پناه به قرعه‌کشی از شر فساد موجود

نرگس عاشوری
خبرنگار
چیدمان نمایش فیلم‌ها در فرصت طلایی تعطیلات نوروز، هر ساله موضوع اکران را بیش از سایر ایام در تیررس توجه قرار می‌دهد اما امسال این موضوع پراهمیت در سایه یک تصمیم‌گیری مهم قرار گرفته است. بحث داغ این روزهای محافل سینمایی نظامنامه اکران سال 99 است و آنچه نگاه‌ها را جلب کرده، ایده محوری آن یعنی «تعیین نوبت اکران فیلم‌ها براساس قرعه‌کشی» است.
تمام فیلم‌ها در صف قرعه‌کشی
بر اساس متن پیش‌نویس نظام‌نامه اکران سال ۹۹ فیلم‌های دارای پروانه نمایش در یکی از ۷ گروه سینمایی (کورش، باغ کتاب، آزادی یا هویزه، مگامال، شهر آفتاب، ایران‌مال و سیتی سنتر) متقاضی اکران می‌شوند و به محض ثبت قرارداد صاحب اثر یا مؤسسه پخش، فیلم مذکور وارد روند قرعه‌کشی می‌شود. فیلم‌های متقاضی اکران به تشخیص شورا به سه سبد کمدی (مندرج در پروانه نمایش)، عام (کمدی نیستند اما بنابر تشخیص شورای صنفی نمایش، ظرفیت فروش بالایی دارند) و سایر (آثاری که به نظر می‌رسد شانس بالایی در فروش ندارند) تقسیم می‌شود و قرعه‌کشی برای هر سرگروه به‌صورت نوبتی از این سه سبد انجام می‌شود. طبق اطلاعات ارائه شده در این طرح، اکران همزمان بیش از 2 فیلم کمدی و 2 فیلم کودک و نوجوان با همدیگر مجاز نیست و آن طور هم که در تبصره ۴ ماده ۹ این آیین نامه آمده مراسم قرعه‌کشی با اعلام قبلی و با حضور ذینفعان به شکل شفاف و به میزبانی شورای صنفی نمایش و با حضور مدیرکل نظارت بر نمایش فیلم برگزار خواهد شد. از دیگر اطلاعات قابل توجه محرومیت 6 ماهه شرکت در قرعه‌کشی، برای فیلم‌هایی است که در مرحله نخست از قرعه‌کشی انصراف بدهند.
صف‌بندی موافقان و مخالفان
خبر اکران فیلم‌های سینمایی بر اساس قرعه‌کشی مدتی است که بر صدر توجه محافل سینمایی قرار گرفته و موجب صف‌آرایی مخالفان و موافقان این طرح شده است. موافقان این طرح امیدوارند که این تصمیم‌گیری نقطه پایانی بر فعالیت مافیای اکران باشد و انحصار تصمیم‌گیری درباره وضعیت اکران را از دست صاحبان قدرت خارج کند. آنها بر این باورند که نظامنامه فعلی اکران، 7 گروه سینمایی را به تصمیم‌گیران اصلی این عرصه تبدیل کرده و بر اساس ملاحظات شخصی یا قدرت برخی سینماگران فیلم‌ها برای اکران انتخاب می‌شوند. طرفداران این طرح معتقدند با تعیین نوبت اکران فیلم‌ها براساس قرعه‌کشی، خطای انسانی حذف شده و این انتخاب به شانس سپرده می‌شود. مخالفان طرح قرعه‌کشی فیلم‌ها اما با این دیدگاه که اقتصاد سینما (که اکران بخشی از آن است) یک علم است می‌گویند سرنوشت این عرصه را نباید به شانس و قرعه‌کشی سپرد. مبنای مخالفان این طرح بر هم خوردن عدالت به نفع فیلم‌های ضعیف است. در شرایطی که بین عرضه و تقاضا در سینما توازن وجود ندارد و یکسری از فیلم‌ها اصلاً نباید اکران شود، این پرسش جدی از جانب آنها مطرح است که چرا باید فرصت برابر و زمان مناسب اکران به فیلم‌هایی داده شود که فروش هفتگی‌شان سه بلیت هم نمی‌شود؟ چشم‌انداز آنها از این طرح، بی‌اعتمادی و ایجاد احساس ناامنی در سرمایه‌گذاری برای سینمایی است که قرار است شانس برای وضعیت اکران آن تصمیم بگیرد.
