چرا فرکانس های در انحصار صدا و سیما باید آزاد شود؟

مهرداد ترابیان
مجری توسعه ارتباطات روستایی وزارت ارتباطات
بحث استفاده از فرکانس‌های 700 و 800 مگاهرتز این روزها بسیار مطرح می‌شود و وزارت ارتباطات سال‌هاست که تلاش می‌کند تا این منابع ملی را که جزو انفال بوده و به امانت به سازمان صدا‌وسیما اختصاص داده شده، آزادسازی کند اما چرا این همه بر آزادسازی این فرکانس‌ها تأکید می‌شود.
از چند منظر می‌توان به این فرکانس‌ها نگاه کرد. فرکانس در حقیقت به‌عنوان اصلی‌ترین مؤلفه تأثیرگذار در نوع، کیفیت، تنوع، ناحیه پوشش، هزینه‌های اجرا و هزینه‌های نگهداری و بهره‌برداری شناخته می‌شود. این تقسیم‌بندی باندهای فرکانسی را یک ارگان بین المللی به‌ نام اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU) انجام می‌دهد در حقیقت این اتحادیه بین المللی، باندهای محدودی را برای مصارف تجاری در نظر گرفته است و باندهای فرکانسی 600، 700 و 800 مگاهرتز از جمله این باندها است.
 اگر بخواهیم در خصوص استفاده از این باندهای فرکانسی در حوزه تلفن همراه مقایسه‌ای بین کشورهای دنیا داشته باشیم، می‌بینیم که اکثر کشورهای اروپایی مانند سوئیس، سوئد، ایتالیا، آلمان، فرانسه، فنلاند و... از باندهای فرکانسی 800 مگاهرتز بخوبی استفاده کرده‌اند.
حتی در بعضی از کشورها همچون آلمان و امریکا نه تنها از فرکانس 700 به نحوه درست استفاده می‌کنند حتی به سمت استفاده از فرکانس 600 نیز رفته‌اند و در این جا این سؤال مطرح می شود چرا، که در پاسخ  باید گفت اگر از منظر تعداد راه‌اندازی سایت به استفاده از فرکانس‌های 700 و 800 مگاهرتز نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که با استفاده از این فرکانس‌ها راه‌اندازی تعداد سایت‌ها و به‌دنبال آن هزینه‌ها بسیار کاهش می‌یابد. اگر دایره‌ای به شعاع 50 کیلومتر را در نظر بگیریم و بخواهیم پوشش تلفن همراه ایجاد کنیم باید دید برای استفاده از این باندها، چه تعداد سایت نیاز است؟ در پاسخ باید گفت اگر از فرکانس 700 مگاهرتز استفاده کنیم به راه‌اندازی دو سایت، با به‌کارگیری باند فرکانسی 800 مگاهرتز به راه‌اندازی سه سایت نیاز است. اما اگر در این میان از باند فرکانسی 1800 مگاهرتز (که هم‌اکنون اپراتورهای تلفن همراه برای نسل سوم ارتباطی از آن استفاده می‌کنند) استفاده کنیم به راه‌اندازی 10 سایت، با به‌کارگیری فرکانس 2100 مگاهرتز به راه‌اندازی 12 سایت و با استفاده از فرکانس 2600 به راه‌اندازی 20 سایت و با استفاده از فرکانس 3500 به راه‌اندازی 35 سایت نیاز است.
بعضاً شنیده می‌شود که بهتر است وزارت ارتباطات از فرکانس‌های بالاتر در توسعه ارتباطات همراه استفاده کند. در پاسخ به این گفته باید به دو نکته توجه کرد؛ نکته اول اینکه اکثر باندهای فرکانس 1800، 2100 و 2600 مگاهرتز اشباع شده است. نکته دوم اینکه فرکانس 700 مگاهرتز برای شعاع 50 کیلومتر اگر به راه‌اندازی دو سایت نیاز باشد، برای راه‌اندازی تلفن همراه با فرکانس 1800 مگاهرتز به راه‌اندازی 10 سایت نیاز است.
حال وقتی ما صحبت از راه‌اندازی 10 سایت می‌کنیم چند اتفاق در این میان رخ می‌دهد. اول بحث سرمایه‌گذاری اپراتورهای تلفن همراه است، چرا که حدود 5 برابر افزایش پیدا می‌کند.
از سوی دیگر وقتی تعداد سایت زیادی در شهرها راه‌اندازی می‌شود به چهره زیبایی شناسی شهری لطمه می‌زند. نکته بعدی افزایش مصرف برق است هرچه تعداد سایت‌ها بیشتر باشد به همان میزان مصرف برق افزایش می‌یابد. هزینه‌های مکانی که سایت‌ها در آن قرار دارند یعنی مالکیت و اجاره بها، هزینه‌های نگهداری از سایت‌ها و... را نیز باید به آن اضافه کرد و این نشان می‌دهد که هزینه‌ها چقدر با استفاده از فرکانس‌های بالاتر به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.نکته دیگری که باید در استفاده از باندهای فرکانسی پایین توجه کرد این است که باندهای فرکانس پایین بشدت برای جاهایی است که پراکندگی جمعیتی دارند مانند روستاها و جاده‌ها. این مکان‌ها مانند شهرها نیستند که در یک منطقه و نقطه کوچک جمعیت زیادی سکونت داشته باشند وقتی کلونی‌های جمعیتی بسیار پراکنده باشد، این فرکانس‌های پایین مانند 700 و 800 مگاهرتز است که بسیار کارا می‌شود.
 مثال عینی آن در بحث تأمین اینترنت برای 25 هزار روستای کشور است. برای این مناطق از باندهای فرکانسی 450، 800 و 2100 مگاهرتز می‌توان استفاده کرد، اما آمار نشان می‌دهد که اگر ما به جای فرکانس 800 مگاهرتز از فرکانس 2100 مگاهرتز استفاده کنیم 61 درصد کاهش پوشش مؤثر در منطقه داریم و تعداد سایت‌ها در این مناطق حدود 5 برابر افزایش می‌یابد.
تمام نکات گفته شده نشان می‌دهد که به دور از مسائل سیاسی و با نگاه ملی، استفاده از فرکانس‌های پایین، روی کیفیت ارتباطات مردم تأثیر مستقیم می‌گذارد. در شرایط کنونی و بحران بیماری کرونا نیازهای مردم به استفاده از اینترنت افزایش یافته است و برای اینکه زندگی مردم را بهبود ببخشیم نیاز به همدلی مانند دیگر بخش‌هایی که هم‌اکنون به‌صورت جهادی شکل گرفته، داریم. بنابراین بهتر است سازمان صداوسیما نیز در این بخش از کار، به ایجاد همدلی بیشتر کمک کند.
در پایان ذکر این نکته ضروری است باندهای فرکانسی جزو انفال است که در اختیار سازمان صداوسیما قرار گرفته است و باید آن را به سازمان رگولاتوری  تحویل دهد تا این سازمان بتواند آن را بین اپراتورها تقسیم کند. آزاد‌سازی این فرکانس‌ها ارتباط مستقیم با مردم دارد و این مردم هستند که با به‌کارگیری این باندهای فرکانسی کیفیت اینترنت آنها بهبود می‌یابد اگر از این منابع در روستاها و جاده‌ها استفاده شود مردم این مناطق می‌توانند با اینترنت بهتر و باکیفیت و در مناطق بیشتری با هزینه کمتری دسترسی پیدا کنند.