ایران فقط به تهران خلاصه نمی‌شود

محسن  بوالحسنی
خبر‌نگار‌‌
وقتی از تئاتر حرف می‌زنیم، بدون شک نه تئاتر را در جغرافیای خاص و استان و شهری مشخص مثل تهران، بلکه آن را اندامی کامل از هنر نمایش در سراسر کشور می‌دانیم و می‌بینیم که این روزها و ماه‌ها دستخوش گرفتاری‌های بسیاری شده که باعث و بانی‌اش به‌صورت عمده شیوع ویروس کرونا و متعاقباً تعطیلی سالن‌ها و اجراهای نمایشی است.
تئاتر استان‌ها و هنرمندانش در این دوره، روزگار سختی را گذرانده و می‌گذرانند و بسیاری از آنها طی گفت‌وگوهایی که با «ایران» داشتند به این نکته اشاره کردند که تئاتر در بسیاری از استان‌ها در بحث زیرساخت‌های حیاتی کمبودهایی بسیار دارد و کرونا باعث شد که این مشکلات از همه نظر بیشتر و بیشتر شوند.  رضا هیرکانی هنرمند بندرعباسی که تجربه کارگردانی آثاری چون «بندرگاه» و «چند تکه چوب از باستان» را در پرونده کاری خود دارد درباره مشکلاتی که شیوع ویروس کرونا برای هنرمندانی چون او به وجود آورده می‌گوید: «اول از همه باید به این نکته اشاره کنم که این اتفاق ناگواری که در جهان و البته در کشور ما هم افتاد و متأسفانه منجر به تعطیلی سالن‌ها و بیکاری هنرمندان تئاتر شده فقط مختص به یک شهر مثل تهران نیست و اتفاقاً باید بگویم که در شهرها و استان‌هایی که تئاتر در آنها، آنچنان بنیه قوی ندارد، در این مدت بیش از جاهای دیگر آسیب دید.»  هیرکانی درباره شرایطی که هنرمندان بندرعباسی مثل او طی چندماه اخیر سپری کرده‌اند، می‌گوید: «واقعاً هنرمندان تئاتری بندر در شرایط بسیار نامناسبی به سر می‌برند. بسیاری از آنها تمام دلخوشی‌‌ و زندگی‌شان، مثل دیگر هنرمندان، در صحنه نمایش خلاصه می‌شد و نمایش برایشان به واقع معنی زندگی دارد و این روزها بسیار بیشتر از مسائل اقتصادی، این مسائل روحی دوری از صحنه نمایش و مخاطبان و عرضه هنرشان است که آنها را رنجیده خاطر کرده است.» این کارگردان درباره مشکلات و مسائلی که به صورت ویژه با آن روبه‌رو هستند، می‌گوید: «متأسفانه حمایت‌ها، آنچنان که باید و شاید نه اتفاق افتاده و نه کسی سراغی گرفته است.  ایران فقط به تهران و آنچه آنجا اتفاق می‌افتد خلاصه نمی‌شود و ما در بندرعباس، در حوزه‌ها و هنرهای مختلف، همیشه هنرمندانی را داشته‌ایم که آن‌قدر بزرگ بوده‌اند که نمی‌شود برایشان عنوان‌های محدود کننده گذاشت اما می‌شود گفت آنها افتخارات ما هستند و خواهند بود و همین مسأله هم نشان می‌دهد که باید نگاه یکپارچه‌ای به کشور بخصوص در بخش حمایت داشت. در این چند ماه علاوه بر لطمه‌های روحی که هنرمندان این استان متحمل شده‌اند، مشکلات اقتصادی هم باعث شده خیلی از آنها به کارهایی دیگر روبیاورند تا از پس هزینه‌های زندگی‌شان بربیایند. کارهایی که بسیاری‌شان در شأن یک هنرمند نیست و حتماً این مسائل، آسیب‌های روحی را در آنها بیشتر کرده و باعث ناامیدی آنها خواهد شد. ما قبلاً هم مشکلات بسیاری داشتیم اما با چنگ و دندان همیشه سعی کردیم که نگذاریم تئاتر مهجور بماند اما واقعاً آیا یک دست صدا دارد؟»
هیرکانی که چندین حضور موفق در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هم داشته درباره شرایط حضور گروه‌های نمایشی در جشنواره امسال می‌گوید: «من نمی‌دانم امسال دقیقاً قرار است چه اتفاقی بیفتد و ما هم مثل مدیران فرهنگی منتظر هستیم تا ببینیم شرایط این بیماری به کجا می‌رسد و آیا اصلاً می‌شود جشنواره‌ای مثل سال‌های قبل داشت یا نه. به فرض که جشنواره به نحوی از انحا هم برگزار شود واقعاً اجرایی نبوده که بشود بر‌اساس آن‌ به اجرا در این جشنواره فکر کرد. شاید می‌شد برگزاری جشنواره امسال را با ایده‌های دیگری دنبال کرد که عمده نگاهش نگاهی حمایتی به اهالی تئاتر باشد. به عقیده من جشنواره‌ها باید از نگاه‌های فرمایشی و... جدا شوند و فکری برای خروجی‌های مناسب در سر
داشته باشند.»
کارگردان نمایش «یک نصف زمین عمارت» معتقد است که اگر به تئاتر نگاهی طولانی مدت نداشته باشیم و آن را با امکانات امروزی از قبیل فضاهای دیجیتال پیوند نزنیم نمی‌توانیم امید داشته باشیم که در بزنگاه‌هایی این‌چنین کاری از پیش برده شود. او می‌گوید: «چند ماه فرصت بود که فکری برای آینده کنیم و فرض را بر این بگذاریم که کرونا بزودی شرش را کم نمی‌کند پس باید در سالن‌های تئاتر را بست و جلوی اجراها را گرفت و به هنرمندان گفت در خانه بمانند و هیچ کاری نکنند؟ اینکه نشد راه و اگر هم راه است، راه از بین بردن تئاتر است.»
این کارگردان جوان در پایان از مدیران تئاتر می‌خواهد که از نزدیک پای درد دل هنرمندانی که در شهرهای مختلف نیز با این شرایط درگیر هستند، بنشینند. هیرکانی می‌گوید: «واقعاً می‌شود که یک مدیر تئاتری به هنرمندان در اقصی نقاط کشور سر بزند و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی با آنها جلسه‌ای داشته باشد و در این جلسه‌ها واقعاً حرف هنرمندان را بشنوند. گاهی همین که حس کنیم حرفمان شنیده می‌شود و کسی ما را در حساب و لیست می‌آورد باعث دلگرمی است.»