لبنان هرگز تسلیم نمی‌شود

نبیل خوری
عضو ارشد مرکز تحقیقات شورای آتلانتیک در‌خصوص تحولات خاورمیانه
مترجم: وصال روحانی
بر‌اساس یک روایت قدیمی لبنان بارها بر بستر مرگ آرمیده اما ققنوس‌وار به‌پا خاسته است و به حیات، معنای تازه و سترگی را بخشیده است و با این اوصاف بدیهی است، ملت کوشنده‌ای که خود را یک مقاوم ابدی می‌انگارد از حاشیه انفجار فاجعه‌آسای اخیر شهر بیروت نیز با یک پرواز تازه جانبخش رهایی یابد.
البته سختی‌ها بسیار است، برق در بسیاری از نقاط آسیب‌دیده شهر بیروت همچنان قطع است و گرانی‌ها بیشتر و اجناس موجود در بازار اندک‌تر شده‌اند. اما لبنان از اواخر دهه 1960 آموخته است چگونه با مقاومتی حماسی از سخت‌ترین قید و بندها عبور کند. پیش از انفجار هولناک اخیر بیروت نیز این شهر سرشار از موج مبارزه‌ای دشوار با بیماری عالمگیر کرونا شده بود و اگر می‌خواهیم در تاریخ حیات این منطقه زمانه‌ای را تقسیم کنیم که به اندازه امروز سخت و نفسگیر بوده باشد، باید فقط به عصر جنگ جهانی اول (1914 تا 1918) و حتی دوره امپراطوری عثمانی بازگردیم. لبنان با ساخت اندک و سکنه‌ای به تعداد 6 میلیون نفر این روزها پذیرای ده‌ها هزار سوریه‌ای است که از تبعات اقدامات جنایتکارانه مخالفان دولت دمشق گریخته و به لبنان آمده‌اند و حداقل 300 هزار فلسطینی نیز که از جنایات دولت صهیونیستی در یک مقطع زمانی هفت دهه‌ای خسران‌های بسیاری دیده‌اند، بال‌های آرزوی خود را در خاک لبنان به پرواز درآورده‌اند. و این در حالی است که انواع تحریم‌ها و تضییع‌های اعمال شده از سوی امریکا و اسرائیل، دولت لبنان را در سخت‌ترین شرایط برای رتق و فتق امور این کشور قرار داده است.
آنچه فراموش نشده است
اگر امروز بیروت باید بکوشد بر روی خاکستر انفجار مهیب هفته گذشته‌اش عمارت‌هایی زیبا از یک زندگی تازه بسازد، قطعاً فراموش نکرده است که در سال‌های 1975 تا 1990 در هنگامه یک جنگ داخلی تحمیلی و طراحی شده توسط رژیم صهیونیستی با معایبی بسیار بیش از این روبه‌رو بود. لبنانی‌های میانسال این را هم فراموش نکرده‌اند که بازسازی بیروت در دهه 1990 روندی پرمحنت داشت تا رنگ خون و خاک بتدریج از دیوارهای شهری پاک شود که پیش از تمامی نا‌آرامی‌های پنج دهه اخیر «عروس شهرهای خاورمیانه» نامیده می‌شد. البته دولت‌های متعدد لبنان در درازای زمان کمک‌های نقدی و غیر نقدی فراوانی از دولت‌ها و ملت‌های دوست و علاقه‌مند دریافت داشتند اما آنچه بیروت را سرپا نگه‌داشت، همت ملتی بوده که آن‌قدر با احتمال مرگ زیسته که زندگی را یک الزام مفید برای عقب راندن تجاوزکاران می‌شناسد.
امروز بازسازی عمارت‌های متعدد ویران شده بر‌اثر انفجار انبارهای حاوی نیترات آمونیوم یک دلمشغولی بزرگ برای دولت لبنان است اما گرفتاری عظیم‌تر چیزی بود که سران لبنان در زمان حملات همه‌جانبه و چندین و چندباره صهیونیست‌های متجاوز به نوار غزه و کرانه غربی احساس کردند و امواج آن قلب لبنان را هم فشرد اما هرگز اثری از تسلیم در آنها مشاهده نشد.
در جست و جوی آرامش
در سال‌های اخیر استعفاهای اجباری و یا اختیاری متعددی در دولت لبنان مشاهده شد و با اینکه این رویداد از فقدان اتحاد عمومی و یک قدرت جمعی در بیروت سخن می‌گوید اما روح بزرگ یک ملت خواهنده مسأله تعدد سلایق و شمار چشمگیر تبارها و گروه‌ها و احزاب سیاسی و مذهبی در بیروت و تفرق آرای آنها را خنثی کرده و پس از هر لرزش بزرگی، بیروت را به سمت آرامشی تازه سوق داده است، اگر جنگ داخلی لبنان در سال 1990 با توافقنامه موسوم به طائف به پایان رسید و شهرک‌سازی‌های شرم‌آور رژیم صهیونیستی در جنوب خاک لبنان و در سرزمین متعلق به فلسطینی‌های شریف نیز بیروت را به تسلیم وانداشت، ساده‌انگاری است اگر تصور کنیم انفجار اخیر بیروت با همه عظمت‌اش چنین اثری را برجای خواهد نهاد. با این حال لبنان به یک طراحی نوین‌تر از همیشه محتاج است تا این‌بار به‌پاخیزی مجددش به گونه‌ای باشد که انفجارهای دیگری از این دست هم آن را متلاشی نکند.