نصیحت‌هایی که شنیده نشد

ماه محرم 1342 با خرداد همزمان شده بود و آیت‌الله روح‌الله خمینی بعد از حادثه حمله به مدرسه فیضیه؛ مراسم‌ مذهبی و عزاداری‌های عاشورا و تاسوعای حسینی را به فرصتی برای دعوت از مردم و مقابله با شاه تبدیل کرده بود. امام خمینی عصر روز عاشورا (13 خرداد) در مدرسه فیضیه در  نطق خود اعلام کرد:«امروز به من اطلاع دادند که بعضی از اهل منبر را برده‌اند در سازمان امنیت و گفته‌اند شما سه چیز را کار نداشته باشید، دیگر هرچه می‌خواهید بگویید، یکی شاه را کار نداشته باشید، یکی هم اسرائیل را کار نداشته باشید، یکی هم نگویید دین در خطر است. این سه تا امر را کار نداشته باشید، هرچه می‌خواهید بگویید. خوب اگر این سه تا امر را کنار بگذاریم، دیگر چه بگوییم؟ ما هرچه گرفتاری داریم از این سه تاست.»همچنین ایشان دربخش دیگری از سخنرانی خود به شاه نصیحت کرد:«آقا! من به‌ شما نصیحت می‌کنم، ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‌کنم، دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند می‌کنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروی، همه شکر کنند. من یک قصه‌ای را برای شما نقل می‌کنم که پیرمردهایتان، چهل ساله‌هایتان یادشان است، سی ساله‌ها هم یادشان هست. سه دسته، سه مملکت اجنبی، به ما حمله کردند: شوروی، انگلستان و امریکا به مملکت ایران حمله کردند؛ مملکت ایران را قبضه کردند؛ اموال مردم در معرض تلف بود، نوامیس مردم در معرض هتک بود، لکن خدا می‌داند که مردم شاد بودند برای اینکه پهلوی رفت. من نمی‌خواهم تو این‌طور باشی؛ نکن. من میل ندارم تو آن‌طور بشوی، نکن!»
سخنان امام خمینی در روز 13 خرداد بازتاب بسیار زیادی داشت و برای محمدرضا شاه بسیار سنگین تمام شد و همین شد که شاه دستور دستگیری ایشان را صادر کرد؛ اتفاقی که تصور می‌کرد به عقب نشینی مردم و امام خمینی منجر شود اما نمی‌دانست که این اتفاق به شعله ور شدن انقلابی علیه او بدل خواهد شد. ساعت سه بامداد ده‌ها (15 خرداد دو روز بعد از سخنرانی) کماندوها خانه امام را محاصره کردند و ایشان را که مشغول نماز شب بودند دستگیر و به تهران منتقل و در بازداشتگاه افسران زندانی کردند و غروب آن روز به زندان قصر منتقل کردند. آیت‌الله خمینی پس از نوزده روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان نظامی عشرت آباد منتقل شدند.
 امام خمینی در حبس از پاسخ گفتن به سؤالات بازجویان خودداری می‌کرد و نظام شاه را فاقد صلاحیت اعلام می‌کرد. البته باتوجه به اعتراضات گسترده مردمی، روحانیون و مراجع عظام، شاه در نهایت مجبور به آزادی امام خمینی از زندان شد.