نوبت به عشایر کوچنده رسید

عطیه لباف
 خبرنگار
اگرچه ضریب نفوذ برق در روستاهای ایران از مرز 99.7 درصد عبور کرده است؛ اما فعالیت‌ها برای 0.3 درصد باقیمانده ادامه دارد. به‌طوری که مجری طرح برق‌رسانی روستایی کشور می‌گوید «تا پایان سال 500 روستای دیگر را به شبکه سراسری برق متصل می‌کنیم.»
البته برنامه برق رسانی به‌همین 500 روستا ختم نمی‌شود و امسال برق رسانی به عشایر کوچنده اتفاق ویژه‌ای است که حدود یک هزار خانوار عشایری را برقدار خواهد کرد.
31 درصد از شبکه برای 26 درصد جمعیت روستایی
در دسترس نبودن برخی از روستاها و صعب العبور بودن برخی از مسیرها باعث شده که برق رسانی به روستاهای باقیمانده دیگر کار آسانی نباشد. هرچند که تاکنون نیز با سختی‌هایی همراه بوده است.
در این باره، مجری طرح برق روستایی شرکت مادر تخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) می‌گوید: «به دلیل پراکندگی روستاها برای 26 درصد جمعیت کشور که روستایی است، بیش از 31 درصد از شبکه را اختصاص دادیم. از این رو، سرانه شبکه‌ای که به روستاها اختصاص داده شده بیشتر از شاخص شهری است. برق رسانی به روستاها دیگر شرایط دشواری دارد و هرچند وضعیت فعلی مطلوب است و در جایگاه بهتری نسبت به شاخص‌های جهانی قرار داریم اما امیدواریم با همه این سختی‌ها به یک هزار روستای دیگر تا پایان سال برق برسانیم.»
علی چهل امیرانی در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «500 روستا از این یک هزار روستا در برنامه سال‌جاری برق رسانی کشور قرار دارد که امیدواریم با تخصیص منابع مالی اجرایی شود.»
افزایش هزینه سرانه برق‌رسانی روستایی به 70 میلیون تومان
پراکندگی روستاها، صعب العبور بودن مسیرها و کاهش تعداد خانوار در روستاهای باقیمانده، در کنار افزایش هزینه تجهیزات و تأسیسات، یک تغییر دیگر را در برق رسانی روستایی رقم زده است و آن هم افزایش هزینه سرانه برق رسانی به روستاییان است.
چهل امیرانی در این باره می‌گوید: «6 سال قبل هزینه برق رسانی به هر روستانشین 15 میلیون تومان تمام می‌شد. اما در سال 1398 سرانه هزینه برق‌رسانی خانوار روستایی به 50 میلیون تومان رسید و الان نیز به 70 میلیون تومان افزایش یافته است.»
به‌گفته مجری طرح برق رسانی روستایی کشور «در سال‌های گذشته روستاهایی که برق رسانی می‌شد با تعداد خانوار بالاتر و به شبکه موجود نزدیک‌تر بود. لذا هزینه برق‌رسانی به‌صورت سرانه پایین بود. اما الان احداث و نگهداری آن برای روستاهای باقیمانده هزینه بالایی دارد.»
برق رسانی به روستاهایی با 3 خانوار
اگرچه روستاهای دارای تعداد خانوار بالاتر در اولویت برق رسانی روستایی قرار دارند اما برخی از روستاهایی که اکنون به شبکه برق متصل می‌شوند، این ویژگی را ندارند.
در این باره چهل امیرانی می‌گوید: «در برق رسانی روستایی، فقط تعداد خانوار ملاک نیست. برای مثال هزینه سرانه را هم ملاک قرار می‌دهیم و با اولویت هزینه‌های پایین، روستاهایی با کمتر از 5 خانوار را نیز به شبکه متصل می‌کنیم. این روستاها ممکن است که با بعد 3 خانوار باشند.»
برق رسانی به 235 روستا با سایت سلول خورشیدی
سؤالی که درباره برق رسانی روستایی با هزینه‌های بالاتر از 70 میلیون تومان مطرح می‌شود، این است که چرا از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تأمین برق این روستاها استفاده نمی‌شود.
مجری طرح برق روستایی شرکت توانیر در این باره پاسخ می‌دهد: «235 روستا در حال حاضر با سایت سلول خورشیدی برق رسانی می‌شوند و امسال هم به تعدادی از روستاها از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر برق داده می‌شود اما این موضوع هم مشکلات خاص خود را دارد. مثلاً در روستاهای بسیار گرم تأمین برق خانوارها از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر ممکن نیست. چراکه سلول‌های خورشیدی نمی‌توانند جوابگوی برق مورد نیاز دستگاه‌های مصرفی مانند کولرها باشند. تا آنجا که ممکن است این مسأله را همکاران ما در شرکت ساتبا دنبال می‌کنند اما محدودیت‌ها اجازه نمی‌دهد که تمام این بخش را با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کنیم.»
