نسبت ما، جشنواره فیلم فجر و کرونا خیلی دور، خیلی نزدیک

محدثه واعظی‌پور
روزنامه نگار
همان‌طـــــور که انتظــــار می‌رفت انتشـــــــــار خبــــر فراخوان سی و نهمین جشنواره ملی فیلم فجر موجی در فضای رسانه‌ای ایجاد کرد. مخالفان که تعدادشان کم نیست، برگزاری این رویداد در شرایط فعلی را نمی‌پسندند. گروهی معتقدند به جای برگزاری جشنواره‌ها بودجه باید به سینماگرانی تعلق بگیرد که در این مدت بیکار بوده و در شرایط نامطلوب اقتصادی گرفتار شده‌اند. عده‌ای با هر نوع تجمع مخالف هستند و اصرار دارند تا پایان شیوع کرونا برگزاری هر رویداد عمومی لغو شود. در این میانه موافقانی هم وجود دارند. بخشی از اهالی رسانه یا تعدادی از سینماگران ترجیح می‌دهند جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی برگزار شوند، اما به شکل و سیاقی تازه. ترکیبی از شیوه آنلاین و فیزیکی یا هر راه و روشی که چراغ جشنواره‌ها را روشن نگه دارد. حتی بدون نشست‌های پرسش و پاسخ یا گعده‌ها و دورهمی‌هایی که معمولاً بخشی از هر رویداد فرهنگی هستند. در این چند روز که خبر برگزاری سی و نهمین جشنواره فیلم فجر جدی‌تر شده، مخالفان و موافقان در رسانه‌ها تلاش کرده‌اند همراهانی برای خود پیدا کرده وافکار عمومی را علیه جریان مقابل تحریک کنند. اگرچه هنوز واقعاً مشخص نیست
سی و نهمین جشنواره فیلم فجر چطور و در چه زمانی برگزار می‌شود، اما این تقابل ادامه دارد. بودن یا نبودن از آغاز سال و در حالی که ویروس کرونا بر زندگی فردی و اجتماعی ما سایه افکنده، اغلب مشاغل را تحت تأثیر قرار داده و اوضاع اقتصادی را نابسامان کرده، بسیاری از رویدادهای فرهنگی و هنری شکل عوض کرده‌اند. تعدادی همچون جشنواره جهانی فیلم فجر تعطیل شدند و بعضی مانند جشنواره فیلم مقاومت، جشنواره «سینماحقیقت» یا جشنواره فیلم کودک به سمت تجربه‌های تازه رفتند. قضاوت درباره اینکه چنین رویکردهایی چه اندازه موفق بوده، نیاز به تحلیل و بررسی همه جانبه این جشنواره‌ها دارد اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که کرونا، اتفاقی بود که ممکن است باز هم تکرار شود. تهدیدی که شاید در آینده به شکل‌های مختلف روند عادی زندگی و برگزاری آیین‌هایی از جنس جشنواره‌ها را تحت تأثیر قرار بدهد. از این رو شاید مقاومت کردن در استفاده از پلتفرم‌ها برای نمایش فیلم‌ها و برگزاری جشنواره‌ها به شیوه آنلاین، تنها روند به روز شدن سینمای ایران را به تأخیر بیندازد.
به نظر می‌رسد دنیای آینده، دنیای نمایش آنلاین است، اگرچه که لذت تماشای فیلم روی پرده سینما و حال و هوایش را نمی‌توان در تنهایی و در قاب‎‎های کوچک تجربه کرد، اما نفس فیلم دیدن و زنده نگه داشتن مراسم، جشن‌ها و جشنواره‌هایی که در همه جهان وجود دارند و هدف شان نه تنها رونق تولید و تکریم دست اندرکاران یک حرفه که توجه جامعه به فرهنگ، هنر و پدیده‌هایی باارزش از این جنس است، نباید از یاد برد. در فراخوان سی و نهمین جشنواره ملی فیلم فجر نکاتی ذکر شده که خبر از تغییرهایی در این دوره نسبت به گذشته می‌دهد. این تغییر و تحول‌ها مسبوق به سابقه است. معمولاً سلیقه و دیدگاه دبیران ادوار مختلف جشنواره ملی فیلم فجر به تغییرهایی در تعداد جوایز یا فیلم‌های هر بخش انجامیده است. حالا نوبت محمدمهدی طباطبایی‌نژاد است که یکی از مهمترین جشنواره‌های ایران را به شیوه و سلیقه‌ای که مطلوب می‌داند، برگزار کند. در فراخوان فعلی، چند نکته تازه وجود دارد. در دوره‌های پیشین، تنها فیلم‌های داستانی پذیرفته می‌شدند که حداکثر یک سال قبل از زمان برگزاری جشنواره فجر ساخته شده بودند، اما این محدودیت در این دوره برداشته شده و تمام فیلم‌هایی که در سه سال اخیر اکران یا در شبکه نمایش خانگی و تلویزیون عرضه نشده، می‌توانند حضور یابند. این تمهید ممکن است به دلیل کم‌بودن تولیدات سال 99 در فراخوان گنجانده شده باشد و احتمالاً در دوره بعد و با عادی شدن شرایط از دستور کار خارج می‌شود. اما نکته مثبت و جالب که رقابت در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر را جذاب‌تر می‌کند بندی است که به موضوعی مهم اشاره دارد و راه را بر اهدای جوایز و تقدیرهای بیش از حد در اختتامیه می‌بندد. هیچ جایزه‌ای در بخش رقابتی به طور هم‌ارزش میان دو یا چند اثر تقسیم نمی‌شود و در واقع سیمرغ بلورین بهترین فیلم یا بهترین کارگردانی یا بهترین نقش اول به دو فیلم یا یک سینماگر برای دو فیلم تعلق نمی‌گیرد. تغییر مثبت بعدی این است که دست اندرکاران اصلی تولید فیلم‌های بخش‌های رقابتی نمی‌توانند عهده‌دار مسئولیت داوری فیلم‌های آن بخش باشند. این تغییرها روی کاغذ گام‌هایی هستند برای حرفه‌ای‌تر شدن جشنواره‌ای که مهمترین رویداد فرهنگی این سرزمین است. اگر زمستان امسال برگزار شود یا بهار سال بعد، کرونا بماند یا برود، جشنواره فیلم فجر رویدادی تأثیرگذار و یکی از جذاب‎ترین آیین‌هایی است که دوستداران پرشمار سینمای ایران را گردهم می‌آورد.