نماز جمعه در «ایاصوفیه» پس از 86 سال

زهره صفاری /  بنای 1500 ساله تاریخی «ایاصوفیه» که در دوره‌های مختلف، کلیسا، مسجد و موزه بوده است، ظهر دیروز، پس از 86 سال میزبان صدها مرد، زن و کودک مسلمان ترکیه‌ای بود که در صفوف فاصله‌گذاری شده به اقامه نماز جمعه ایستادند تا این بنا دیگر بار خاطرات دوره عثمانی را در خود مرور کند. به‌گزارش شبکه خبری «الجزیره»، «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه که اوایل ماه جاری میلادی به پشتوانه حکم دادگاه اجرایی کشورش، با فرمانی جنجالی «ایاصوفیه» را به‌طور رسمی مسجد و عبادتگاه مسلمانان اعلام کرد، در حالی دیروز به صف نمازگزاران پیوست که در هفته‌های گذشته نظارت کاملی بر روند تدارک این بنا برای مراسم تاریخی ظهر جمعه داشت. دیروز در کنار او که برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی ماسک زده بود، وزیرانش نیز دیده شدند. اقامه نماز جمعه دیروز استانبول پس از آن آغاز شد که رجب طیب اردوغان سوره فاتحه و بخش هایی از سوره بقره را قرائت کرد. در حالی که به‌گفته عالی‌ترین مقام مذهبی ترکیه، برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی مسجد ظرفیت پذیرش 700 تا 1000 نمازگزار را دارد، میدان‌های اطراف نیز برای اقامه نماز مهیا شد. به‌گزارش رسانه‌ها، ظهر دیروز صحن مسجد به انتخاب اردوغان با فرش‌های فیروزه‌ای پوشانده و پرده‌ای روی نمادهای مسیحیان کشیده شده بود. «علی یرلیکایا»، فرماندار شهر استانبول ضمن تأیید مسدود شدن همه معابر و خیابان‌های منتهی به مسجد ایاصوفیه از شامگاه پنجشنبه و استقرار 736 کادر درمان، 101 آمبولانس و بالگرد امدادی در محل، در پیامی از نمازگزاران خواسته بود تا ماسک و سجاده همراه داشته و با صبوری و درک بالا در برگزاری هر چه بهتر مراسم کمک کنند. گفته می‌شود بازدید از این بنای تاریخی که در سال 2019 بیش از 3 میلیون و 700 بازدید‌کننده داشته است، از این پس به جز در ساعات عبادی مسلمانان برای همه امکانپذیر و رایگان خواهد بود. مرکز بزرگ مذهبی «دیانت» ترکیه به‌عنوان متولی جدید مسجد «ایاصوفیه»، سه امام جماعت و 5 مؤذن برای آن برگزیده است. رئیس جمهوری ترکیه از سال گذشته در حالی زمزمه‌های این تغییر را به راه انداخته بود که تغییر کاربری این بنا به موزه را اشتباهی بزرگ می‌دانست. حالا نیز گرچه فرمان او مورد انتقاد شدید امریکا، اتحادیه اروپا، روسیه، یونسکو، یونان و جمعی از رهبران مسیحی نقاط دیگر جهان قرار گرفته، خطاب به همه مخالفان این تغییر را حق تاریخی و حاکمیتی کشورش عنوان کرده است. اما برخلاف همه مخالفت‌های خارجی مردم ترکیه از این رویداد راضی هستند و معتقدند کاری است که باید انجام می‌شد. به‌گزارش رویترز دیروز از هرگوشه ایاصوفیه و محوطه اطراف آن صدای مردمی شنیده می‌شد که
«الله اکبر» گویان در سایه درختان منتظر اقامه نماز بودند. سیت کولاک، یکی از نمازگزارانی که برای اقامه نماز به ایاصوفیه آمده بود، گفت:«ما امروز به اشتیاق و آرزوی 86 ساله خود رسیدیم. از اردوغان و دادگاه که چنین تصمیمی را گرفتند، تشکر می‌کنیم.» لطیف اوزار، پرستار 42 ساله‌ هم گفت: «این اقدام و نمازی که در اینجا اقامه می‌کنیم باعث غرور و افتخار ماست.» اردوغان در طول حکومت 17 ساله خود، رعایت موازین اسلامی در کشورش را که در تاریخ نوین خود گرایش به سکولاریسم داشته، لحاظ کرده است. تا پیش از حکومت او ترکیه در مسیری که آتاتورک برای آن تعیین کرده بود، از جمله ممنوعیت حجاب و تعالیم دینی، حرکت می‌کرد. اکنون نیز اقدام اردوغان در تبدیل ایاصوفیه به مسجد باعث افزایش محبوبیت او بین مردم ترکیه شده است. این در حالی است که در چند سال اخیر محبوبیت وی به‌خاطر برخی سیاست‌های خارجی و بویژه داخلی‌اش تنزل کرده بود.