او به شرایط خاص برخی از روستاها اشاره کرد و گفت: «متأسفانه برخی از روستاها حتی جاده ندارند که امکان انتقال پنل‌های خورشیدی یا تجهیزات دیگر به این مناطق ممکن باشد.»
شبکه فرسوده برق روستایی و منابع اندک مالی
در ایران 250 هزار کیلومتر شبکه روستایی داریم که نگهداری از این شبکه هزینه زیادی دارد. اما منابع محدود است و فرسودگی شبکه بالاست. بخش اعظم شبکه که شاید بتوان گفت نیمی از آن، بیش از 30 سال سن دارد.
چهل امیرانی می‌گوید: «55 درصد شبکه روستایی بالای 25 سال دارد و اولویت ما حفظ شبکه موجود و سر پا نگه داشتن آن است. شبکه‌ای گسترده که نگهداری از آن هزینه براست. اما نسبت منابعی که در اختیارش است؛ خیلی کمتر از نیاز آن است. منابع از عوارض برق و درآمدهای شرکت توانیر تأمین می‌شود که در سال‌جاری 10 درصد از برق مصرفی در قبوض به‌عنوان عوارض می‌آید. بخشی از منابع این بخش برای تجدیدپذیرهاست و 45 درصد آن هم برای برق رسانی روستایی است. تقریباً این منابع حدود 950 میلیارد تومان روی کاغذ است و احتمالاً 80 تا 85 درصد آن محقق خواهد شد. سال گذشته 42 درصد آن محقق شد و امیدواریم که منابع مالی امسال بیش از سال گذشته باشد تا بتوانیم برنامه‌ها را جلو ببریم.»
چادر عشایر کوچنده با برق روشن می‌شود
برق رسانی به عشایر کوچنده از طریق سایت سلول خورشیدی از دیگر برنامه‌هایی است که امسال قرار است، اجرایی شود. در این باره مجری طرح برق روستایی شرکت توانیر می‌گوید: «25 هزار پنل قابل حمل برای عشایر کوچنده در برنامه داریم که امسال تا 10 هزار پنل قرار است تأمین شود.»
او در ادامه توضیح می‌دهد: «این‌ها سیستم‌های خورشیدی قابل حملی هستند که شامل 4 لامپ در پکیج، USB شارژ موبایل و چراغ قوه شارژی و دیگر نیازهای عشایر است.»
این مقام مسئول بیان می‌کند: «عشایر حدود یک ماه طول می‌کشد که از مبدأ به مقصد برسند و برق مورد نیاز این‌ها می‌تواند از طریق سیستم‌های خورشیدی تأمین شود. این کار بسیار عظیمی است که بزودی برای 10 هزار پنل مناقصه‌ها برگزار خواهد شد. بازطراحی‌ها انجام شده و اگر سازنده‌ها بتوانند تولید بیشتری داشته باشند، ممکن است از 10 هزار واحد نیز عبور کند.»
به‌گفته چهل امیرانی طی سال‌های گذشته با میزان تولید برق بسیار کم (حدود 40 وات) 3 هزار پنل تأمین شده اما نیاز به ارتقا و افزایش کیفیت در وسعت قابل توجه داشت. پنل‌های جدید100 وات خواهد بود و اندازه آن یک متر در نیم متر است. دستگاه و لوازم جانبی نیز در داخل کیف به عشایر داده می‌شود. تأمین 10 درصد هزینه به عهده عشایر و 90 درصد از اعتبارات توانیر خواهد بود. اولویت نیز با عشایری است که در هر دو سمت مبدأ و مقصد برق ندارند.
برق‌رسانی به 4 روستا در هر روز
روستاهای ایران از نظر دسترسی به برق، شرایطی مانند روستاهای کشورهای توسعه یافته جهان مانند روستاهای چین دارند.
در این باره مجری طرح برق روستایی شرکت توانیر می‌گوید: «پوشش برق در روستاها وضعیت مناسبی دارد و در 40 سال گذشته نزدیک به 4 روستا در هر روز برق‌رسانی شده و این نشان از عزم نظام برای برق‌رسانی به روستاها و افزایش رفاه روستاییان دارد.»
اکنون باید منتظر ماند و دید که آیا در پایان سال 10 هزار عشایر کوچنده و 500 روستای دیگر مطابق با برنامه دولت به آمار موجود اضافه می‌شود؟‌