مدیریت کمپانی اسرائیلی بر سیاست جاسوسی دولتی

زهره صفاری/ افشای ماجرای هک تلفن همراه یکی از مقامات ارشد سیاسی منطقه کاتالونیا با نرم‌افزار جاسوسی منتسب به کمپانی اسرائیلی «NSO»، نه تنها زنگ خطر را برای سیاستمداران اروپایی به صدا درآورده که فعالیت‌های کمپانی‌های اسرائیلی بویژه کمپانی «NSO»، تولید نرم‌افزارهای مختلف، در سایر کشورها را با شک و تردیدهایی مواجه ساخته است.
براساس گزارش تحقیقاتی روزنامه‌های «گاردین» انگلیس و «ال پاییس» اسپانیا، هسته اصلی این بررسی‌ها به ادعای نفوذ غیرمجاز دولت اسپانیا بر تلفن همراه «روجر تورنت»، رئیس پارلمان منطقه کاتالونیا و دست‌کم دو نفر از هواداران مستقل او در سال گذشته مربوط می‌شود؛ موضوعی که به باور ناظران اثبات آن به نوعی فرضیه «امکان جاسوسی سیاسی داخلی» را در اروپا تقویت می‌کند. «تورنت» سال گذشته توسط کارشناسان واتساپ در جریان نفوذ غیرمجاز به تلفن همراهش قرار گرفت و در نخستین اظهارنظر دولت اسپانیا را متهم به جاسوسی آن هم بدون مجوز قانونی کرد. اما از آنجا که در پرونده «تورنت»، پیام‌رسان «واتساپ» ابزار این نرم‌افزار جاسوسی شده بود، کارشناسان وابسته به آن وارد عمل شده و پس از تحقیقات گسترده اعلام کردند این دسترسی غیرمجاز به تلفن همراه این مقام کاتالان در فاصله آوریل تا مه 2019 و همزمان با هدف قرار گرفتن هزار و 400 کاربر واتساپ با نرم‌افزار جاسوسی «پگاسوس» (Pegasus) کمپانی اسرائیلی NSO انجام شده است. علاوه بر «تورنت»، «آنا گابریل»، عضو چپگرای سابق پارلمان محلی اسپانیا که در پرونده برگزاری رفراندوم غیرقانونی کاتالان‌ها متهم شده بود و «خوردی دومینگو» فعال حامی استقلال کاتالونیا نیز همزمان هدف حمله جاسوسی مشابهی قرار گرفته بودند.
در حالی که دغدغه قانونی بودن جاسوسی علیه مقامات ارشد سیاسی در اسپانیا و اروپا شدت گرفته، سازمان اطلاعات و امنیت ملی این کشور از پاسخگویی صریح در این باره همچنان طفره می‌رود: «فعالیت این سازمان کاملاً همسو با سیستم قانونی است و توسط دادگاه عالی اسپانیا نظارت می‌شود. بنابراین، این سازمان حاضر به پاسخگویی درباره اتهام ارتباط با کمپانی جاسوسی اسرائیلی نیست.»
نخستین شکایت از NSO
گزارش مشترک «گاردین» و «ال پائیس» درست چند ساعت پس از آن منتشر شد که خبرگزاری‌ها خبر دادند، دادگاهی در تل‌آویو شکایت سازمان عفو بین‌الملل از همین کمپانی را وارد ندانسته است. به گزارش «آسوشیتدپرس»، اوایل سال جاری میلادی سازمان عفو بین‌الملل، با تأکید بر اعمال غیرقانونی کمپانی NSO، با تنظیم شکایتی در دادگاه اسرائیل خواستار لغو امتیاز فروش نرم‌افزارهای این شرکت به دولت‌ها و مجامع بین‌المللی شد. به گزارش سایت سازمان عفو بین‌الملل، این سازمان در شکایت خود به طور ویژه به مسأله جاسوسی از عمر رادی، خبرنگار مراکشی پرداخته بود. بنا بر این گزارش، عمر رادی در ماه ژانویه 2019 متوجه شد، آیفون وی ایمن نیست و از طریق نرم‌افزار واتساپ مکالمات وی ضبط می‎شود. او نیز دولت مراکش را متهم به جاسوسی از خود کرده بود. این در حالی بود که عفو بین‌الملل پیش از آن پرونده جاسوسی از یکی از کارکنان این سازمان در سال 2018، هک تلفن همراه یکی از مخالفان سعودی در زمان قتل «جمال خاشقجی» و همچنین نفوذ به تلفن همراه یکی از فعالان حقوق بشری امارات در سال 2016 را نیز در دست داشت. بنابراین با استناد به مدارک مربوط به عمر رادی  اقدام به شکایت از کمپانی  NSO در یکی از دادگاه‌های اسرائیل کرد. اما روز دوشنبه دادگاه تل آویو، این شکایت را به دلیل نبود شواهد کافی علیه NSO رد کرد.
شکایت دوم از NSO
افشای اقدامات NSO همچنین باعث شد «واتساپ» علیه این کمپانی اسرائیلی به مجامع قانونی امریکا شکایت کند. در آنجا مشخص شد این نرم‌افزار جاسوسی، با ورود به پیام‌رسان «واتساپ»، امکان دسترسی هکر به اطلاعات تلفن همراه شامل ایمیل، پیامک و تصاویر کاربر را فراهم کرده و حتی قابلیت روشن کردن میکروفن و دوربین گوشی را نیز داشته و به عبارتی می‌تواند گوشی هوشمند را تبدیل به یک شنود پیشرفته کند.
رد پای جاسوسی‌ها در سایر مناطق جهان
طبق تحقیقات «گاردین» و «ال پائیس»، جاسوسی‌هایی که از طریق نرم‌افزارهای مربوط به کمپانی NSO انجام شده، تنها به همین موارد منحصر نمی‌شود و در سایر نقاط جهان نیز به طور موردی چنین مواردی مشاهده شده است. اما آنچه مسلم است،  سوژه‌ها به طور عمده خبرنگاران هندی، فعالان حقوق بشری مراکشی، دیپلمات‌ها و مقامات ارشد سیاسی بودند. با افشای این اخبار اکنون گمانه‌زنی‌ها درباره نقش اسرائیل از طریق کمپانی‌های نرم‌افزاری‌اش افزایش یافته است و به نظر می‌رسد کمپانی اسرائیلی به دولت‌های مختلف در جهت جاسوسی از برخی شهروندانی که در دایره اطلاعات و امنیت آنها قرار دارند، کمک می‌کنند. بنا بر گزارش‌های اثبات نشده تاکنون کشورهایی مانند عربستان و مکزیک از قابلیت هک نرم‌افزارهای این کمپانی استفاده کرده‌اند.
بااین حال افشای جاسوسی از طریق نرم‌افزارهای شرکت NSO باعث شده است زنگ خطر در اروپا با قدرت تمام به صدا درآید. دیروز «ماتیاس ورملن»، از رؤسای یکی از ارگان‌های وابسته اتحادیه اروپا گفت: «این پرونده باید توسط بروکسل که سال‌ها حفظ حریم خصوصی در آن دغدغه بوده است بررسی شود. چون اگر این گمانه‌زنی‌ها نسبت به اسپانیا درست باشد چالش جدیدی پیش روی بروکسل قرار خواهد گرفت.»