربربگیرد. به عنوان نمونه اکنون 80 هزار تن میگو به چین صادر می‌شود که فقط مصرف یک روز مردم چین را شامل می‌شود.
حسینی‌پور یادآور شد: بازار بزرگ سایر کشورها برای جذب محصولات کشاورزی کشور که دارای تنوع بالایی هم هستند، از اهمیت بسزایی برخوردار است و در همین راستا دولت تلاش کرده  صادرکنندگان عمده میوه ایرانی با بازرگانان چینی وروسی ارتباط برقرار کنند.
وی انعقاد توافقنامه پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا را مؤلفه‌ای در جهت صادرات محصولات کشاورزی قلمداد کرد و افزود: بعد از به عضویت درآمدن ایران در اتحادیه اوراسیا، 80 قلم کالای ایرانی دارای تعرفه صفر شدند. در شرایط فعلی محصولات کشاورزی ایران مزیت زیادی برای حضور در بازارهای اوراسیا پیدا کرده است، زیرا با بروز جنگ اوکراین و روسیه، بازار روسیه با تحریم‌های گسترده‌ای روبه‌رو شده و اکنون بستر ورود محصولات کشاورزی و میوه ایرانی فراهم شده است.
ایران جزو 10 کشور اول در تولید میوه‌های سردرختی
صدرالدین نیاورانی، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان میوه و گل ایران نیز با اشاره به پتانسیل ایران در صادرات محصولات کشاورزی و میوه به «ایران» گفت: ایران جزو 10 کشور اول دنیا در تولید میوه‌های سردرختی و سایر انواع محصولات کشاورزی است. این در حالی است که حدود 30 تا 40 درصد از تولید میوه در کشور سرریز هستند که مورد استفاده صنایع تبدیلی نمی‌شوند و بخشی از میوه‌ها به صورت ضایعات در باغ‌ها از بین می‌روند و بخش دیگری از آنها هم در بازارهای هدف صادراتی عرضه می‌شوند.
نیاورانی اعمال تحریم‌های ظالمانه را مؤلفه مهمی در کاهش صادرات میوه عنوان کرد و افزود: با وجود تحریم‌ها صادرات میوه و سایر محصولات کشاورزی به اروپا کاهش یافت چون امکان انتقال پول از طریق سیستم بانکی وجود نداشت. به عنوان نمونه تا قبل از اعمال تحریم‌ها، کره‌جنوبی یکی از مشتری‌های مهم انار کشورمان بود اما تحریم‌ها جلوی صادرات آن را گرفت.
وی با اشاره به بازاریابی ترکیه در صادرات محصولات کشاورزی و رقیب کشورمان برای در اختیار گرفتن بازار کشورهای همسایه گفت: ترکیه برای صادرات محصولات کشاورزی خود تلاش ویژه‌ای می‌کند و این مسأله باعث شده به تدریج جای ایران را در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، روسیه و عراق بگیرد.
نیاورانی با تأکید بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های لازم برای صادرات میوه به سایر کشورها گفت: هدف‌گذاری‌های تازه‌ای برای صادرات محصولات کشاورزی و میوه به چین انجام گرفته و این کشور پذیرای لیموشیرین و کیوی ایرانی است؛ ضمن اینکه درهای بازار روسیه به روی ایران باز شده زیرا سرمای روسیه امکان کشت سبزی و میوه را از کشاورزان آنجا گرفته است. در مناطق جنوبی این کشور کلم، چغندر و شلغم کشت می‌شود اما نیاز آنها را تأمین نمی‌کند و آنها نیازمند واردات هستند.
نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان میوه با درخواست از دولت برای تسهیل شرایط حمل‌ونقل برای صادرات گفت: برای صادرات میوه با چالش کمبود کانتینرهای یخچالی و هواپیماهای خارجی مواجه هستیم بنابراین دولت برای توسعه صادرات باید این موانع را رفع کند.

​​​​​​​

مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر ضمن تشریح پروژه۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان به انتقال آب کارون به کانون ریزگردها اشاره کرد و گفت: یک کانال ۶۰ کیلومتری که ۲۰ مترمکعب در ثانیه دِبی ایستگاه پمپاژ آن است احداث شده و قرار است آب را به کانون ریزگردها هدایت کند تا با کاشت پوشش گیاهی مناسب جلوی حرکت ریزگردها گرفته شود.
«رضا عظیمی» در نشست خبری که به مناسبت هفته دولت برگزار شد، با اشاره به اینکه وظیفه وزارت جهاد کشاورزی ایجاد زیرساخت‌‌های شبکه‌های انتقال آب فرعی در کشور است، افزود: مؤسسه جهاد نصر وظیفه اجرای سه پروژه بزرگ طرح ۵۵۰ هزار هکتاری دشت خوزستان و ایلام، شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور و مبارزه با ریزگردها را برعهده دارد.
مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به جزئیات فاز دوم پروژه ۵۵۰ هزار هکتاری طرح خوزستان و ایلام اظهارداشت: فاز اول این طرح پیش از این به بهره‌برداری رسیده و اکنون اعتبار مورد نیاز مطالعات فاز دوم این طرح تأمین شده است.
وی گفت: فاز اول طرح ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو پیش رفت به نحوی که وزارت نیرو موظف به تأمین شبکه‌های اصلی و وزارت جهاد کشاورزی تأمین کننده شبکه‌های فرعی و مصرف آب در مزارع بودند که قرار است در فاز دوم این پروژه هر دو مسئولیت به وزارت جهاد کشاورزی محول شود. این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مساحت فاز دوم پروژه ۲۵۵ هزار هکتار است. مطالعات ۱۰۲ هزار هکتار آن انجام شده است. مهندسان مشاور آن تعیین شدند. پیشنهاد کردیم که شبکه اصلی و فرعی در یک دستگاه یعنی وزارت جهادکشاورزی انجام شود که فرایند و اتمام پروژه با مشکلی مواجه نشود. اعتبارات مطالعات فاز دوم پروژه تأمین شده و پس از اتمام مطالعات اعتبار نهایی آن تعیین خواهد شد.
وی افزود: با توجه به تحریم‌ها مدل‌های مالی بسیاری در نظر گرفته شده است. یکی از آنها فاینانس است. مدل‌های دیگر نیز صندوق توسعه ملی، بانک‌ها و فاینانس داخلی است. یک ظرفیت دیگر هم تهاتر نفت خام است.
عظیمی با بیان اینکه کشور چین در قالب فاینانس اعتبار این پروژه را تأمین کرده اضافه کرد: اقتصاد چین مانند ما دولتی نیست و توافق‌‌های اولیه با دو بانک چینی برای تأمین اعتبار این پروژه انجام شده و قرار است که آنها در ازای فاینانس بهره بانکی مطابق با نظام بانکی آن کشور، حق بیمه را از ما دریافت کنند.
وی گفت: بودجه مورد نظر برای فاز دوم این طرح حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است و اکنون اقدامات داخلی برای شروع این پروژه در داخل کشور انجام شده است.
به گفته وی، ماده ۶۲ دیوان محاسبات برای این پروژه تاریخ تعیین کرده، از این‌رو مجدداً باید ماده ۶۲ را تمدید کنیم.
همکاری وزارت جهاد کشاورزی در کاهش ریزگردهای استان خوزستان
مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه ریزگردها مشکل جدی مردم خوزستان است افزود: حقابه استفاده از کارون را به مدت ۳ تا ۵ سال برای تقویت پوشش گیاهی این منطقه دریافت کردیم که برخی کشاورزان در این محل اقدام به کشاورزی موقت کرده‌اند.
وی تصریح کرد: ۶۰ کیلومتر کانال با عرض بالای ۵۰ متر و پمپاژ آب با سرعت ۲۰ متر مکعب در ثانیه از کارون به محل کانون‌‌های ریزگرد زده شده است که در کاهش این معضل اثرگذار خواهد بود.
عظیمی تصریح کرد: ریزگردها در سال‌های قبل مشکلات زیادی را ایجاد کرده بود و مردم خصوصاً مردم خوزستان دغدغه‌ها و نگرانی‌های بسیاری در این زمینه داشتند. بنابراین مؤسسه نصر به این موضوع ورود کرد و در مقطع دوماهه ۶ میلیون مترمکعب عملیات خاکی انجام شد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا با توجه به خشکسالی و بحران کم آبی دریافت آب از کارون مشکلاتی را ایجاد نخواهد کرد، گفت: باید در شرایط بحرانی تصمیم‌گیری شود و این حقابه نیز به‌صورت موقت خواهد بود.
افتتاح پروژه یکانات در منطقه جلفا
عظیمی با اشاره به پروژه‌‌های در دست افتتاح در هفته دولت اضافه کرد: پروژه یکانات در منطقه جلفا آذربایجان شرقی در این هفته افتتاح می‌شود که در این طرح شبکه‌‌های فرعی آبیاری تحت فشار در مساحتی بالغ بر ۱۴۰۰ هکتار آماده بهره‌برداری شده که از منافع آن کشاورزان می‌توانند بهره‌مند شوند.
مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر در ادامه گفت: رودخانه‌های بزرگی در شمال و شمالغرب کشور وجود داشت که بهره‌برداری درستی از آن نشده بود. طرح‌هایی در این میان مطرح شدند که این آبها را به استان‌های مرزی منتقل کنند تا علاوه‌بر توسعه کشاورزی در آن مناطق به ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت معکوس هم کمک کند. وی همچنین به پروژه جامع شمال کشور نیز اشاره کرد و گفت: این پروژه شامل زهکشی، شبکه فرعی، تجهیز و نوسازی و آبندان است و با انجام آن کلیه عملیات زیرساختی آب و شمال کشور خاتمه می‌یابد.