تأسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران

سیاست تکیه بر اقتصاد صنعتی و کاهش نقش کشاورزی در طول دهه 40 دنبال شد و اوج این تفکر به راه‌اندازی کارخانه‌های بزرگ همچون ذوب آهن، تراکتورسازی تبریز، ماشین‌سازی اراک و ماشین‌سازی تبریز و... منجر شد؛ کارخانه‌هایی که پشت شکل‌گیری بیشتر آنها یک نام مشخص وجود دارد: «سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» سازمانی که تیرماه سال 1346 با مدیریت رضا نیازمند (معاون صنعتی وزیر اقتصاد از سال 1341) و با الگوبرداری از سازمانی مشابه در ایتالیا شروع به کار کرد و توانست زمینه‌های لازم برای تأسیس کارخانه‌های صنعتی جدید در ایران را مهیا و پروژه‌هایی را که از ابتدای دهه چهل شروع شده بود همچون ذوب آهن اصفهان به نتیجه برساند. رضا نیازمند به‌عنوان بنیانگذار این سازمان از ابتدای شکل‌گیری در تیر ماه سال 1346 تا سال 1350 مدیریت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران را برعهده داشت.
رضا نیازمند در متنی که در سایت سازمان گسترش و نوسازی صنایع منتشر شده وظیفه این سازمان و داستان اولین قراردادهای امضا شده را این گونه تعریف کرده است: «در آن زمان برای سازمان 3 وظیفه اصلی تعیین شده بود. اول: تأسیس صنایع سنگین، که سرمایه‌گذاری زیادی لازم داشتند و بخش خصوصی از عهده آن بر نمی‌آمد و در ضمن صنایع مادر محسوب می‌شدند و به توسعه بخش خصوصی کمک می‌کردند.
 همچنین صنایعی که مورد نیاز اقتصاد کشور بودند و منظور از آنها سوددهی نبود (مثلاً ساخت تراکتور برای کشاورزان). دوم: نوسازی صنایع کهنه و زیان ده که اغلب صاحبان آنها ورشکست شده بودند و کارخانه تعطیل یا در شرف تعطیل بود. سوم: مشارکت با سرمایه‌گذاران خارجی که تقاضای سرمایه‌گذاری در صنایع و معادن ایران داشتند.
شروع کار سازمان مصادف بود با تغییر روابط دولت با کشورهای بلوک شرق. پس از سال‌ها - بلکه قرن ها- روابط ایران و شوروی دوستانه شده بود و ایران تمایل داشت با شوروی و سایر کشورهای بلوک شرق همکاری صنعتی داشته باشد و صنایعی که سال‌ها کشورهای بزرگ، بویژه امریکا، از تأسیس آنها در ایران ممانعت می‌کردند، با همکاری بلوک شرق در ایران تأسیس شود. مذاکرات سیاسی را وزارت اقتصاد انجام می‌داد. اولین قرارداد برای ساخت کارخانه ذوب آهن و کارخانه ماشین‌سازی اراک، صـورت گـرفت. در این قرارداد، نصب تمام ماشـین‌آلات و وسایل و تعلیم کارکنان فنی به عهده شوروی بود و ایران در مقابل، گاز به شوروی صادر می‌کرد.»
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران تا زمان انقلاب بیش از 130 مجموعه صنعتی در ایران راه‌اندازی کرد؛ سازمانی که بعد از گذشت حدود 50 سال همچنان فعالیتش ادامه دارد.