قیمت نفت خام در لبه پرتگاه «موج دوم»

عطیه لباف
 خبرنگار
قیمت نفت خام در روز جمعه
(30 خرداد) یعنی آخرین جلسه معاملاتی بازارها، مانند چند جمعه اخیر مثبت بود و در کانال 42 دلار در بشکه هفته کاری را به پایان رساند. تحلیلگران بازار بر این باورند سرعت بهبود قیمت‌ها فراتر از انتظارهاست و حتی شاهد «سریعترین بازگشت تعادل» در تاریخ بازار نفت هستیم. اما با وجود این، بسیاری از فعالان بازار معتقدند نشانه‌های مثبتی در خصوص افزایش تقاضای نفت به چشم می‌خورد که این موضوع در کنار فعالیت‌های اوپک پلاس چشم‌انداز بازار را بهبود می‌بخشد. البته ادامه این پیشرفت چند شرط دارد.
نفت و موج دوم شیوع ویروس کرونا
تقاضای نفت خام که با شیوع ویروس کرونا و اعمال محدودیت‌های تردد و پروازها، حدود 30 میلیون بشکه در روز سقوط کرده بود؛ طی یک ماه اخیر و با کاهش محدودیت‌ها بهبودی نسبی داشت. اما طی دو هفته اخیر، موج دوم شیوع ویروس کرونا در برخی از کشورها، موجب تهدید مجدد تقاضا شد و برخی از ناظران بازار بر این باورند که قیمت نفت خام اکنون در لبه پرتگاه «موج دوم» شیوع این ویروس است. این درحالی است که اکنون مهم‌ترین و مؤثرترین پشتیبان قیمت‌ها و تعادل بازار «افزایش تقاضا» است. در حال حاضر، موج دوم کووید19 هم در پکن و هم در ایالات متحده آغاز شده و تهدیدی به کند شدن بهبود اقتصادی است. در بیشتر سناریوهای نزولی، برای شاخص WTI (نفت سبک غرب تگزاس) رقم 28 دلار در بشکه نیز در نظر گرفته شده؛ که در صورت جدی بودن موج دوم شیوع ویروس کرونا ممکن است دوباره قیمت این شاخص به کانال 20 دلار بازگردد. روز جمعه بازار نفت درحالی به کار خود پایان داد که معاملات آتی شاخص WTI در رقم 39.75 دلار در بشکه انجام می‌شد. این رقم 2.34 درصد بالاتر از قیمت معاملاتی روز قبل خود بود. آخرین قیمت معاملاتی شاخص برنت نیز در این روز 42.19 دلار در بشکه بود.
پایبندی به توافق کاهش تولید تقویت می‌شود
گروه اوپک پلاس متشکل از کشورهای عضو اوپک، روسیه و متحدانش، پنجشنبه هفته گذشته نوزدهمین نشست کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک (JMMC) را از طریق ویدئو کنفرانس برگزار کردند تا بر میزان پایبندی به توافق کاهش 9.7 میلیون بشکه‌ای تولید اعضا نظارت کنند. توافقی تاریخی که 17 خردادماه به‌مدت یک ماه و تا پایان ماه ژوئیه تمدید شد. این رقم حدود ۱۰ درصد از عرضه جهانی نفت است که از مازاد عرضه ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا می‌کاهد.
کمیته نظارتی در بررسی‌های خود اعلام کرد که اعضای اوپک پلاس به سهمیه ماه مه ۲۰۲۰ خود پایبندی ۸۷ درصدی داشته‌اند. هرچند که کمیته بر اهمیت دستیابی اعضا به پایبندی ۱۰۰ درصدی به این سهمیه‌ها و جبران هر گونه تخطی از سهمیه در ماه ژوئیه، اوت و سپتامبر تأکید داشت اما همین میزان از پایبندی در ماه مه، بازار را نسبت به کاهش مازاد عرضه موجود خوشبین کرد و به همین خاطر قیمت‌ها صعودی شد. تحلیلگران بازار جهانی نفت خام می‌گویند این توافق اجازه داده است که جایی برای نفس کشیدن در بازار باز شود و با پایبندی تمام اعضا شرایط بهتر نیز خواهد شد. در همین حال، گزارش میزان تولید روزانه نفت اعضای اوپک براساس گزارش منابع ثانویه در ماه مه (اردیبهشت - خرداد) نیز که اواخر هفته گذشته منتشر شد کاهش روزانه
۶ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه از تولید اعضا را نشان می‌دهد.
