سیاستمدار کهنه‌کار اسپانیایی؛ میراث‌دار موگرینی

گروه سیاسی/ شاید معرفی «جوسپ بورل» برای جانشینی فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و سیاست‌گذاری امنیتی بیش از هر موضوع دیگری برای ایران و پرونده توافق هسته‌ای اهمیت داشته باشد. چند روز پیش بود که رهبران اتحادیه اروپا وزیر خارجه کنونی اسپانیا را به عنوان جانشین موگرینی معرفی کردند تا پس از مهر تأیید پارلمان اروپا در چند ماه آینده یعنی اول آبان ماه بر کرسی یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های اتحادیه اروپایی بنشیند. آنچه حضور این سیاستمدار 72 ساله را - که تجربه پرباری از رهبری حزب سوسیالیست اسپانیا و وزارت خارجه این کشور گرفته تا ریاست پارلمان اروپا را در کارنامه خود دارد - برای ایران حائز اهمیت می‌کند، به دست گرفتن نقش رهبری کشورهای اروپایی در روند مذاکرات اجرای برجام و جلوگیری از فروپاشی این توافق در برابر اقدامات یکجانبه امریکا است. البته اگر تا آن زمان برجامی مانده باشد. بورل از معدود سیاستمداران اروپایی است که گرچه سیاست خارجی کشورش به رسم مألوف این کشور در مسیر همگرایی با امریکا قرار داشته اما او شخصاً به عنوان سکاندار دیپلماسی اسپانیا توانسته در خصوص موضوعاتی همچون برجام که نگرش اتحادیه اروپایی و امریکا پیرامون آن دچار شکاف فاحشی شده، نقطه تعادل ایجاد کند و کشورش را در زمین اروپایی و کنار آلمان، فرانسه و انگلیس بنشاند. ناگفته پیداست دیدگاه‌های او درباره تحولات جاری توافق هسته‌ای و کنش و واکنش میان ایران و شرکای این توافق که احتمالاً با متوقف شدن بخش دیگری از تعهدات هسته‌ای ایران وارد فصل تازه‌ای از اختلافات برجامی می‌شود، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. از این رو طرح این دیدگاه از سوی بورل که چندی پیش اقدام تلافی جویانه ایران برای متوقف کردن بخشی از تعهدات هسته‌ای‌اش را اقدامی صرفاً فنی و در چارچوب بهره‌گیری از حق تعریف شده در برجام دانسته بود، پدیدار کننده واقع‌گرایی او به تحولات کنونی عرصه بین‌الملل و بویژه نسبت به جمهوری اسلامی به شمار می‌آید. او۱۸ اردیبهشت و همزمان با تصمیم ایران برای برداشتن گام اول توقف اقدامات برجامی اش و عبور از سقف اعلام شده ذخایر اورانیوم نیز گفته بود:«خوشبختانه پاسخ ایرانی‌ها در مرز قرار دارد، آنها توافق هسته‌ای را پاره نکردند وگفتند که اگر امریکا به تعهدات خود عمل نکند آنها نیز به تعهدات‌شان عمل نخواهند کرد و کارهایی را در چارچوب محدودیت توافق انجام می‌دهند.» بورل همچنین با بهره‌گیری از شناخت واقع بینانه نسبت به جایگاه منطقه‌ای ایران و پیشینه آن در مواجهه با رویکرد تقابلی امریکا سیاست «نفت صفر» این کشور علیه ایران را سیاستی از پیش شکست خورده توصیف کرده است.
با وجود طرح چنین مواضعی از سوی این سیاستمدار کهنه کار اروپایی، شاید از حالا قضاوت درباره عملکرد او به عنوان مسئول عالیرتبه سیاست خارجی اتحادیه اروپا زود باشد اما آنچه پیداست، اینکه با رفتن موگرینی دست کم می‌توان امیدوار به حضور چهره‌ای بود که با ویژگی‌های خاص خود نقش‌آفرینی مؤثری برای نجات برجام و جلب حمایت شرکای غیر اروپایی این توافق در مواجهه با طوفان تحریم های امریکایی داشته باشد؛ البته به این شرط که برجام تا اول آبان ماه به حیات خود ادامه داده باشد.