حفظ زبان ملی نیازمند عزمی سراسری

گروه فرهنگی / دبیر شورای پاسداشت زبان فارسی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های این شورا را حفظ زبان فارسی از گزند هجوم واژه‌هایی می‌داند که معادل مناسبی برای آن‌ها انتخاب‌شده اما هنوز میان عموم مردم نهادینه نشده‌اند. او شکل‌گیری عزمی ملی و تلاشی همه‌جانبه را برای حفظ این بخش از فرهنگمان ضروری می‌داند و حتی تأکید دارد که نه‌تنها مسئولان ارگان‌های دولتی و خصوصی، بلکه تک‌تک شهروندان می‌توانند نقشی مؤثر در این زمینه ایفا کنند.
چند سطری که خواندید بخشی از گفته‌های محمود شالویی، دبیر شورای پاسداشت زبان فارسی است که ماه گذشته طی حکمی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این سمت منصوب شد؛ خلاصه‌ای از گفت‌وگویی  که این مسئول فرهنگی با ایرنا داشته را با موضوع ضرورت مراقبت از زبان فارسی در مواجهه با هجوم واژه‌های بیگانه می‌خوانید. شالویی که سال‌هاست به‌عنوان پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی فعالیت دارد و شرح نویسی و تألیف آثار متعددی را هم در حوزه ادبیات کلاسیک فارسی برعهده داشته با اشاره به شکل‌گیری این شورا می‌گوید: «از زمانی که قانون منع به‌کارگیری واژه‌های بیگانه در مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسید تاکنون ۲۵ سال می‌گذرد، این قانون دو بار توسط هیأت‌ وزیران مورد بررسی قرار گرفته که آخرین آن‌ها اصلاح آیین‌نامه اجرایی آن در سال ۱۳۹۴ بوده است.»
شالویی این مصوبات مجلس و همچنین اصلاحات آن در هیأت دولت را نشأت گرفته از عزم راسخی می‌داند که در همه ارکان نظام و همچنین دولت‌های روی کار آمده پس از انقلاب اسلامی مورد توجه بوده‌اند. با این ‌حال تأکید دارد که هنوز شاهد تحولی اساسی در این زمینه نبوده‌ایم و ادامه می‌دهد: «تاکنون شاهد یک تحول اساسی نبوده‌ایم اما نباید تلاش‌هایی که صورت گرفته را هم نادیده بگیریم چراکه تلاش‌های کارساز، مؤثر، ریشه‌ای و حرفه‌ای حرکت کندی را طی می‌کند و از سوی دیگر با موانع و مشکلاتی نیز روبه‌رو هستیم.» او تأکید می‌کند در دوره‌هایی نیز پیش‌آمده که به دنبال وقوع اتفاقاتی ازجمله شرایطی که شیوع کرونا سبب شده به‌ناچار اولویت کشور مسأله بهداشت و مبارزه با ویروس کووید۱۹ باشد، پس در این شرایط از اهمیت حفظ زبان فارسی یا استفاده درست از واژه‌های آن‌قدری کاسته می‌شود. شالویی می‌گوید: «این بی‌توجهی باعث می‌شود ناگهان با انواع دیگری از حضور واژه‌های بیگانه مواجه شویم. البته ما بخوبی می‌دانیم که بهداشت، سلامت و صنعت هرکدام جای خود رادارند اما نباید باعث شوند که به زبان و خط فارسی کمتر توجه شود.»
شالویی تأکید کرد:  دستگاه‌های دولتی، عمومی، خصوصی و مهم‌تر از همه یکایک مردم در قبال زبان فارسی و پاسداشت آن باید احساس مسئولیت عمیق‌تری داشته باشند و خودشان نسبت به زبان تعصب به خرج دهند. شالویی برای آگهی‌های تلویزیونی و تبلیغات رسانه‌ای هم جایگاه مهمی قائل است و تأکید دارد این تبلیغات در صورت بی‌توجهی سازندگان‌شان چنان اثری می‌گذارند که ده‌ها برنامه دیگر نمی‌توانند اثر آن را از بین ببرند. مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید: «اگر واژه‌ای می‌خواهد در زبان ما جای بگیرد، باید معادل مناسبی برای آن پیدا کنیم یا بسازیم تا آن واژه بخوبی جایگاه خود را بیابد، بدیهی است هر چه واژه‌های فارسی به نحو بهتری ارائه شوند، بهتر در دل می‌نشینند.» او برای افرادی که امکان گفت‌وگو و حضور در برنامه‌های فرهنگی و هنری را دارند، قدرت اثرگذاری بیشتری قائل است و می‌گوید: «تردیدی نیست که ما هم در خود وزارت فرهنگ، مراکزی که بیشترین ارتباط بافرهنگ و هنر دارند را در اختیارداریم، مثلاً در معاونت هنری که شاخه‌هایی مانند موسیقی و نمایشی را زیرمجموعه خود دارد و یا معاونت فرهنگی که با کتاب و انتشارات سروکار دارد و یا سازمان سینمایی که بر جریان فیلم‌سازی هدایت و نظارت می‌کند.»
نگاه شالویی به عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان نهادی که مسئولیت واژه‌گزینی را برعهده دارد مثبت است، و در پاسخ به این سؤال که شورای پاسداشت زبان فارسی در ماه‌های باقی‌مانده از دولت دوازدهم چه برنامه‌هایی در دست دارد می‌گوید:« شورای پاسداشت زبان فارسی، مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی را دارد و این قانون در سال ۱۳۷۵ تصویب‌شده است. بنابراین با تغییر و تحول و یا آمد و شد دولت‌ها هرگز دستخوش نوسان نمی‌شود. در هیأت ‌وزیران دو دولت متفاوت، طی سال‌های ۷۸ و ۹۴، آیین‌نامه اجرایی این شورا تصویب‌شده و احتمال اینکه این قانون نادیده گرفته شود وجود ندارد. از همه مهم‌تر این‌که مقام معظم رهبری، از حامیان جدی و پروپاقرص پاسداشت زبان فارسی هستند. »