شعر خوب در سایه نمی‌ماند

احمد پوری
نویسنده و مترجم
چند سالی است که گاه گداری به نقل از برخی دوستان و اهالی فرهنگ درباره این می‌شنویم که جایگاه شعر و شاعران در زندگی امروز کم رنگ شده؛ در بازگویی چرایی آن هم به دلایل مختلفی اشاره می‌کنند؛ از جمله حضور تکنولوژی در همه وجوه زندگی مان که البته نمی توان منکر آن شد. با این حال با جدیت تأکید می‌کنم که مخالف گفته‌هایی از این دست هستم و به گمانم مهم‌ترین مصداق در رد این گفته‌ها را بتوان در تجدید چاپ‌های متعدد از دیوان بزرگانی همچون حافظ دانست که هنوزهم بعد از گذشت قرن‌ها از سوی مؤسسات نشر مختلف تجدید چاپ‌ شده و حضوری جدی در خانه‌های مردم دارد. البته این استقبال تنها به دیوان حافظ محدود نمی‌شود، درباره دیگر شاعران کلاسیک و معاصر همچون مولانا، فروغ  و شاملو هم با چنین رویکردی روبه رو هستیم. بنابراین بهتر است به‌جای گلایه‌های نادرست از این بگوییم که آثار خوب، درهر حوزه‌ای که باشند هیچگاه در سایه نمی‌مانند و مخاطبان حتی در شرایط نامطلوب امروز جهان هم به سراغشان می‌رود. شعر خوب هیچگاه از زندگی مردم کنار نمی‌رود، نه‌تنها در ایران، درهمه جهان اینگونه است. شعر خوب هیچگاه از رمق نمی‌افتد و همواره پناهگاهی است برای ما مردمی که به دلایل مختلف روح مان فرسوده می‌شود. به شعرهای سهراب  و اخوان نگاه کنید، مگر شعرهایشان از نفس افتاده‌اند؟ مخاطب ایرانی برخلاف آنچه برخی می‌گویند قدر آثار خوب را می‌دانند. بگذارید نمونه دیگری بگویم. در همین حال و احوالی که تیراژ کتاب‌ها به‌تبع شرایط اقتصادی پایین آمده رمان «همسایه‌ها» اثر ماندگار احمد محمود به تیراژ بالای 500 هزار نسخه رسیده. البته بخش عمده‌ای از این تیراژ از طریق چاپ‌های زیرزمینی و به قولی افست منتشر می‌شود، اما بحث بر سر این است که به‌هرحال با استقبال زیادی روبرو است. درباره شعر هم همین‌طور است، اشعاری که از دریچه ذهن نوابغ هنرمندی همچون حافظ روانه کاغذ شده باشند هیچ‌گاه حذف شدنی نیستند. البته نمی‌توان منکر موانع مختلفی شد که پیش روی فعالان عرصه کتاب قرار گرفته، از بحث همچنان برقرار ممیزی کتاب گرفته تا مشکلات و مسائل اقتصادی که اگر نبودند کتاب با تیراژهای بالاتری به کتابفروشی‌ها راه می‌یافت. ادبیات به‌ویژه در این روزگار تلخی که گرفتاری بیماری کرونا شده‌ایم می‌تواند قدری حالمان را بهتر کند، هرچند که این شرایط هم به‌هرحال ماندگار نیست و همچون صدسال قبل که ابتلا به آنفلوانزای اسپانیایی پایان یافت این بیماری هم به بخشی از تاریخ زندگی انسان امروز می‌پیوندند. اما دراین روزها، در کنار همه اقدامات پزشکی و تلاش برای مقابله با این بیماری هنرهم کمک بسیاری به ما خواهد کرد. البته این به توصیه من و شما رخ نمی‌دهد، به‌ هر حال روح‌مان به سمت هنر کشیده می‌شود، کافی است برای لحظه ای کتابی خوب بخوانید یا قطعه زیبایی گوش بدهید تا امید در روح‌تان زنده شود. اما در پاسخ به اینکه به تازگی ترجمه یا تألیف تازه‌ای روانه کتابفروشی‌ها کرده‌ام یا نه باید به چاپ سوم مجموعه «چهار عاشقانه» اشاره کنم، ترجمه‌ای که پیشتر به شکل دیگری از سوی نشر چشمه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته بود. «چهار عاشقانه» دربردارنده اشعاری از چهار شاعر مطرح جهان است که آنان را طی سال‌های گذشته و به شکل جداگانه‌ای از سوی همین نشر و با عنوان‌های «هوا را از من بگیر خنده‌ات را نه»، «تو را دوست دارم چون نان‌ و نمک»، «خاطره‌ای در درونم است» و«در بندر آبی چشمانت...»  منتشر کرده بودم، اشعاری از «ناظم حکمت»، «نزار قبانی»، «پابلو نرودا»، «آنا آخماتووا» که مدتی است به پیشنهاد ناشر و به دنبال استقبال خوب مخاطبان در قالب یک مجلد نفیس جای گرفته‌اند.