انواع خانواده در قرآن

حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی  
در قرآن چهار نوع خانواده مطرح شده است:
1- زن و شوهری که هم‏فکر و همگام در کار خیر هستند. همچون حضرت علی(ع) و حضرت زهرا (س)که نمونه همفکری و همکاری آنان در سوره انسان در چند آیه پی‌در‌پی آمده است که غذای افطار خود را در سه شب پشت سر هم به نیازمندان دادند:
«وَیطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیتِیمًا وَأَسِیرًا إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا» (سوره انسان، آیات 8 و 9)
و غذای خود را با آن که به آن علاقه [و نیاز] دارند، به بینوا و یتیم و اسیر می‌دهند. ما فقط برای خشنودی خدا به شما غذا می‌دهیم، نه پاداشی از شما می‌خواهیم و نه سپاسی.
2- زن و شوهری که در خباثت هم‏فکر و همگام هستند. مانند ابولهب عموی پیامبر و همسرش که با ریختن هیزم در جلوی پیامبرخدا(ص)، آن حضرت را اذیت و آزار می‏  دادند و برای تبلیغ او کارشکنی می‌کردند تا آنجا که در مذمت آنها یک سوره نازل شد:
«تَبَّتْ یدَا اَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ ... وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ»
بریده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او باد ... و همسرش آن هیزم‏ کش [آتش افروز].
3-‌ خانواده‏ ای که مرد خوب، امّا زن بد است. مانند زن حضرت لوط و حضرت نوح که با دشمنان آن پیامبران همکاری و در کار رسالت خیانت می‌کردند:
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَینِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَینِ فَخَانَتَاهُمَا ...» (سوره تحریم، آیه 10)
4- خانواده ‏ای که مرد بد، امّا همسر خوب است. مانند زن فرعون که در کاخ فرعون زندگی می‌کرد اما وقتی حقانیت حضرت موسی را فهمید به او ایمان آورد:
« وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیتًا فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ »(سوره تحریم، آیه 11)
مسئولیت در برابر خانواده‏
در آیات متعددی از قرآن به رسالت انسان در برابر خانواده‏ اش اشاره شده است، از جمله:
- «قوا انفسکم و اهلیکم ناراً»؛ خود و خانواده‌تان را از آتش دوزخ حفظ کنید.
- «و أمر اهلک بالصلاة و اصطبر علیها»؛ اهل خود را به نماز فرمان‌ده و بر آن پایداری کن.
- «و انذر عشیرتک الاقربین»؛ نزدیک‏ترین بستگانت را هشدار ده.
- «یا بنی اقم الصلاة و أمر بالمعروف»؛ فرزندم! نماز به‌پا دار و امر به معروف کن.
- «انّا کنّا فی اهلنا مشفقین»؛ مردان خدا در مورد خانواده دغدغه دارند و بی‏ تفاوت نیستند.
- «و کان یأمر اهله بالصلاة» پیامبر، همواره خانواده‏ اش را به نماز سفارش می‏ کرد.
در روایات نیز توجّه بسیاری به این موضوع شده است:
  پیامبر اکرم(ص) فرمود: همه شما نسبت به زیردست خود مسئولید؛ مرد، مسئول خانواده‏ اش، و زن مسئول شوهر و فرزندش است.