مخاطب فیلم خوب می‌خواهد
آنطور که رضا سعیدی‌پور به «ایران» می‎گوید این طرح برای تمام صنوف مرتبط با چرخه اکران یعنی دفاتر پخش، کارگردانان، تهیه‌کنندگان و انجمن سینماداران ارسال شده و تمام صنوف نظراتشان را مطرح کرده‌اند اما هنوز تصمیم‌گیری نهایی نشده و آیین‌نامه اجرایی بعد از جمع‌بندی و تبادل‌نظر به نتیجه خواهد رسید و در صورت تأیید رئیس سازمان سینمایی به صنوف ابلاغ خواهد شد.
این کارشناس سینما که تا ابتدای اسفندماه مدیریت پردیس ایران مال را بر عهده دارد در توضیحات تکمیلی می‌گوید: «انجمن سینماداران چشم‌انداز روشنی نسبت به این طرح ندارد و آن را مطابق با استانداردهای جهانی سینما نمی‌داند.» او در ادامه می‌افزاید: «البته من هم به مدیران سینمایی و هم تهیه‌کنندگان حق می‌دهم و باید پای حرف همه صنوف مربوط نشست. شرایط موجود اکران آنها را به این فکر انداخته که شاید با این تصمیم وضعیت بهتر شود.»
سعیدی‌پور همچنین به بالا رفتن هزینه ساخت فیلم اشاره می‌کند و با تأکید بر لزوم ایجاد فضای اعتماد در سرمایه‌گذاران این عرضه در عین حال یادآور می‌شود: «مخاطب امروز سینمای ایران مخاطب فیلم‌بینی است، به آثار روز دنیا دسترسی دارد و سطح توقع و انتظاراتش از سینما بالا رفته، سینمای ایران باید خود را به استانداردهای جهانی برساند تا مخاطب را همراه کند. ‌»
فرار از فساد، پناه به قرعه‌کشی
«قرعه‌کشی ایده‌آل نیست اما بهتر از وضعیت بی‌قانونی امروز است. در شرایطی که قانون مدون و جامعی برای پخش نداریم هر قانونی بهتر از وضعیت امروز و تصمیم‌گیری سرگروه‌های سینمایی است» گوینده این عبارات حبیب اسماعیلی تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینماست. او معتقد است وضعیت فعلی اکران فسادآور است و فرقی نمی‌کند قدرت دست چه کسی باشد «هر کس منافع خودش را در نظر می‌گیرد».
او با استقبال از این طرح می‌گوید: «عملکرد سرگروه‌ها بخصوص در دو سال اخیر کاملاً انحصاری و غلط بود؛ خودی و ناخودی کردند، تصورشان این بود که سرمایه دیگری حرام است و فقط سرمایه خودشان حلال است. فیلم‌ها را می‌ساختند به شرط اینکه در سینمای خودشان اکران کنند. از 7 سرگروه 6 تایشان پخش‌کننده و تهیه‌کننده بودند که فقط فیلم خودشان را در بهترین وضعیت اکران می‌کردند و بقیه فیلم‌ها مجبور بودند به هر زمان و شرایط اکرانی تن بدهند. اگر بحث رقابت است باید شرایط برای همه یکسان باشد» اسماعیلی با مروری بر وضعیت اکران سال گذشته ادامه می‌دهد: «در ایام نوروز و عید فطر فیلم‌های پرمخاطب همزمان اکران شد و همه دارایی سینمای ایران خرج شد. در بقیه ایام سال سالن‌های سینما خالی بود این اواخر اگر «مطرب» نمی‌آمد چراغ‌های سینما خاموش می‌شد. با طرح قرعه‌کشی اکران فیلم‌های پرمخاطب در یک سبد قرار می‌گیرد و به مرور قرعه‌کشی می‌شوند تا در تمام سال این توازن حفظ شود.»‌‌