موریکونه؛ پلی بین روح انسان‌ها و شیرین‌ترین رؤیاها

گروه فرهنگی / انیو موریکونه یکی از بزرگان تاریخ در زمینه ساخت موسیقی متن فیلم‌های سینمایی در برخی مجموعه‌های تلویزیونی دیروز در 91 سالگی در شهر رم درگذشت. این هنرمند کم بدیل ایتالیایی که موسیقی متن بیش از 500 فیلم را نوشت و با بسیاری از کارگردانان بزرگ همکاری کرد، به گفته وکیل و سخنگویش جورجیو آسوما از هفته پیش براثر زمین خوردن دچار شکستگی استخوان‌های دست و پا شده و به بیمارستان برده شده و تحت مداوا قرار گرفته بود اما درمان‌های صورت گرفته روی او اثر نگذاشت و او روز گذشته جان باخت. موریکونه چه در زمان حیاتش و چه حالا که به جمع رفتگان تعلق دارد، یکی از نوابغ کم رقیب هنر موسیقی ساز تلقی شده و نواهای روحبخش وی به فیلم‌های نامدارانی مثل برناردو برتولوچی، ترنس مالیک، رولاند جاف، برایان دی‌پالما، بری لوین سون، مایک نیکولز، جان کاوپنتر، کوئنتین تارانتینو و البته سرجیو لئونه اثربخشیده که آخری (لئونه) دوست و شریک طولانی‌مدت و نام آشنای وی در تدوین و عرضه وسترن‌های ایتالیایی (موسوم به وسترن‌های اسپاگتی) بود که در دهه 1960 باب شدند و ابتدا از جانب هالیوودی‌ها «مشتی کار بی‌ارزش» توصیف شدند اما با گذشت زمان به کلاسیک‌های هنر سینما پیوستند. موسیقی‌های موریکونه در فیلم‌های مطرح متعددی طی 50 سال اخیر شنیده شده و به آن فیلم‌ها اعتبار بیشتری بخشیده و در این مجموعه بزرگ و پایان‌ناپذیر از هر ژانری چندین و چند فیلم شاخص مشاهده می‌شود. در این ارتباط باید به «شیئی» کار علمی- تخیلی‌ سال 1982 جان کارنچتر، «تسخیر‌ناپذیران» اثر پلیسی- گانگستری سال 1987 برایان دی پالما و «دیوانه وار» فیلم معمایی و سؤال‌برانگیز سال 1988 رومن پولانسکی اشاره کرد و همچنین به فیلم حادثه‌ای- جنایی سال 1993 وولفگانگ پترسن به‌نام «در خط آتش» که کلینت‌ ایست‌وود مشهور بازیگر نقش نخست آن بود. «هشت نفرت‌انگیز» نئووسترن حیرت‌انگیز کوئنتین تاران ‌تینو نیز یکی از فیلم‌های فوق است و اگر آنقدر بدسلیقه باشیم که همه اینها و همچنین «La Cage aux Folles» ساخته سال 1978 ادوارد مولینا رو را نیز فراموش کنیم، چطور می‌توانیم موسیقی استثنایی سروده شده از سوی وی برای شاهکار سال 1988 جوزپه تورناتوره ایتالیایی یعنی «سینما پارادیزو» را از یاد ببریم که به اعماق روح انسان نفوذ و غم و شادی را به یک اندازه به قلب بینندگان تزریق می‌کند. پس از سال‌ها کاندیدا شدن برای جوایز اسکار و دریغ شدن این مجسمه طلایی از وی به شکلی ناعادلانه سرانجام آکادمی اسکار عقل پیشه کرد و اسکار سال 2016 را به‌خاطر کار جالب موریکونه روی «هشت نفرت‌انگیز» به وی اعطا کرد ولی به‌نظر می‌رسید این نه یک جایزه بموقع و بحق بلکه جبرانی بر اسکارهای غیرقابل شمارشی بوده باشد که «آکادمی» باید در سال‌های قبلی به این استاد ایتالیایی می‌داد و با بی‌عدالتی و سهل‌انگاری چشمگیری هرگز این کار را نکرد. موریکونه البته یک اسکار افتخاری (خدمات تمام عمر) را نیز به‌خاطر سال‌ها خلق موسیقی‌های غیرقابل رقابت در سال 2007 دریافت کرد و دو جایزه گولدن گلوب، چهار جایزه گرمی و ده‌ها جایزه دیگر را هم برد اما بزرگ‌ترین توفیق او نه انباشتن این جوایز بلکه نوشتن متن‌های آهنگینی بود که به‌مدت بیش از شش دهه روح انسان‌های چند عصر و زمانه را به پرواز درآورد و با شیرین‌ترین آرزوها و ماندگارترین خاطره‌ها همسو ساخت.