راهحلهای تازه برای بهرهوری آب و ارتقای بازدهی اقتصاد کشاورزی
گیاهان دارویی نسخهای برای رونق اشتغال روستایی
حمیرا حیدریان
خبرنگار
تغییر الگوی کشت از محصولات آببر به سمت گیاهان دارویی هم توجیه اقتصادی دارد و هم دلیل زیست محیطی؛ ارزش افزوده گیاهان دارویی بیشتر است. فرآوری اولیه آنها نیاز به سرمایهگذاری سنگین ندارد و از سویی بهعنوان مزیتهای خاص اقلیمی استانهای گرم و خشک و سردسیر ایران شناخته شدهاند. از سوی دیگر با کشت اقتصادی و صنعتی و نیمه صنعتی این گیاهان، گونههای خودروی در طبیعت که ذخیره ژنتیکی این گیاهان است نیز از گزند و تهدید برداشت سنتی یا سودجویانه مصون میماند. وجود این ظرفیت در برخی استانهای کشور همچون کهگیلویه وبویر احمد، خراسان جنوبی، اصفهان و... نه تنها میتواند درآمدزایی خوبی را عاید تولیدکنندگان این محصول کند، بلکه با توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری میتوان چرخه سیستماتیک و نوینی را جایگزین بهرهوری سنتی و پرمشقت کرد که نتیجه آن رشد و شکوفایی همهجانبه این صنعت است؛ صنعتی که مسئولان به آینده آن امیدوارند.
مهدی خبیری مدیر تولید گیاهان دارویی جهاد کشاورزی بیرجند در گفتوگو با «ایران» گفت: کار کشت نشای گیاهان دارویی حدود دو سال است که بهصورت پایلوت در شهرستان بیرجند آغاز شده است. از جمله این گیاهان میتوان به آویشن، نعناع فلفلی، اسطوخودوس، چای ترش و... اشاره کرد که در سطح وسیعی از اراضی شهرستان بیرجند کشت شده است.
وی با اشاره به استقبال کشاورزان از تولید این محصولات افزود: با توجه به نوع اقلیم منطقه و سازگاری این نوع گیاهان در صورت گسترش اراضی زیر کشت و توجه به صنایع تبدیلی و فرآوری این محصول میتوان گفت برگ برندهای در دست ما خواهد بود تا این صنعت را تا سطح صادرات نیز گسترش دهیم اما این منوط به تکمیل زنجیره تولید تا توزیع است که در حال حاضر با مشکلاتی روبهرو است.
وی مهمترین عامل در زنجیره تولید گیاهان دارویی را فرآوری آن دانسته و اظهار داشت: در حال حاضر تهیه عرقیجات گیاهان دارویی در استان و شهرستان بیرجند انجام میشود اما این تنها کافی نیست و میتوان با راهاندازی صنایع تبدیلی و فرآوری کردن این گیاهان گامهای بسیار بلندی را در جهت صادرات نیز برداشت چراکه این محصولات کشاورزی حرف در بازار جهانی برای گفتن دارند.
وی به تأثیر تحریمها و شیوع بیماری کرونا بر صادرات گیاهانی چون زعفران اشاره کرد و بیان داشت: همانطور که میدانید بیشترسهم تولید زعفران که خاصیت درمانی نیز دارد متعلق به این منطقه است و متأسفانه وجود تحریمها و نیز شیوع بیماری کرونا در چند ماهه اخیر باعث افت قیمت و کاهش صادرات آن شده است. اما در مجموع میتوان گفت اتحادیه زعفرانکاران در سالهای اخیر در فرآیند تولید تا عرضه این محصول بسیار ارزشمند گامهای خوبی را برداشتهاند کما اینکه میتوان گفت سایر گیاهان دارویی نیز چیزی از گیاه زعفران کم ندارند و در صورت تولید و فرآوری میتوانند جای خود را در بازارهای جهانی باز کنند.
وی مکانیزه نبودن سیستم برداشت گیاهان دارویی را یکی از مشکلات پیش روی کشاورزان و بهرهبرداران دانست و گفت: کار داشت و برداشت این گیاهان تا حد زیادی همچنان به روش سنتی و دستی صورت میگیرد و در صورتی که کشت مکانیزه جایگزین آن شود شاهد تحول عظیم و تسهیل در کار خواهیم بود.
عبدالرضا رضایی مدیرامور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز به «ایران» گفت: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک خراسانجنوبی، کیفیت گیاهان دارویی این منطقه زبانزد بوده است و در شرایط فعلی نیز اگر با اصول فنی و مطالعه و برنامهریزی در این حوزه پیش برویم در بخش کشاورزی استان میتوانیم بسیار بدرخشیم. در حال حاضر سطح زیرکشت گیاهان دارویی خراسانجنوبی بجز زعفران حدود ۵ هزار هکتار است که از این سطح زیرکشت سه هزار و ۳۰۰ تن گیاهان دارویی تولید میشود.
وی با اشاره به افزایش ۹ درصدی سطح زیرکشت گیاهان دارویی در سال ۹۸ نسبت به سال قبل از آن و افزایش ۱۵ درصدی تولید آن ادامه داد: خاکشیر، نعناع، زیره سیاه، آنغوزه، رازیانه، خارشتر و آلوئهورا از جمله گیاهان دارویی است که در خراسانجنوبی کشت میشود.
این مسئول اظهار داشت: در مزارع و باغها الگوی کشت محصولات خاص و روشهای جدید کشت چون کشتهای متراکم آزمایش شده و مقایسه صورت میگیرد تا تصمیمگیری برای کشاورز درباره نوع کشت و روش کشت تسهیل شود.
