نخستین پیوند کلیه در ایران

نام بیمارستان نمازی شیراز برای بسیاری از بیماران چشم انتظار ایرانی با «پیوند» بخصوص پیوند کلیه و کبد هم معنی است؛ بیمارستانی که در سال 1334 از سوی محمد نمازی خیر شیرازی ساخته شد و در سال 1347 نخستین پیوند کلیه در ایران و خاورمیانه در آن انجام شد و همچنان بعد از 52 سال این بیمارستان به‌عنوان یکی از بیمارستان‌های کشور در انجام عمل‌های جراحی انواع پیوند شناخته می‌شود. اما ماجرای انجام نخستین پیوند کلیه در بیمارستان نمازی داستان جالبی دارد که دکتر «سید محمد سنادی‌زاده»  در آبان سال 1347 رقم زد. او فارغ‌التحصیل دانشکده پزشکی دانشگاه تهران در سال 1339 است که برای اخذ دوره تخصص راهی امریکا شد و در نهایت از دانشگاه پنسیلوانیای امریکا فارغ‌التحصیل شد. آن زمان دانشگاه پنسیلوانیا با دانشگاه شیراز قرارداد همکاری مشترک داشت و برای همین دکتر سنادی‌زاده برای تدریس در دانشگاه (به‌عنوان استادیار) و کار در بیمارستان نمازی شیراز به ایران بازگشت. او که پیش از آن در امریکا به‌عنوان رزیدنت اورولوژی با بحث پیوند کلیه آشنا شده بود تصمیم گرفت باتوجه به مرگ تعداد زیادی از ایرانیان به‌دلیل مشکلات کلیوی اولین پیوند را در ایران انجام دهد و برای این کار تیمی هم آماده کرد؛ اما یک مشکل اساسی وجود داشت و آن پیدا کردن فردی بود که حاضر باشد کلیه‌اش را به فردی دیگه اهدا کند و البته راضی کردن بیماری که حاضر باشد از فرد دیگری کلیه بگیرد. دکتر محمدسنادی‌زاده قصه انجام اولین پیوند را این گونه تعریف کرده است: «من اولین پیوند کلیه را آبان ماه 1347 انجام دادم. البته جو طوری بود که زیاد مورد استقبال قرار نمی‌گرفت. چند دلیل عمده داشت؛ یکی اینکه می‌گفتند بسیاری از کودکان ما در روستاها به‌دلیل دسترسی نداشتن به پزشک می‌میرند و حالا شما آمده‌اید در چنین جامعه‌ای و می‌خواهید پیوند کلیه انجام بدهید و از طرفی هم بحث شرعی و عرفی آن بود که باید حل می‌شد. خب اگر من شروع نمی‌کردم، پیوند کلیه هم شروع نمی‌شد و این یکی از مهم‌ترین نقطه‌های عطف زندگی من است.»
در آبان سال 1347شرایط برای انجام اولین عمل فراهم شده بود و تیم جراحی دکتر سنادی‌زاده را دکتر اکبر مهربان سمیعی متخصص اورولوژی (که کلیه را از بدن بیمار خارج کرد) و دکتر نورالله قهرمان پزشک داخلی و سمیعی متخصص بیهوشی تشکیل دادند. مهری سهرابی  بیماری بود که کلیه‌های خود را از دست داده بود و وضعیت بسیار بدی داشت؛ عبدی مرزوقیان یکی از بستگانش که 24 ساله بود باتوجه به وخامت حال او و خبری که درباره انجام عمل پیوند کلیه شنیده بود، حاضر شد کلیه خود را به او اهدا کند. این عمل جراحی که 7 ساعت طول کشید صبح روز 19 آبان در بیمارستان نمازی انجام شد و آغاز راه جدیدی در عمل پزشکی ایران شد که تاکنون جان هزاران نفر را نجات داده است.
 دکتر سنادی‌زاده در مصاحبه با هفته نامه سلامت درباره ماه‌های ابتدایی انجام عمل‌های جراحی پیوند کلیه، تعریف کرده است: «آن اوایل همیشه می‌خواستیم پیوندی را انجام دهیم که دهنده کلیه به بیمار از قوم‌ و خویش درجه‌ یک بیمار باشد. اما خاطره جالب من مربوط به دهنده کلیه‌ای بود که این بیمار بر اثر تصادف مرگ مغزی شده بود و البته به مغز آسیب بسیاری وارد شده و بیمار فوت کرده بود. ما بسرعت کلیه ایشان را برداشتیم و پیوند زدیم به بیماری دیگر. این برای اولین بار بود که عضوی از یک جسد به بیمار دیگری پیوند زده می‌شد و جالب اینکه این کلیه 17 سال برای بیمارش کار کرد و این بیمار بعدها بر اثر یک بیماری دیگر از دنیا رفت، در حالی‌ که کلیه پیوندی همچنان مشغول به کار بود.»
از انجام نخستین پیوند کلیه در ایران بیش از نیم قرن می‌گذرد و در طول این سال‌ها بیش از 40 هزار پیوند کلیه انجام شده و جان هزاران نفر نجات پیدا کرده است.
نخستین‌پزشک پیوند کلیه در کشور، در پاسخ به این سؤال که چرا از ایران مهاجرت نکرده است و پس از تحصیل به کشور بازگشته، گفته: «ما برای وطن بیشتر مورد نیاز بودیم تا برای امریکا. بعد از انقلاب، ما ماندیم و نرفتیم. من در کنفرانس‌های علمی که بیرون از کشور بود، شرکت می‌کردم و هر بار که قصد سفر می‌کردم، بیمارانم نگران می‌شدند که آقای دکتر آیا برمی‌گردید یا نه؟ به همین دلیل تابلویی در ورودی مطبم قراردادم و روی آن نوشتم: «ایرانی هستم، خونم آریایی است، زبانم پارسی است، احساسم شرقی است، سفر را دوست دارم، کوچ را هرگز، می‌خواهم در ایران بمیرم.»
«سید محمد سنادی‌زاده» فوق تخصص کلیه و اورولوژی باوجود 87 سال سن همچنان به طبابت و نجات جان بیمارانش مشغول است.