برخلاف تصور عموم نوشتن از جنگ کار هر کسی نیست

مریم شهبازی
خبرنگار
نوشتن درباره جنگ و خلق داستان‌هایی پیرامون وقایعی که بر سر انسان‌ها آوار می‌شود اتفاق تازه‌ای نیست؛ آنقدر که شاید بتوان قدمتی به اندازه شکل‌گیری خود ادبیات داستانی، آن هم به شکل و شمایل تازه‌اش برای آن متصور شد. اما در کشور خودمان تاریخچه نوشتن از جنگ به همان سال‌های ابتدایی وقوع جنگ تحمیلی بازمی گردد؛ به آن سال‌هایی که فرهنگ و ادب هم به مدد رزمندگان برآمدند تا بلکه گامی در راستای تقویت روحیه‌ای بردارند که برای حفظ سرزمین‌مان ضروری بود. با اتمام جنگ اما توجه به این بخش از ادبیات پایان نیافت و شاهد استقبال نویسندگان بیشتری بودیم؛ هر چند بخش عمده‌ای از آثاری که خلق شدند اغلب شکل مکتوبی از خاطرات شفاهی سال‌های جنگ به شمار می‌آیند و در دایره خاطره نگاری‌ها جای می‌گیرند. فراتر از اما و اگرهایی که متوجه این بخش از داستان‌نویسی‌مان است و راهی همچنان طولانی که باید پیموده شود تا شاهد ارتقای هر چه بیشتر آن باشیم؛ طی چند دهه‌ای که از پایان جنگ و از سویی شکل‌گیری جدی‌تر ادبیات جنگ می‌گذرد شاهد فعالیت چهره‌های شاخصی در این عرصه هستیم که از جمله آنها می‌توان به مجید قیصری، نویسنده‌ای اشاره کرد که گفت‌و‌گوی امروزمان را با او می‌خوانید. قیصری از معدود نویسندگانی است که از همان بدو ورود به دنیای ادبیات به طور خاص نوشتن درباره جنگ را انتخاب کرد؛ البته خودش معتقد است این جنگ بوده که او را به این مسیر هدایت کرده؛ در حدود سه دهه‌ای که داستان کوتاه و رمان نوشتن با چنین موضوعی را اساس کار خود قرار داده موفق به کسب جوایز داخلی و خارجی متعددی شده که از جمله آنها می‌توان به کسب عنوان رمان برتر«اوراسیای روسیه» برای کتاب سه کاهن، برنده جایزه «پکا» برای نگارش کتاب «ضیافت به صرف گلوله» و همچنین تقدیر جایزه جلال برای مجموعه داستان «نگهبان تاریکی» و برگزیده جایزه نویسندگان و منتقدان مطبوعات به خاطر تألیف کتاب «گوساله سرگردان» اشاره کرد. البته او به‌عنوان داور در برپایی رویدادهای ادبی مختلف، همچون جایزه ادبی هفت اقلیم ادب هم حضور داشته است. از قیصری تا به امروز آثاری به زبان‌های دیگر ترجمه شده و در اختیار مخاطبان خارجی هم قرار گرفته است؛ او برخلاف برخی نویسندگان ادبیات داستانی، نشان داده که تلاشی جدی در پرهیز از تکرار دارد، آنچنان که با مطالعه آثار او می‌توان از زاویه دیدهای مختلفی به سراغ جنگ تحمیلی رفت. اما دومین گفت‌و‌گوی صفحه‌های ادبی امروزمان پیرامون ادبیات جنگ، به اکبرصحرایی تعلق دارد؛ او هم از جمله دیگر نویسندگانی است که از همان سال‌های ابتدایی شکل‌گیری داستان‌نویسی جنگ به این عرصه گام نهاده.
 این نویسنده ادبیات جنگ که چندان به گروه‌بندی سنی برای نوشته‌هایش قائل نیست و حتی تأکید دارد تلاشی که بر پرهیز از پیچیده‌نویسی دارد سبب شده هر دو گروه نوجوان و بزرگسال قادر به مطالعه نوشته‌های او باشند؛ هرچند که به هر حال بخشی از شهرت سال‌های اخیرش را مدیون آثاری ست که آنها را رمان‌ها و مجموعه داستان‌های نوجوان می‌دانند. اما ویژگی خاص نوشته‌های صحرایی را می‌توان  نگاهی دانست که به انعکاس بخش‌های مغفول مانده جبهه‌های نبرد در جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان داشته و آن را به قلمی طنز پیش روی مخاطبان گذاشته است؛ آن طور که صحرایی گفته قرار شده با اقتباس از نوشته‌های او مجموعه‌ای تلویزیونی ساخته شود.