در میان کشورهایی که پایبندی کمتری به توافق داشته‌اند نام 5 کشور به چشم می‌خورد؛ عراق، نیجریه، آنگولا، گابن و قزاقستان. عراق و قزاقستان تاکنون برنامه جبرانی خود را ارائه داده‌اند اما دو کشور دیگر، هنوز برنامه خود را اعلام نکرده‌اند و تا روز دوشنبه ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ (دوم تیرماه) مهلت دارند که برنامه‌های جبران تخطی از پایبندی به سهمیه خود را به دبیرخانه اوپک ارائه دهند.
داده‌های وزارت نفت عراق نشان می‌داد که این کشور تنها 41 درصد از تعهد کاهش تولید خود را عملی کرده و از هدف‌گذاری تولید کشورش، بیش از 620 هزار بشکه در روز فراتر رفته است. اما عراق متعهد شده تا با وجود تنگناهای مالی در ماه‌های آتی این تعهد را اجرایی کند تا تعادل به بازار بازگردد.
در قزاقستان میادین تنگیز و کاشاگان که بیش از 50 درصد از تولید کشور را تشکیل می‌دهند، توسط کنسرسیوم‌های بین‌المللی اداره می‌شوند. اما با این حال این کشور متعهد شده و اعلام کرده که برنامه‌ای برای پایبندی به توافق تدوین کرده است. اگر تقاضا تضعیف نشود، در ماه‌های آتی این پایبندی نیز خود را در قیمت‌ها نشان خواهد داد.
درباره تمدید این توافق در ماه‌های بعد نیز روس‌ها تاکنون سیگنال‌های منفی به بازار فرستاده‌اند. به طوری که کیریل دیمیتریوف، مدیرعامل صندوق ثروت ملی روسیه روز گذشته به روزنامه آربی‌سی روسیه اعلام کرد: «دلیلی برای تمدید توافق کاهش تولید نفت اوپک پلاس وجود ندارد. چرا که اکنون شاهد آغاز بهبود اقتصاد و شرایط بازار پس از ظهور ویروس کرونا هستیم و این موضوع سبب بهبود تقاضای نفت می‌شود.»
در همین حال، عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان نیز معتقد است که اوپک برای برقراری دوباره تعادل در بازار جهانی نفت در مسیر صحیحی قرار دارد، اما هنوز راهی طولانی برای رسیدن به آن در پیش دارد.
او در گفت‌و‌گو با بلومبرگ می‌گوید: «نشانه‌های دلگرم‌کننده‌ای از بهبود تقاضا و تعادل دوباره بازارهای جهانی نفت دیده می‌شود، با این حال وی هشدار داد که خطرهایی وجود دارد. اقتصاد جهانی مسیر طولانی‌مدت کاهش محدودیت‌های اعمال‌شده برای مهار ویروس کرونا را آغاز کرده است، اما با موانع و عقب‌نشینی‌هایی روبه‌رو خواهد شد، امکان وجود موج دوم ویروس را نمی‌توان رد کرد.»
بن سلمان از قصد اوپک پلاس برای نشان دادن پایبندی اعضا می‌گوید و بیان می‌کند: «می‌خواهیم نشان دهیم همه کشورها به توافق کاهش تولید پایبند هستند و دو هفته آینده برای اوپک پلاس حیاتی خواهد بود. باید نشان دهیم که تا چه اندازه در همکاری، وحدت و تعهد خود جدی هستیم.»
مقاومت فنی در سطح 40 دلار
تاجران بزرگ نفتی می‌گویند که تقاضا در حال ترمیم است. در روزهای اخیر مؤسسه «ای آن زد» نیز در یاددداشتی نوشت: «ابراز خشنودی شرکت‌های ویتول و ترافیگورا در مورد رشد تقاضا برای نفت در ماه ژوئن در رشد قیمت‌ها مؤثر بوده است.»
اما روی دیگر سکه بازگشت تولید نفت از برخی از چاه‌ها در قیمت‌های بالای 40 دلار در بشکه است که تحلیلگران نسبت به آن ابراز نگرانی کرده‌اند. رویترز در این باره نوشت: «مایکل مک کارتی، تحلیلگر بازار نفت با توجه به حجم پایین معاملات در روز جمعه معتقد است که بازار نسبت به وجود هرگونه عامل افزایشی عمده متقاعد نشده است.»
او می‌گوید: «در حال حاضر نفت خام امریکا با یک مقاومت فنی در سطح قیمت 40 تا 41 دلار مواجه است و در این سطح قیمتی تولیدکنندگان بیشتری می‌توانند چاه‌های تعطیل شده خود را بازگشایی کنند.»
اکنون بین بردارهای تقویت‌کننده و تضعیف‌کننده قیمت نفت خام، به‌نظر می‌رسد که وضعیت به‌نفع افزایش قیمت‌هاست. هرچند که همچنان شاهد تأثیر ویروس کرونا بر میزان تقاضا برای انرژی هستیم.