تحول در صنعت گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویراحمد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد نیز در گفتوگو با «ایران» گفت: در صورت راهاندازی کارخانه فرآوری گیاهان دارویی در منطقه گرمسیر استان، شاهد تحول و گسترش کشت مکانیزه خواهیم بود.
الیاس تاج الدینی افزود: دوکارخانه در حال حاضر از خط تولید تا عرضه آن یعنی از عصارهگیری تا تولید لوازم آرایشی و بهداشتی در حال فعالیت هستند و سومین کارخانه که با همکاری بنیاد برکت در منطقه گرمسیری درحال ساخت است تاکنون 85 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و قرار است در تولید داروهای گیاهی و فرآوری آن فعالیت کند که با توجه به اینکه کشاورزی ما به صورت قراردادی و خرید تضمینی باید صورت گیرد، با راهاندازی این کارخانه گام برای مکانیزه شدن برداشت محصول برداشته خواهد شد.
وی با بیان اینکه کشت گیاهان دارویی یکی از راههای مهم افزایش درآمد در کهگیلویه و بویراحمد محسوب میشود و باید با ارائه آموزش و تغییر نگرش کشاورزان، آنها را به این سمت سوق داد، اظهار داشت: در حال حاضر کشت گیاهان دارویی در مراتع و اراضی ملی صورت میگیرد و تلاش داریم تا در جهت ارائه تسهیلات جهت مکانیزه شدن و قرارداد خرید تضمینی این صنعت را در مزارع نیز گسترش دهیم تا کشاورزان بیشتری در این زمینه ترغیب شوند.
این مسئول بیان کرد: با توجه به زمینهای زیر کشت کشاورزان که از سطح پایینی برخوردار است و معمولاً بین یک الی دو هکتار است، میتوان گفت تعداد زیادی در این عرصه مشغول فعالیت هستند اما با گسترش کشت مکانیزه و خرید تضمینی در مزارع تعداد این کشاورزان افزایش خواهد یافت.
وی با اشاره به اینکه جهاد کشاورزی آمادگی پرداخت تسهیلات بانکی به سرمایهگذاران فرآوری گیاهان دارویی را نیز دارد، خاطرنشان کرد: حمایتهایی نیز در روند اعطای مجوز و مراحل مقدماتی انجام خواهد شد.
تاجالدینی به تولید گیاهانی دارویی همچون نعناع فلفلی، آنغوزه، گل محمدی، بهلیمو، رزماری و دیگر گیاهان در اراضی این استان اشاره کرد و گفت: با توجه به شرایط اقلیمی و ارقام گوناگون گیاهان دارویی و مواد مؤثر موجود در گیاهان دارویی میتوان از این ظرفیت نهایت استفاده را کرد. کما اینکه به طور مثال در سال گذشته قیمت هر کیلو شیره آنغوزه ۳۰۰ هزار تومان به فروش رفت و از هر هکتار در سال گذشته ۱۴ میلیون تومان آنغوزه برداشت شد.
تاجالدینی مهمترین مشکل فرآروی تولید این محصول را برای عرضه در بازارهای جهانی، نبود و ضعف صنعت تبدیل در ایران دانست و اظهار داشت: در حالی که این گیاه استفادههای فراوانی دارد اما هم اکنون این گیاه به صورت خام به دیگر کشورها صادر میشود.
فرآوری 60 گونه گیاهان دارویی در صنایع تبدیلی اصفهان
آیت پارساییان مجری کشت گیاهان دارویی جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز در گفتوگو با خبرنگار «ایران» گفت: در حال حاضر 8500 هزار هکتار از اراضی استان سطح زیر کشت 60 گونه از گیاهان دارویی است.
وی با اشاره به اینکه 60 گونه از 80 گونه گیاهان دارویی کشور در استان اصفهان کشت میشوند، افزود: گیاهانی چون گل محمدی، زعفران، زیره، موسیر، کاسنی و... از جمله این گونهها هستند که سالانه بیش از 60 هزار تن تولید میشوند.
این کارشناس گیاهان دارویی با بیان اینکه طی سه سال گذشته هر سال 800 هکتار به سطح زیرکشت این گیاهان افزوده شده است، اظهار داشت: در حال حاضر بیش از 1500 واحد سنتی و حدود 30 واحد صنعتی در استان به فرآوری و بستهبندی این گیاهان مشغول هستند که از جمله این شرکتها میتوان به باربیج، گل دارو، پاکان بذر و... اشاره کرد.
پارساییان با بیان اینکه تاکنون سالانه بیش از 50میلیارد ریال تسهیلات در راستای توسعه کشت پرداخت شده، تصریح کرد: یارانه بذر و نهال نیز همه ساله به کشاورزان و بهرهبرداران پرداخت میشود،ضمن اینکه مراکز تولید بذر، نهال، پیاز و نشا کار سرویسدهی به این فعالیت را انجام میدهند.
وی بیان کرد: چندین شرکت کشت مکانیزه در استان را بهعهده دارند که این خود در بهرهوری آسانتر و توسعه بیشتر در کشت گیاهان دارویی نقشآفرین است.
نیم نگاه
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسانجنوبی: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک خراسانجنوبی، کیفیت گیاهان دارویی این منطقه زبانزد بوده است و در شرایط فعلی نیز اگر با اصول فنی و مطالعه و برنامهریزی در این حوزه پیش برویم در بخش کشاورزی استان میتوانیم بسیار بدرخشیم. در حال حاضر سطح زیر کشت گیاهان دارویی خراسانجنوبی بجز زعفران حدود ۵ هزار هکتار است که از این سطح زیرکشت سه هزار و ۳۰۰ تن گیاهان دارویی تولید میشود
ارسال دیدگاه
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه