برای نجات آینده از کودکان امروز شروع کنیم

مریم شهبازی
خبرنگار
«با نویسندگان بزرگ برای خوانندگان کوچک» عنوان مجموعه‌ای به ترجمه غلامرضا امامی است که به‌تازگی با همکاری نشر «پرتقال» در اختیار کودکان و نوجوانان قرار گرفته است. البته این مترجم پیشکسوت تأکید دارد که این نوشته‌ها به گروه سنی خاصی تعلق ندارد و ماهیت داستان‌های آن به‌گونه‌ای است که حتی بزرگسالان هم می‌توانند به سراغشان بروند. به‌رغم شرایط نامطلوبی که این روزها نه‌تنها کشورمان، بلکه جهان را گرفتار کرده، امامی معتقد است بهترین فرصت است تا والدین به همراه فرزندان خود کتاب بخوانند و شرایطی برای همراهی و شناخت بیشتر یکدیگر از این طریق پیدا کنند. توضیحات بیشتر درباره کتاب‌های این مجموعه را می‌خوانید.

 ملاک انتخاب کتاب‌های این مجموعه چه بوده؟
تلاش کرده‌ام به سراغ آثار خواندنی ادبیات خارجی بروم، چرایی این مسأله هم به سهم عمده‌ای بازمی‌گردد که نویسندگان شاخص این مجموعه در گذران دوران کودکی علاقه‌مندان کتابخوانی به عهده داشته‌اند. چه از طریق اقتباس‌های مختلفی که از نوشته‌های آنان روانه سینماهای جهان شده و چه به‌ واسطه مطالعه مستقیم ترجمه آثار آنان در کشورهای مختلف. کتاب نخست این مجموعه «بلبل امپراطور چین» نوشته «هانس کریستین اندرسن»، خالق آثار مشهوری همچون «جوجه اردک زشت»، «دخترک کبریت فروش» و «لباس پادشاه» است. ماجرای کتاب درباره بلبلی ست که برای امپراطور نغمه‌سرایی می‌کرده تا اینکه هدیه مرد صنعت گری به امپراطور باعث قهر کردن او می‌شود و... بخشی از پیام این داستان متوجه زیبایی‌های طبیعت است که ساخته‌های بشری درصدد از میان بردن آن برآمده‌اند. همه کتاب‌های این مجموعه برای مخاطبان هفت سال به بالا مناسب هستند، حتی بزرگسالان هم می‌توانند از این داستان‌ها لذت ببرند.
 تفاوتی میان این کتاب با آثار مشهور اندرسن دیده می‌شود؟
نه، تقریباً در همان سبک و سیاق است. در این کتاب نیز با همان متن روان و شیوایی روبه‌رو می‌شوید که در دیگر آثار اندرسن دیده‌ایم.«بلبل امپراطور چین» کتابی برخوردار از مضمونی انسانی و البته تا حد کمی فلسفی است.
 انتخاب این قبیل پیام‌ها برای مخاطبان کودک قدری زود نیست؟ بویژه که برخی تأکید به‌ضرورت تألیف آثاری با نگاه صرفاً سرگرمی برای کودکان و نوجوانان دارند.
مخالف چنین گفته‌هایی هستم؛ برعکس، من معتقدم که حتی دوران کودکی هم برای نهادینه کردن برخی ضرورت‌ها دیر است. جهان امروزمان به چنان روزگار پرخشم و خروشی تبدیل‌ شده که اگر خواهان نجات آیندگان از اثرات آن هستیم باید از همین حالا شروع کنیم. بله، بخشی از ادبیات به سرگرمی و جنبه‌های ادبی و زیبایی‌شناختی آن تعلق دارد. اما مسأله اینجاست که هنجار‌پذیری افراد و از سویی کمک به درک ضرورت‌های زندگی، چه در سطح ملی و چه بین‌المللی باید از آموزش‌های دوران کودکی آغاز شود. از آنجایی‌ که نظام آموزشی‌مان توجه چندانی به این مسأله ندارد، اهالی کتاب با کمک والدینی که این مسأله را درک کرده‌اند می‌توانند از همین حالا برای جهانی بهتر گام بردارند. البته این وظیفه‌ای است که تنها به کتاب و اهالی‌اش محدود نمی‌شود و دیگر بخش‌های هنر را هم دربر می گیرد. اگر بتوانیم فرزندانمان را با پیام دوستی تربیت کنیم، شاید جهان با آینده روشن‌تری روبه‌رو شود.
 از دیگر کتاب‌های این مجموعه هم بگویید.
کتاب دوم، «زیبای خفته» اثر «شارل پرو»، نویسنده و شاعر مشهور فرانسوی است که در زمان حیات خود سبک تازه‌ای از تألیف قصه‌ها با عنوان پریان را در ادبیات پایه‌گذاری کرد. این داستان، ماجرای آشنایی دارد که یا آن را خوانده‌ایم یا مخاطب فیلم‌های سینمایی و انیمیشن‌های متعددی بوده‌ایم که با اقتباس از آن ساخته‌ شده‌اند. «زیبای خفته» نبرد میان خوبی و بدی است و آن‌قدر زیباست که چایکوفسکی، آهنگساز سرشناس روسی با اقتباس از آن دست به ساخت یکی از مشهورترین اپراهای جهان با همین عنوان در سال 1889 زده است. اما کتاب سوم که آن را مهم‌ترین اثر این مجموعه می‌دانم، شاهکاری از «جیمز جویس» است.
 با آن نثر و زبان دشواری که از «اولیس»، شاهکار «جویس» سراغ داریم، نوشته‌ای که از او در این مجموعه جای گرفته مناسب مخاطبان کم سن و سال نیز هست؟
بله، به ‌دلیل اهمیتی که برای شاهکار جویس در جهان ادبیات قائل هستند به سراغ انتخاب اثری از او برای این مجموعه رفتم. داستانی که از جویس در این مجموعه قرارگرفته «گربه و شیطان» نام دارد. جالب است بدانید او این اثر داستانی را در ایتالیا و برای نوه‌اش نوشته و در چاپ این کتاب نامه نوه جویس که خطاب به کودکان و نوجوانان امروزی است را هم منتشر کرده‌ام. داستان این کتاب درباره روستایی است که رودخانه آن هیچ پلی ندارد و از این بابت اهالی با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌اند؛ شهردار روستا قول ساخت پل را می‌دهد اما شیطان مانع‌تراشی می‌کند و... برخلاف نثری که از جویس در «اولیس» سراغ داریم، این داستان بسیار ساده، روان و همه‌فهم نوشته ‌شده است و آخرین کتاب هم «قدرت جهانی 6 مرد» نام دارد که به همت «برادران گریم» ماندگار شده است.
با اشاره‌ای که به‌نام «برادران گریم» کردید، این داستان باید از ادبیات فرهنگ مردم آلمان باشد؟
بله و البته بازهم بحث پیکار خیر و شر در میان است. افزون بر این به‌زودی با همکاری نشر پرتقال آخرین نوشته «اومبرتو اکو» هم به ترجمه من در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. داستان این کتاب که روایتی برای کودکان و نوجوانان است چندان دور از حال‌ و روز امروزمان نیست و به سال‌هایی از ایتالیا بازمی‌گردد که طاعون رواج داشته است.‌