متغیرهای تأثیر‌گذار بر بازار ارز

مرتضی عزتی
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس
در هفته‌های اخیر قیمت‌ها در بازار ارز روند صعودی به‌ خود گرفته است به‌طوری که نرخ دلار امریکا به کانال 17 هزار تومان هم رسید. اما اینکه چه عواملی باعث بازگشت روند صعودی قیمت به این بازار شده است در ابتدا می‌توان به افزایش انتظارات تورمی در جامعه اشاره کرد که خود این عامل از عوامل دیگری نشأت گرفته است. درهمین راستا، شیوع ویروس «کووید19» مانند تمام بخش‌های اقتصاد ایران، بازار ارز را نیز تحت تأثیر قرار داده است. شیوع این بیماری که در تمام کشورهای جهان رخ داده باعث شده است تا درآمدهای ارزی کشور با کاهش مواجه شود. در نزدیک به سه ماهی که از همه‌گیری کرونا در کشور می‌گذرد، میزان صادرات غیرنفتی به‌دلیل محدودیت‌هایی که در مرزهای زمینی و هوایی از سوی اکثر کشورها اعمال شده است، با افت همراه بوده و موجب کاهش درآمدهای ارزی کشور شده است. از طرف دیگر، تغییر جو روانی در اقتصاد ایران به افزایش تقاضا برای ارز دامن زده است. همانگونه که برخی از بازارها مانند سرمایه با رونق همراه بوده و بازدهی بالایی داشته است، سرمایه‌گذاران انتظار دارند تا بازده بازار ارز نیز افزایش یابد. بدین ترتیب تغییر وزن عرضه و تقاضا یکی دیگر از عواملی بوده که با سنگینی طرف تقاضا موجب بالا رفتن قیمت‌ها دراین بازار شده است.
درحالی که طی هفته‌های اخیر بازار سهام ایران با رشد قابل توجهی همراه بوده است، کندی رشد و گاه اصلاح شاخص‌های آن در روزهای اخیر باعث شده است تا بخش کوچکی از نقدینگی وارد بازار ارز شود و میزان تقاضا را افزایش دهد.
اما عامل دیگری که سال هاست در اقتصاد و تمام بازارها حاکم است، انتظارات تورمی است که به‌دلیل بالا بودن نرخ تورم در کشور و انتظار مردم و فعالان اقتصادی از بالا ماندن آن در ماه‌های آینده به تلاطمات در بازارهای مختلف منجر می‌شود. دراین میان بخش عمده‌ای از مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود و کسب سود بالاتر از سپرده‌های بانکی سرمایه خود را وارد بازارهای مختلف می‌کنند که همواره ارز یکی از گزینه‌هاست. بانک مرکزی به‌عنوان نهاد بازار ساز در ماه‌های اخیر سعی کرده تا بر اساس عرضه و تقاضا قیمت ارز را تعیین کند که بازار کشش آن را داشته باشد. درهمین راستا، این بانک می‌تواند با اعمال سیاست‌های پولی بازار ارز را به سمت آرامش هدایت کند. در ماه‌های آتی هر متغیری که در اقتصاد ایران تغییر کند براساس وزن و قدرتی که دارد می‌تواند روی آینده بازار ارز تأثیر بگذارد. یکی از این متغیرها که هم‌اکنون سهم بالایی در تب و تاب بازارها دارد، ویروس کروناست. برهمین اساس در صورتی که این بیماری در کشور مهار و شیب نزولی قابل توجهی پیدا کند به همان میزان می‌تواند اثر مثبتی بر کل اقتصاد و بازار ارز داشته باشد. با مهار کرونا، تجارت خارجی ایران بتدریج به حالت عادی خود بازمی گردد و باعث افزایش درآمدهای ارزی کشور می‌شود که معنای آن تقویت طرف عرضه است که روی قیمت‌ها در بازار ارز تأثیر خواهد داشت. ‌