ثبت ملی 17 گورستان ارامنه در چهارمحال و بختیاری

حمیرا حیدریان
 خبرنگار
حکاکی‌ها، نقوش برجسته و مستندسازی رویدادهای تاریخی روی سنگ قبرها از ویژگی‌های گورستان‌های ارامنه در استان چهارمحال و بختیاری است و همین ویژگی‌ها هم 17 گورستان آنان را به ثبت ملی رسانده است. به گزارش «ایران»، گورستان‌های ارامنه از سوی دیگر، پیشینه حضور دیرپای ارامنه در ایران را نشان می‌دهد، این پیشینه به شهادت نقوش سنگ قبرها از 4 قرن هم فراتر می‌رود.
رئیس گروه حفظ و احیای اداره ‌کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی چهارمحال و بختیاری  در گفت‌وگو با خبرنگار ایران گفت: ۱۷ گورستان متعلق به هموطنان ارامنه‌ای که در طول تاریخ از نقاط دیگر کشور به چهارمحال و بختیاری سفر کرده‌اند، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است که  تحقیقات نشان می‌دهد این گورستان‌ها به دوره شاه عباس صفوی تا دوره قاجار بازمی‌گردد.
واحد جولایی با بیان اینکه ثبت این قبرها از سال 81 تا 90 انجام شده است، افزود: این گورستان‌ها در روستاهای سیِرکَ، گوشکی، گلوگرد، گشنیزجان، معموره، لیواسگان، کنرک علیا، غرب آقبلاغ، شمال آقبلاغ، شرق قلعه ممکا، شمال قلعه ممکا، سناجان، وستگان، حاجی‌آباد، بلداجی و آزادگان در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، کیار، بن و خانمیرزا قرار دارند.
وی نقوش حک شده روی سنگ قبرها را یکی از اسناد مهم و تاریخی عنوان کرد و اظهارداشت: نقوش زیبا و متنوعی  روی هر یک از سنگ قبرها وجود دارد که هر یک نشان از سند تاریخی از زمان حضور ارامنه در روستاهای این استان هستند که خود بیانگر قدمت تاریخی این گورستان‌ها و زندگی آنان در طول تاریخ در این مناطق است. وی، نوع و قالب قبرها و سنگ‌های به کار رفته و نقوش متنوع قبور ارامنه را منحصر به فرد خواند و تصریح کرد: این سنگ‌ها، گورستان ارامنه را کاملاً با گورستان مسلمانان متمایز ساخته و نقوش روی سنگ‌ها هر کدام نشان از مستندات فرهنگی و تاریخی دارد. وی افزود: حصارکشی، محوطه‌سازی، ایجاد فضای سبز، روشنایی و احداث راه دسترسی مناسب از مهم‌ترین نیازهای گورستان‌های ارامنه در چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود. دکتر علی اصغر نوروزی، سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار« ایران» گفت: تاریخ این گورستان‌ها به دوره صفوی و ورود آنان به این منطقه برای سکونت بازمی‌گردد  و نشان می‌دهد که تا یک قرن پیش و حتی تا دوره آخر پهلوی نیز [بعضاً] در آنجا زندگی می‌کردند و به مرور به ارمنستان مهاجرت کردند و این روستاها خالی از سکنه شده و تنها از آنان گورستان‌ها باقیمانده است. وی  با بیان اینکه   براساس تحقیقات و اسناد موجود، ساکنان این روستاها بیشتر  دامدار بوده‌اند، افزود: ارامنه که بیشتر کشاورز و صنعتگر بودند با ورودشان به این مناطق باعث رونق اقتصادی در این شهرها و روستاها شده بودند.
وی به ثبت ملی 17 گورستان در سراسر استان اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از قابل توجه‌ترین موضوعات در این گورستان‌ها نقوشی است که روی هر یک از سنگ قبرها حک شده است که از ابزار و پوشاک گرفته تا چهره زن و مرد روی آنها نه تنها باعث منحصر به فرد شدن آن شده و آن را خاص کرده است بلکه حکایت از تاریخ چندین قرنی این گورستان‌ها دارد. وی همچنین به وجود کلیسا در تمامی روستاهای استان اشاره کرد و بیان داشت: بجز یک کلیسا در روستای معموره باقی کلیساها از میان رفته است این یک مورد نیز بیشتر حالت موزه دارد که مدتی بعنوان کتابخانه و فضای فرهنگی مورد استفاده قرار گرفته است اما چون دیگر هیچ ارمنی در اینجا ساکن نیست کلاً کاربرد خاصی ندارد.
وی درخصوص نحوه حفاظت از گورستان‌های ارامنه ثبت ملی شده گفت: تمامی گورستان‌ها حتی آنهایی هم که تنها سه قبر در آن بوده است به ثبت رسیده است و از آنجایی که مردم کاری به این گورستان‌ها ندارند مشکل خاصی در حفاظت آن وجود ندارد ضمن اینکه نیروهای گشت و محافظت هم به آنها سرکشی می‌کنند و تاکنون مشکل خاصی ایجاد نشده است.