بازگشایی دانشگاه ها

چند ماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دانشگاه‌ها بازگشایی شدند. اما عملاً دانشگاه‌ها به کانونی برای فعالیت‌های سیاسی جناح های مختلف بخصوص گروه‌های چپگرا مانند حزب توده ایران، چریک‌های فدایی خلق، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و... بدل شده بود. در این شرایط اواخر فروردین سال 1359 شورای انقلاب با تأیید امام خمینی برای پایان دادن به «غرب زدگی» و حضور دانشجویان، استادان و... با «گرایش‌های چپگرایانه» و «کمونیستی» در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و فرهنگی، اقدام به تعطیلی همه دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور کرد، اتفاقی که از آن به‌عنوان «انقلاب فرهنگی» یاد می‌شود. شورای انقلاب در ابتدا به تمامی گروه‌های فعال سیاسی در دانشگاه‌ها برای تخلیه دفاتر خود مهلتی سه روزه داد که این موضوع منجر به درگیری در دانشگاه‌ها بین گروه‌های سیاسی، دانشجویان انقلابی و مأموران شد. بعد از این درگیری‌ها و با پایان سال تحصیلی در خرداد سال 1359 دستور تعطیلی دانشگاه‌ها صادر شد.
امام خمینی در هفته اول فروردین سال 1359 بر ضرورت اصلاحات در مراکزدانشگاهی تأکید کرد: «باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاه‌های سراسر ایران به وجود آید تا استادانی که در ارتباط با شرق یا غرب‌اند، تصفیه شوند و دانشگاه محیط سالمی برای تدریس شود.» همچنین حدود سه ماه بعد در 23 خرداد سال 1359 دستور انقلاب فرهنگی را دادند: «مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان بوده، اعلام شده و تاکنون اقدام مؤثر اساسی انجام نشده است و ملت اسلامی بخصوص دانشجویان با ایمان متعهد، نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه‌گران که هم‌اکنون گاه‌گاه آثارش نمایان می‌شود و ملت مسلمان و پایبند به اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژیم فاسد کارفرمایان بی‌فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند که از دستاوردهای دانشگاه‌ها بخوبی ظاهر می‌شود که جز معدودی متعهد و مؤمن که با وجود خواست دانشگاه‌ها در خدمت کشور و اسلام بودند، دیگران جز ضرر و زیان چیزی برای کشور ما بار نیاوردند...»
امام خمینی همچنین در حکم خود برای مدیریت انقلاب فرهنگی، دستور تشکیل ستادی با حضور«محمد جواد باهنر، مهدی ربانی املشی، حسن حبیبی، عبدالکریم سروش، شمس آل احمد، جلال‌الدین فارسی و علی شریعتمداری» را داد و تأکید کرد:«به آقایان مسئولیت داده می‌شود تا ستادی تشکیل دهند و از افراد صاحبنظر متعهد، از بین استادان مسلمان و کارکنان متعهد و دانشجویان متعهد با ایمان و دیگر قشرهای تحصیلکرده، متعهد و مؤمن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا شورایی تشکیل دهند و برای برنامه‌ریزی رشته‌های مختلف و خط مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها، براساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده‌سازی استادان شایسته متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند.»
ستاد انقلاب فرهنگی از خرداد سال 1359 برنامه‌های اصلی را پیش برد که شامل بازبینی محتوای کتاب‌های درسی، گزینش استادان و دانشجویان و اخراج استادان و دانشجویان با تفکرات چپگرایانه و کمونیستی، تأسیس دانشگاه‌های جدید در چندین شهر کشور و تأسیس نهادهای جدید دانشگاهی مانند جهاد دانشگاهی بود و در نهایت بعد از گذشت حدود دو سال و نیم از انقلاب فرهنگی در آذر سال 1361 دانشگاه‌ها بازگشایی شدند. دو سال بعد از پایان انقلاب فرهنگی «ستاد انقلاب فرهنگی» با تصویب لایحه دولت در مجلس و با فرمان امام خمینی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد.