وزانت دانشگاهی کجاست؟!

پیام فروتن
طراح و استادیار دانشگاه تهران
چندی پیش رئیس‌جمهوری به مناسبت بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها اعلام کردند، این‌گونه مراکز آموزشی نیازمند نوعی نظم پادگانی هستند. صرف نظر از این که نگارنده معتقد است چه با کرونا و چه بی‌کرونا، مدارس و بویژه دانشگاه‌ها همواره نیازمند نظم پادگانی هستند، لازم است به یک نکته بسیار مهم اشاره شود. مدت هاست واژه «استاد» در ادبیات عامیانه تبدیل به یک فحش یا دست‌کم تبدیل به یک کنایه شده است. آیا مسئولان وزارت علوم به این فکر کرده‌اند که چرا چنین رویکردی در میان آحاد مردم به وقوع پیوسته است؟ شغلی که با عشق همراه است و در دین مبین ما معلمی شغل انبیا دانسته شده است؟
بیاییم به این مشکل از دو زاویه نگاه کنیم. در میان استادان دانشگاهی به چه تعداد استاد برمی‌خوریم که از وزانت دانشگاهی برخوردار باشند؟ استادی که نه مقاله‌ای دارد و نه حتی یک کتاب چگونه می‌تواند مدعی استادی باشد؟! استادانی که به شکل مستمر قوانین دانشگاهی را زیر پا گذاشته و نهایت تلاششان جلب نظر و محبت دانشجویان – به هر قیمت – است، چگونه می‌توانند در این جایگاه به ایفای نقش بپردازند؟ بدین ترتیب نتیجه در بخش بعدی این نوشتار پدیدار شده و خود را به نمایش می‌گذارد. امروزه فضای دانشگاهی تبدیل به یک فضای دانشجو سالار شده است؛ بسیاری از دانشجویان به جای علم اندوزی و تلاش، با انواع ترفندها تلاش می‌کنند تا نمرات هرچه بیشتری از استادان خود کسب کنند. بحث استعدادهای درخشان (ورود به مقطع تحصیلی بالاتر بدون دادن کنکور) نیز به این مسأله دامن زده است؛ در این میان، چنین استادانی نیز با دادن باج به دانشجویان از طریق همراهی و دادن نمرات بالای بدون پشتوانه علمی، سعی می‌کنند رضایت آنها را جلب و بر محبوبیت ظاهری خود بیفزایند. جالب اینجاست که این گونه استادان بسرعت یکدیگر را یافته و تیم بشدت فعالی را  تشکیل می‌دهند؛از آن جالب‌تر این که این قبیل استادان در برابر استادانی که بحق سختگیری کرده و از دانشجویان کار درست و اساسی می‌خواهند قرار گرفته و آنها را به انزوا می‌کشانند. بدین ترتیب نسلی از دانشجویان پدید می‌آید که بدون کمترین سواد و دانش لازم، با نمرات بالا فارغ‌التحصیل شده و مدرک یک رشته دانشگاهی را از آن خود می‌کنند. شیوع کرونا هم به این موضوع دامن زده و منجر به سوء‌استفاده بسیاری از دانشجویان و استادان مرید آنها شده است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد، طبق دستور رئیس‌جمهوری محترم، وزارت علوم باید فکری اساسی برای این معضل که هر روز شدیدتر می‌شود کرده و قانون‌گرایی در دانشگاه‌ها را بدون کوچک‌ترین اغماض در دستور کار خود قرار دهد.