تغییر سیاست خارجی عربستان برای جلب نظر «بایدن»
زهره صفاری/ شکست «دونالد ترامپ» در انتخابات 2020 و روی کارآمدن رئیس جمهوری دموکرات در امریکا، به نظر میرسد آنقدر معادلات عربستان سعودی را برهم ریخته که آنها به فکر تغییر در سیاست خارجی و حتی عادیسازی روابط با ترکیه افتادهاند.
به نوشته «بلومبرگ»، آل سعود در چهار سالی که گذشت در سایه حمایت «دونالد ترامپ» توجهی بیش از آنچه از یک قدرت بزرگ انتظار داشت، دریافت کرد؛ معاملات تسلیحاتی آسان، خلاصی از هر نوع اتهامی که رفتارهای ضدحقوق بشریشان به سوی آنها وارد میکرد و «جارد کوشنر» که در داخل کاخ سفید حامی تمام قد آنها بود.
در سوی مقابل، «جو بایدن» عربستان را کشوری مطرود تعبیر کرده که دستور قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد سعودی را در سفارت این کشور در استانبول صادر کرده است. او در جریان کمپینهایش بارها بر پایان حمایت امریکا از تجاوز به یمن و حمایت از متهمان سیاسی در این کشور گفته بود. اما در این میان آنچه بیش از پیش عربستان را نگران کرده، تصمیم «بایدن» برای توقف فروش سلاح به ریاض و بازگشت به مذاکرات بر سر برجام با ایران است. همین دغدغهها در فرصت باقیمانده تا روی کار آمدن «بایدن»، عربستان را به فکر خانه تکانی در حوزه سیاست خارجی واداشته و به باور ناظران به نظر میرسد تصمیم دارد با یک تیر دو نشان زده و با عادیسازی روابط با آنکارا با پیش شرط حل مناقشه قطر، پالس مثبتی نیز به دولت جدید امریکا بفرستد.
ملاقات در کشور بیطرف
در حالی که پرونده محاکمه عاملان قتل روزنامه نگار سعودی در ترکیه در جریان است و با گذشت نزدیک به یک ماه از آغاز تحریم رسمی کالاهای ترکیهای در عربستان میگذرد، وزرای خارجه ترکیه و عربستان در حاشیه نشست همکاریهای اسلامی در «نیامی» پایتخت «نیجر» برای نخستین بار پس از قتل «جمال خاشقجی» در سال 2018 با یکدیگر دیدار و گفتوگو کردند. به نوشته «الاحوال نیوز»، این ملاقات چندان اتفاقی هم نبود چراکه یک هفته قبل نیز «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه با ملک «سلمان» میزبان نشست گروه 20 تماسی تلفنی داشت و بر سر مسائل منطقهای صحبت کردند.
فارغ از آنچه در این دیدار باوجود سیاستهای خصمانه دو کشور در چند سال اخیر گذشت، «چاوش اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه در توئیتی با ابراز خرسندی از نتیجه این گفتوگو نوشت: «روابط مستحکم ترکیه- عربستان میتواند برای هر دو کشور و حتی کل منطقه بسیار سودمند باشد.» واکنشی که «اهمت اویسل»، رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه درباره آن به «دیلی صباح» گفت: «انتظار میرود عربستان در هراس از آینده روابط با دولت جدید امریکا، در ایجاد روابط با ترکیه معقولتر از گذشته اقدام کند چراکه در شرایط فعلی منازعه میان دو قدرت منطقهای به سود هیچ کدامشان نیست.»
«علی بخیر»، استادیار دانشگاه «ابن خلدون» قطر نیز گفت: «هنوز برای تحلیل آینده این روابط بسیار زود است چراکه نتیجه از یک سو به سیاست دولت «بایدن» در قبال ریاض و آنکارا برمی گردد و از سوی دیگر به روابط واشنگتن-تهران وابسته است.» اما برای تسهیل در این مسیر، با توجه به روابط گسترده قطر و ترکیه در حوزههای نظامی و اقتصادی در سالهای اخیر، عربستان باید پیش از هر چیز مناقشه سال 2017 با قطر را حل و فصل کند.
پیشکش آل سعود به «بایدن»
گرچه هنوز مقامات قطری نسبت به شایعات درباره حل و فصل مناقشات و لغو تحریمهای عربستان نسبت به این کشور اظهارنظری نداشتهاند اما به نوشته «فایننشال تایمز»، حل این مشکل آسانترین گره پیش روی «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی است. یکی از مشاوران عربستان معتقد است: «حل مناقشه قطر، پیشکشی برای بایدن است چراکه بن سلمان خود را در تیررس خطر میبیند و برای اینکه عربستان را در حال تغییر نشان دهد به فکر حل این معضل سه ساله افتاده است.»
این در حالی است که «علی شهابی»، تحلیلگر نزدیک به خاندان سعود از بحث برای این کار از ماهها قبل خبر داده و در این برهه، این اقدام عربستان را به نوعی بستن پروندههای قدیمی عنوان میکند.
اما به باور تحلیلگران «بلومبرگ» ممکن است روابط با دولت جدید امریکا، آنطور که عربستان پیشبینی کرده فاجعه بار پیش نرود. «کارن یانگ»، تحلیلگر مرکز مؤسسان امریکا معتقد است: «انتظار عربستان از دولت جدید امریکا این است که با آن مانند دیگر شرکایش رفتار کند و آن را به رسمیت بشناسد و در این شرایط ممکن است دولت بایدن شرایط را بپذیرد و مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه و بدون هیچ روابط خاصی با آن رفتار کند.»
