پیشکش جنجالی «ترامپ» به اسرائیل

زهره صفاری/  دونالد ترامپ در واپسین روزهای حضورش در کاخ سفید، پس از امارات، بحرین و سودان؛ چهارمین توافق عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عرب در چند ماه اخیر را در تماسی تلفنی با پادشاه مراکش رسمی کرد.
به گزارش شبکه خبری «الجزیره»، رییس جمهوری آمریکا پس از این تماس تلفنی با پادشاه محمد ششم، به روال همیشگی‌اش در پیامی توئیتری، این دستاورد جدیدش را اعلام کرد. اما تیم ترامپ برای تحقق این خواسته خود، علاوه بر وعده‌های کمک نظامی به مراکش، حاکمیت این کشور بر منطقه مورد مناقشه صحرای غربی را نیز به رسمیت شناختند؛ موضوعی که نه تنها فلسطین و جبهه حاکم «پولیساریو» بلکه کشورهای همسایه مراکش را نیز به واکنش واداشت. همزمان «جارد کوشنر»، داماد و مشاور ارشد ترامپ و مسئول اصلی پروسه عادی‌سازی روابط اسرائیل در جهان با استقبال از این توافق، عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل را نیز غیرقابل اجتناب خواند. اما این اظهارات با موضع شدید و محکومیت این توافق از سوی انصارالله یمن همراه شد.
واکنش‌ها و تبعات
فلسطین که توافقات عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عرب را پشت پا زدن اعراب به توافق صلح دو ملت می‌داند، با واکنش‌های تند به رابطه مراکش و اسرائیل، آن را محکوم کردند. «باسم الصلحی»، از اعضای کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین گفت: «عدم تعهد کشورهای عرب به معاهده سال 2002، درباره به رسمیت شناختن اسرائیل با شرط پایان اشغالگری فلسطین غیرقابل قبول و زمینه‌ساز تخاصم بیشتر اسرائیل بر مردم فلسطین است.» «حازم قاسم» سخنگوی حماس نیز گفت: «این گناهی علیه مردم فلسطین است. اسرائیل از هر توافق عادی‌سازی برای مشروعیت دادن به تجاوزگری‌های خود استفاده خواهد کرد.»
این واکنش‌ها در حالی رخ داد که محمد ششم پادشاه مراکش در تماس با محمود عباس، رئیس جمهوری فلسطین بر تعهد کشورش به راهکار دوملتی تأکید کرد و این توافق را تنها راه حل بحران فلسطین و اسرائیل خواند. پس از فلسطین، جبهه جدایی طلب پولیساریو که با حمایت الجزایر به دنبال برگزاری رفراندوم برای به رسمیت شناختن حکومت مستقل است، به نوشته «فرانس پرس» در محکومیت این توافق در بیانیه‌ای نوشت: «این توافق نقض آشکار قطعنامه سال ملل است. بنابراین این شرایط نمی‌تواند ذره‌ای از واقعیت مناقشه و حقوق مردم صحرای غربی برای استقلال را از بین ببرد. پولیساریو همچنان بر مقاومت خود تأکید دارد.»
«آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل نیز بر ثبات مواضع خود در قبال صحرای غربی تأکید کرد و راهکار حل این مشکل را بر قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل وابسته دانست: «من از هر دو طرف می‌خواهم اقدامی نکنند که چالش در منطقه بیشتر شود.» اما در سایه حمایت و استقبال مصر، بحرین و امارات، وزیر خارجه ترکیه در تماس با همتای مراکشی‌اش با پیامی دوگانه، برقراری روابط را حق آنها خواند اما تأکید کرد که این مسأله نباید موضوع فلسطین را تحت‌الشعاع قرار دهد. اتحادیه جهانی علمای مسلمان نیز این اقدام را محکوم و بر مواضع گذشته خود علیه اسرائیل تأکید کرد.
وزیر خارجه اسپانیا نیز در حالی که از توافق استقبال کرد، تصمیم ترامپ برای به رسمیت شناختن حاکمیت مراکش بر صحرای غربی را نپذیرفت. به باور بسیاری از تحلیلگران، اقدام «دونالد ترامپ» برای افزایش شمار کشورهای عربی در موضوع عادی‌سازی روابط با اسرائیل، به نوعی جهت دهی به روند سیاست خارجی دولت بعدی امریکا و وادار کردن آنها به حرکت در همین مسیر و تعهد به توافقات امریکا درباره اسرائیل و کشورهای عرب مورد حمایت خود است.
براساس این توافق در حالی که قرار است طرفین برای احداث سفارتخانه‌ها وارد مذاکره شوند دادگاه مراکش در رباط نیز اعلام کرده است واشنگتن پس از ثبت این توافق کنسولگری خود در صحرای غربی را برپا خواهد کرد.
اما با وجود این توافقات، حمایت بسیاری از دولت‌های آفریقایی از جدایی‌طلبان و همچنین مواضع سازمان ملل و بسیاری از قدرت‌های بزرگ خطر جنگ در منطقه را بالا برده است.