خط و نشان «عبدالله» برای «نتانیاهو»

زهره صفاری
خبرنگار
کمتر از یک ماه و دو هفته تا اجرای طرح «بینامین نتانیاهو» برای الحاق کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی، تل آویو از شاه اردن اخطار جدی گرفت.
ملک «عبدالله» که این روزها کشورش را با دو بحران کرونا و تهدید پیشروی اسرائیل در کرانه باختری روبه‌رو می‌داند، در گفت‌و‌گو با مجله «اشپیگل»، گرچه بر هم زدن پیمان صلح با اسرائیل را به صراحت بیان نکرد اما همسایه اشغالگرش را به اقدامی جدی در صورت تغییر مرزهای اسرائیل تهدید کرد: «گرچه این روزها تنها باید تمرکز همه کشورها بر موضوع مبارزه با کرونا باشد اما شرایط طوری پیش رفته که موضوع اسرائیل و فلسطین بحران دیگری را پیش رو آورده است. به عقیده من رهبرانی که از طرح نتانیاهو برای الحاق بخش عظیمی از سرزمین فلسطین به اسرائیل حمایت می‌کنند هنوز متوجه شرایط نشده‌اند. چراکه هر گونه تغییری در خطوط مرزی فلسطین فاجعه‌ای در منطقه به بار می‌آورد و اگر اسرائیل در ماه جولای این حرکت را آغاز کند درگیری وسیعی با خاندان هاشمیون اردن خواهد داشت.» شاه اردن با وجود قاطعیت کلامش از هرگونه تهدیدی خودداری کرد: «نمی‌خواهم تهدید یا جو را متشنج کنم اما ما هر گزینه‌ای را در نظر می‌گیریم. بسیاری از کشورهای اروپایی و جامعه جهانی نیز بر این باورند که سیاست قلدرها نباید در خاورمیانه اجرا شود. آلمان و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز اعلام حمایت خود از تمامیت ارضی فلسطین را اعلام و اشغال اراضی بیشتر را محکوم کرده‌اند.»
روزهای سخت اسرائیل
به نوشته «الجزیره»، «نتانیاهو» که پس از یک سال بن‌بست سیاسی برای تصدی کرسی نخست‌وزیری و تداوم حاکمیت 14 ساله‌اش بر اسرائیل، پای میز مذاکره با رهبر آبی و سفیدها نشست و برای تشکیل دولت ائتلافی توافق کرد، بارها اعلام کرده است به محض آغاز دوره 18 ماهه نخست‌وزیری‌اش-طبق توافق ائتلاف- در نخستین گام زمینه اجرای طرح الحاق کرانه باختری و دره اردن به اسرائیل را فراهم خواهد کرد. گرچه همچنان اختلافات درون حزب لیکود، زمان تشکیل دولت را به تعویق انداخته اما برای نتانیاهو همچنان اجرای بند الحاق معامله قرن دونالد ترامپ، دستاورد بزرگی به شمار می‌رود. اما به باور تحلیلگران تبعات سختی در انتظار رژیم صهیونیستی خواهد بود.
«خالد الگیندی»، کارشناس ارشد مؤسسه خاورمیانه، با اشاره به اینکه الحاق کرانه باختری به اسرائیل، تهدیدی برای پادشاهی اردن است، گفت: «پایان توافق صلح اسرائیل-فلسطین با الحاق کرانه باختری به قلمرو رژیم صهیونیستی، حکومت اردن را نه تنها در برابر تهدید استراتژیک که تهدیدی جدی برای حاکمیت این کشور از سوی اشغالگران کرانه باختری قرار می‌دهد. بواقع وقتی پادشاه اردن پا به میدان گذاشته و بحث روابط با اسرائیل و معاهده صلح مطرح می‌شود، بحرانی جدی را باید پیش‌بینی کرد.»
براساس آخرین گزارش‌ها اردن برای نیل به اهداف خود و ممانعت از بروز تنش در منطقه برای انجام اقدامات عملی با لابی اتحادیه اروپا وارد میدان شده است. «ایمن الصفدی»، وزیر خارجه اردن نیز در بیانیه‌ای بر لزوم واکنش عملی جامعه بین‌المللی و اتحادیه اروپا برای ممانعت از طرح الحاق رژیم صهیونیستی تأکید کرده است. چراغ سبز رهبران اروپایی به اردن نیز نشان از مخالفت‌های آنها با سیاست‌های رژیم صهیونیستی و امریکا در موضع اسرائیل- فلسطین دارد. به طوری که وزرای خارجه اتحادیه اروپا در نشست مجازی اخیر خود بر تداوم معاهده صلح اسرائیل و فلسطین تأکید و مخالفت خود با الحاق را بیان کردند. همچنین «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت: «اقدام یکطرفه اسرائیل برای اشغال اراضی جدیدی از فلسطین مغایر قوانین بین‌المللی است و بدون شک باید متوقف شود. در این راستا اتحادیه اروپا از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود برای جلوگیری از این اقدام اسرائیل استفاده خواهد کرد.»
«هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان نیز گفت: «به عقیده من، الحاق از سوی قوانین بین‌المللی پذیرفته نیست. چراکه تغییر مرزهای یک کشور(فلسطین) زمانی امکانپذیر است که توافقی دوطرفه انجام شود.» در عین حال چندین کشور اروپایی شامل ایرلند، سوئد، بلژیک، اسپانیا و لوکزامبورگ به رهبری فرانسه خواستار به رسمیت شناختن حاکمیت فلسطین شدند. دیگر کشورها اما موضعی محتاطانه در قبال اسرائیل پیش گرفته و سیاست مذاکره را تأیید کردند. اما این موضوع به قدری برای اروپا دارای اهمیت بود که در نشست اخیر وزرای خارجی در اولویت بررسی قرار گرفت.
تداوم بحران سال 1948
خاک حاصلخیز دره اردن برای کشاورزی و تأمین مواد غذایی اراضی اشغالی کرانه باختری، بیش از 50 هزار فلسطینی را به منطقه کشانده است. علاوه بر موقعیت استراتژیک دره اردن برای فلسطین و اردن، این منطقه 60 درصد سبزیجات اراضی اشغالی و فلسطین را تأمین می‌کند. در این شرایط «هنان اشراوی» از اعضای کمیته قانونگذاری فلسطین طرح الحاق را تکمیل فاجعه 1948 عنوان می‌کند: «اسرائیل می‌خواهد با این اقدام ضربه سخت‌تری به فلسطین وارد کند تا فاجعه قبلی تکمیل شود.» مقامات فلسطینی همچنین تهدید کرده‌اند که در صورت کلید خوردن این طرح، معاهده صلح اسرائیل و فلسطین را می‌شکنند. «اشرف زاید» از اعضای گروه مقاومت حماس در این باره گفت: «اسرائیل بداند تحرکاتش در کرانه باختری بی‌پاسخ نمی‌ماند.» اما در این بین اردن نیز از اجرای طرح الحاق معامله قرن زیان زیادی می‌بیند. به نوشته «میدل ایست آی»، این کشور 335 کیلومتر با اسرائیل و کرانه باختری مرز مشترک دارد و به همین دلیل تعاملات امنیتی نظامی بالایی با اسرائیل برقرار کرده است. بنابراین اگر اسرائیل 97 کیلومتر مرز مشترک کرانه باختری و دره اردن را نیز به اشغال خود درآورد، با توجه به‌ موقعیت معدنی و کشاورزی و از همه مهم تر، اهمیت استراتژیک منطقه، امنیت اردن با مخاطرات جدی روبه‌رو خواهد شد. اردن میزبان مهاجران فلسطینی بسیاری است و سرمایه‌گذاری زیادی در منطقه کرده است. شاه اردن پیش‌تر نیز در اواخر سپتامبر هر گونه اشغالگری در کرانه باختری را در روابط اردن و اسرائیل مؤثر خوانده و حتی در آن زمان به قطع روابط با رژیم صهیونیستی نیز تأکید کرده بود.
سازمان‌ملل نیز مخالف اقدام اسرائیل است. نیکولای ملادینوف، از کمیسیون امنیتی سازمان ملل گفت: «طرح الحاق اسرائیلی تهدید پیش‌رونده‌ای خواهد بود که برای منطقه خطرناک است. این طرح نقض قوانین بین‌المللی است.» به گزارش «میدل ایست مانیتور»، جمعی از رهبران مسیحی بیت‌المقدس نیز به طرح نتانیاهو واکنش نشان داده‌اند و در نامه‌ای به دفتر نخست‌وزیر اسرائیل خواستار توقف اجرای این طرح شده‌اند: «این اقدام صلح در منطقه را به مخاطره انداخته و مقدمه‌ای برای جنگی طولانی خواهد بود.»
امریکا، نمایش حمایت اجرا می‌کند
با وجودی که چند روز قبل «مایک پمپئو» وزیر خارجه امریکا در سفر به اسرائیل با اعلام حمایت از الحاق کرانه باختری به نتانیاهو چراغ سبز نشان داد اما به باور تحلیلگران اینکه پمپئو تأکید کرد که «دولت اسرائیل تصمیم گیرنده هرگونه اقدامی در این باره و حتی زمان آن است» شبهاتی را درباره موضع دوگانه امریکا به‌وجود آورد. به نوشته «فارن پالیسی»، حتی حامیان اسرائیل در کنگره امریکا نیز این اقدام یکسویه را برهم زننده صلح منطقه و خطرناک می‌دانند. از طرفی با توجه به موضع «جو بایدن» رقیب دموکرات دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری 2020، در صورت موفقیت او، اجرای این طرح می‌تواند در آینده روابط دیپلماتیک اسرائیل و امریکا مشکلاتی را ایجاد کند. به باور تحلیلگران شبکه «الجزیره»، اینکه وزیر خارجه امریکا با اعلام حمایت از اقدام اسرائیل، هرگونه تصمیم‌گیری در این باره را به رژیم صهیونیستی می‌سپارد، به این معنا است که امریکا نمی‌خواهد مسئولیت این شوی حمایتی و تبعات آن را بپذیرد. به‌عبارت دیگر مقامات امریکایی در ظاهر با یک عقب‌نشینی، به اسرائیل اختیار تام داده‌اند و دست‌کم در زمان فعلی مخالفت یا موافقت خود را آشکار نمی‌کنند.