به نوشته «بلومبرگ»، آل سعود در چهار سالی که گذشت در سایه حمایت «دونالد ترامپ» توجهی بیش از آنچه از یک قدرت بزرگ انتظار داشت، دریافت کرد؛ معاملات تسلیحاتی آسان، خلاصی از هر نوع اتهامی که رفتارهای ضدحقوق بشریشان به سوی آنها وارد میکرد و «جارد کوشنر» که در داخل کاخ سفید حامی تمام قد آنها بود.
در سوی مقابل، «جو بایدن» عربستان را کشوری مطرود تعبیر کرده که دستور قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد سعودی را در سفارت این کشور در استانبول صادر کرده است. او در جریان کمپینهایش بارها بر پایان حمایت امریکا از تجاوز به یمن و حمایت از متهمان سیاسی در این کشور گفته بود. اما در این میان آنچه بیش از پیش عربستان را نگران کرده، تصمیم «بایدن» برای توقف فروش سلاح به ریاض و بازگشت به مذاکرات بر سر برجام با ایران است. همین دغدغهها در فرصت باقیمانده تا روی کار آمدن «بایدن»، عربستان را به فکر خانه تکانی در حوزه سیاست خارجی واداشته و به باور ناظران به نظر میرسد تصمیم دارد با یک تیر دو نشان زده و با عادیسازی روابط با آنکارا با پیش شرط حل مناقشه قطر، پالس مثبتی نیز به دولت جدید امریکا بفرستد.
ملاقات در کشور بیطرف
در حالی که پرونده محاکمه عاملان قتل روزنامه نگار سعودی در ترکیه در جریان است و با گذشت نزدیک به یک ماه از آغاز تحریم رسمی کالاهای ترکیهای در عربستان میگذرد، وزرای خارجه ترکیه و عربستان در حاشیه نشست همکاریهای اسلامی در «نیامی» پایتخت «نیجر» برای نخستین بار پس از قتل «جمال خاشقجی» در سال 2018 با یکدیگر دیدار و گفتوگو کردند. به نوشته «الاحوال نیوز»، این ملاقات چندان اتفاقی هم نبود چراکه یک هفته قبل نیز «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه با ملک «سلمان» میزبان نشست گروه 20 تماسی تلفنی داشت و بر سر مسائل منطقهای صحبت کردند.
فارغ از آنچه در این دیدار باوجود سیاستهای خصمانه دو کشور در چند سال اخیر گذشت، «چاوش اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه در توئیتی با ابراز خرسندی از نتیجه این گفتوگو نوشت: «روابط مستحکم ترکیه- عربستان میتواند برای هر دو کشور و حتی کل منطقه بسیار سودمند باشد.» واکنشی که «اهمت اویسل»، رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه درباره آن به «دیلی صباح» گفت: «انتظار میرود عربستان در هراس از آینده روابط با دولت جدید امریکا، در ایجاد روابط با ترکیه معقولتر از گذشته اقدام کند چراکه در شرایط فعلی منازعه میان دو قدرت منطقهای به سود هیچ کدامشان نیست.»
«علی بخیر»، استادیار دانشگاه «ابن خلدون» قطر نیز گفت: «هنوز برای تحلیل آینده این روابط بسیار زود است چراکه نتیجه از یک سو به سیاست دولت «بایدن» در قبال ریاض و آنکارا برمی گردد و از سوی دیگر به روابط واشنگتن-تهران وابسته است.» اما برای تسهیل در این مسیر، با توجه به روابط گسترده قطر و ترکیه در حوزههای نظامی و اقتصادی در سالهای اخیر، عربستان باید پیش از هر چیز مناقشه سال 2017 با قطر را حل و فصل کند.
پیشکش آل سعود به «بایدن»
گرچه هنوز مقامات قطری نسبت به شایعات درباره حل و فصل مناقشات و لغو تحریمهای عربستان نسبت به این کشور اظهارنظری نداشتهاند اما به نوشته «فایننشال تایمز»، حل این مشکل آسانترین گره پیش روی «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی است. یکی از مشاوران عربستان معتقد است: «حل مناقشه قطر، پیشکشی برای بایدن است چراکه بن سلمان خود را در تیررس خطر میبیند و برای اینکه عربستان را در حال تغییر نشان دهد به فکر حل این معضل سه ساله افتاده است.»
این در حالی است که «علی شهابی»، تحلیلگر نزدیک به خاندان سعود از بحث برای این کار از ماهها قبل خبر داده و در این برهه، این اقدام عربستان را به نوعی بستن پروندههای قدیمی عنوان میکند.
اما به باور تحلیلگران «بلومبرگ» ممکن است روابط با دولت جدید امریکا، آنطور که عربستان پیشبینی کرده فاجعه بار پیش نرود. «کارن یانگ»، تحلیلگر مرکز مؤسسان امریکا معتقد است: «انتظار عربستان از دولت جدید امریکا این است که با آن مانند دیگر شرکایش رفتار کند و آن را به رسمیت بشناسد و در این شرایط ممکن است دولت بایدن شرایط را بپذیرد و مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه و بدون هیچ روابط خاصی با آن رفتار کند.»
ارسال دیدگاه
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه