هشدار صریح تهران به واشنگتن

گروه سیاسی/ به تأخیر انداختن اجرای هر تصمیمی از سوی دولت جدید امریکا هزینه زنده نگه داشتن توافق هسته‌ای را افزایش می‌دهد. این محور مشترک موضع‌گیری همه مقام‌های دیپلماتیک ایران در واکنش به تحولات جاری درباره برجام است. «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری امریکا که بعد از حضور در کاخ سفید و انتخاب چهره‌های باتجربه دیپلماتیک نشان داده قصد ترمیم ضرر و زیان‌هایی را دارد که ترامپ به روابط خارجی امریکا تحمیل کرده اما تاکنون برای بازگشت فوری به برجام چندان هم آماده به‌نظر نمی‌رسد. او اخیراً تحقق وعده بازگشت به برجام را به متوقف کردن غنی‌سازی که ایران فراتر از تعهدات برجامی اش در دستور کار قرار داده، گره زده و پیگیری مذاکرات مربوط به این رویداد را به برداشتن گام نخست از سوی ایران مربوط دانسته است.
در چنین شرایطی است که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پنجره کنونی برای حل و فصل برجام را بسرعت در حال بسته شدن دانست و از سوی دیگر سید عباس عراقچی، معاون او هم بار دیگر تأکید کرد که اگر قبل از تاریخ سوم اسفندماه اتفاقی نیفتد و تحریم‌ها قبل از آن تاریخ لغو نشود، ایران چاره‌ای جز متوقف کردن اجرای پروتکل‌های الحاقی نخواهد داشت.
ناگفته پیداست که این هشدار و عملی شدن آن فرصت خوبی را برای مخالفان این توافق جهت مانع تراشی و مخدوش کردن جریان دیپلماسی میان ایران و امریکا فراهم می‌کند. خاصه آنکه توقف اجرای پروتکل الحاقی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از دسترسی‌های گسترده بر برنامه‌های هسته‌ای ایران محروم می‌کند و قابل انتظار است که همین امر موجبات نگرانی دیگر طرف‌های برجامی را فراهم کند.
ظریف در سخنانی به مناسبت سالروز انقلاب اسلامی ایران به امریکا هشدار داده که با حضور دولتی جدید در واشنگتن این فرصت وجود دارد که رویکرد تازه‌ای آزموده شود، اما پنجره کنونی بسرعت در حال بسته شدن است. او در ادامه اعلام کرده که بزودی ایران در پاسخ به عدم پایبندی تأسف بار امریکا و اروپا به تعهداتشان ذیل توافق هسته‌ای، مجبور خواهد بود تا اقدام جبرانی تازه‌ای اتخاذ کند و این اقدام جبرانی که توسط مجلس مقرر شده، در انطباق با حقوق ایران در چارچوب برجام شامل گسترش برنامه هسته‌ای اش و کاهش همکاری‌ با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.
ضرب‌الاجل 3 اسفند ماه
از سوی دیگر معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه «سی‌جی‌تی‌ان» چین به موضع‌گیری اخیر «بایدن» و منوط کردن لغو تحریم‌ها به توقف فعالیت‌های غنی‌سازی ایران واکنش نشان داد و گفت که ایالات متحده طرفی است که باید گام اول را بردارد. عراقچی تصمیم بایدن برای وارد کردن مسأله برنامه موشکی ایران و دیگر مسائل منطقه‌ای به مذاکرات احتمالی با جمهوری اسلامی ایران درباره برجام را رد کرد و این توافق را حاوی دو ستون محدودیت بر برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای و لغو تحریم‌ها دانست. این مقام دیپلماتیک کشورمان تأکید کرد که ایران غیر از موضوع هسته‌ای آمادگی تعامل در هیچ موضوع دیگری را ندارد، خواه مسائل منطقه‌ای باشد و خواه توانمندی‌های دفاعی.
عراقچی مصوبه مجلس ایران مبنی بر دستور به دولت برای متوقف کردن پروتکل الحاقی را شفاف دانست و با بیان اینکه ضرب‌الاجل این مصوبه 21 فوریه (سوم اسفندماه) است، تأکید کرد: «اگر قبل از این تاریخ (سوم اسفندماه) اتفاقی نیفتد و تحریم‌ها قبل از آن تاریخ لغو نشود، ما چاره‌ای جز اجرای تصمیمات دولت خود نداریم، بنابراین اجرای پروتکل‌های الحاقی را متوقف خواهیم کرد و این به مفهوم آن است که میزان بازرسی‌ها و شمار بازرسان (آژانس) در ایران کاهش خواهد یافت. ما همچنان در «ان‌پی‌تی» خواهیم بود و همچنان توافق‌های پادمانی خود را با آژانس خواهیم داشت و بازرسان بر اساس این دو ابزار همچنان می‌توانند به کار خود در ایران ادامه دهند اما نه به اندازه‌ای که پروتکل الحاقی به آنها اجازه می‌دهد.»
این دیپلمات ایرانی در خصوص فرارسیدن این تاریخ و فرصت برای غرب گفت: «این تاریخ بزودی می‌رسد و ما فرصت اندکی داریم و یک ماه پس از آن تاریخ، سال نو ایران فرا می‌رسد و سپس به فضای انتخابات (ریاست‌جمهوری) وارد خواهیم شد و همه می‌دانند که در زمان مبارزات انتخاباتی، هیچ‌کسی مذاکره را ترجیح نمی‌دهد بنابراین زمان بسیار اندکی در اختیار داریم.»
موضع‌گیری میان مقام‌های ایرانی و امریکایی درباره برجام در حالی است که عربستان درخواست مشارکت در مذاکرات هسته‌ای احتمالی را تکرار کرده است. هیأت دولت عربستان سعودی، سه‌شنبه گذشته در جلسه‌ای که به ریاست «سلمان بن عبدالعزیز آل سعود» شاه سعودی برگزار شد، در بیانیه‌ای، بار دیگر بر موضع خود مبنی بر حضور در هرگونه مذاکره احتمالی با ایران اصرار ورزید. این خواسته که پیش‌تر توسط‌ «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه نیز مطرح شده بود، با واکنش وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران مواجه شده بود. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، مکرون را به پرهیز از مواضع نسنجیده و شتاب‌زده دعوت کرده و در عین حال، خطاب به وی گفته بود: برجام به هیچ وجه قابل مذاکره مجدد نبوده و طرف‌های آن هم مشخص و غیرقابل تغییر هستند.