قریب غریب

عبدالعظیم قریب گرکانی یکی از چهره‌های مهم ادبی قرن 14 کشورمان است که البته آن چنان که باید و شاید شناخته نشده ولی تأثیر او بر ادبیات و زبان فارسی از بسیاری از شاعران و نویسندگان نامی اگر بیشتر نباشد حتماً کمتر نیست، ادیبی که از او به‌عنوان بنیانگذار دستور زبان فارسی نوین یاد می‌شود. قریب در سال 1285 هجری شمسی در روستای گرکان از توابع آشتیان (استان مرکزی) به دنیا آمد و در سوم فروردین سال 1344 درگذشت.
عبدالعظیم مقدمات زبان فارسی و عربی را در زادگاه خود و در خانه پدری آموخت و در نوجوانی به تهران آمد و نزد استادان بزرگ آن روزگار به تحصیل و فراگیری زبان و ادبیات عرب، اصول، منطق و حکمت و زبان فرانسه پرداخت. قریب در سال ۱۳۱۷ هجری قمری به استخدام وزارت معارف آن زمان درآمد و در مدرسه علمیه که تنها آموزشگاهی بود که به شیوه جدید تدریس می‌شد به تعلیم دانش‌آموزان مشغول شد. قریب در سال ۱۳۲۴هجری قمری تدریس در مدرسه نظام را آغاز کرد و برخی ازبرجستگان علم و ادب و سیاست ایران همچون کلنل محمدتقی پسیان، سلطان ‌غلامرضا خان و علیقلی خان از شاگردان او بودند اوهمچنین در مدرسه دارالفنون، مدرسه ایران و آلمان، دارالمعلمین، بنگاه وعظ و خطابه و در دانشسرای عالی (از نخستین دوره تأسیس ‌آن) ادبیات فارسی را تدریس می‌کرد و پس از تأسیس دانشگاه تهران به‌عنوان استاد دانشکده ادبیات برگزیده و تا پایان زندگی به تدریس زبان و ادبیات فارسی مشغول بود.عبدالعظیم قریب، مؤلف بسیاری از کتاب‌های درسی بخصوص کتاب‌های ادبیات فارسی است و از همین رو به‌عنوان «پدر دستور زبان فارسی» شناخته می‌شود.
زمانی که او تدریس را آغاز کرد در مدارس ایران کتاب‌های مناسبی برای تدریس به دانش‌آموزان وجود نداشت و دکتر قریب قواعد زبان فارسی را به سبک دستورهای فارسی‌زبان اروپایی تدوین و کتاب‌های دستور زبان فارسی را در چهار جلد تألیف کرد. او همچنین مجموعه و گزیده‌ای از نظم و نثر استادان زبان فارسی را در کتابی به‌نام «فرائدالادب» تهیه کرد که سال‌ها در مدارس تدریس می‌شد. او اولین استاد و آموزگاری بود که دستور زبان فارسی را در مجموعه‌ای ساده تدوین و تدریس کرد. از جمله کتاب‌های تألیفی او برای تدریس متون فارسی و ادبیات می‌توان به قواعد فارسی (صرف و نحو فارسی) در سه جلد، دستور زبان فارسی در دو جلد، کتاب املا در سه جلد، کتاب فارسی برای دبیرستان‌ها در سه جلد اشاره کرد. دکتر قریب 58 سال ادبیات و دستور زبان فارسی تدریس کرد. اوهمچنین تصحیح و چاپ کلیله و دمنه، تصحیح و چاپ بوستان و گلستان سعدی و تصحیح و چاپ تاریخ برامکه را انجام داده است.
سعید نفیسی، نویسنده و ادیب که یکی از شاگردان دکتر قریب بوده است درباره شخصیت او نوشته:«پس از آنکه برای تکمیل دانش مرا به اروپا فرستادند، تاکنون که کمتر روز و شبی گذشته است که با کاغذی یا قلمی دیدار تازه نکرده باشم در جدی‌ترین موارد درس و بحث و تألیف و تحقیق و تتبع همواره یکی از استوارترین سرمشق‌ها و زنده‌ترین راهنمایان من سیمای نجیب دکتر قریب بزرگوار بوده است. از روزی که وارد زندگی علمی ایران شده‌ام چه در آموزشگاه‌هایی که افتخار تدریس در آنها را داشته‌ام و چه در انجمن‌ها و مجامع علمی و ادبی و این روزها بیشتر در دانشکده ادبیات و فرهنگستان ایران همواره از همنشینی با این استاد که گذشت روزگار مرا سرانجام از همکاری با او بهره‌جویی کرد، شاید بیش از شاگردان دیگرش به دیدار دلفزایش کامیاب می‌شوم و شاید بر من بیش از دیگران روا باشد که این بزرگمرد را بستایم.»
دکتر عبدالعظیم قریب در نوروز سال 1344 به‌دلیل زمین خوردن دچار شکستگی استخوان پای چپ شد و پس از چند روز با توجه به کهولت سن در 86 سالگی درگذشت. خانه او در روستای گرکان به مرکز مطالعات دستور زبان فارسی و موزه بدل شده است.