برخی مسافران نوروزی در کوله‌بارشان کرونا داشتند

زهرا کشوری
خبر‌نگار
تعطیلات نوروز به پایان رسید. گردشگران به شهرهای خود برگشتند. تعداد شهرهای قرمز سه برابر شد. همزمان با حضور مسافران در محل کارشان تعداد شهرهای قرمز به ۳۲ شهر رسیده است. ۸۵ شهر نارنجی و ۲۷۲ شهر زرد شده‌اند. تنها ۵۹ شهر کشور در وضعیت آبی قرار دارند.
این در حالی است که آمارهای وزارت میراث فرهنگی نشان می‌دهد که سفرهای نوروزی در سال ۱۴۰۰ بشدت کاهش یافته است. این آمارها می‌گوید بیشترین شب اقامت‌ها در مراکز اقامتی رسمی خراسان رضوی، مازندران و گیلان اتفاق افتاده است. وزارت میراث‌فرهنگی یکی از موافقان سفرهای نوروزی در کرونا بود. صنعت گردشگری بزرگترین قربانی اقتصادی این ویروس جهانگیر است. به گفته علی‌اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، صنعت گردشگری ایران ۲۲ هزار میلیارد تومان از کرونا خسارت دید. این صنعت در سال ۹۹ سال سختی را پشت‌سر گذاشته است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به نوروز ۱۴۰۰ به رغم افزایش کرونا به فرصتی برای درآمدزایی برای صنعت گردشگری نگاه کرد.
حتی در پایان دور اول سفرهای نوروزی که شهرها شروع به نارنجی و قرمز شدن کردند وزارت بهداشت از مسافران خواست تا به شهرهای خود باز گردند اما وزارت میراث فرهنگی دوباره مخالفت کرد. «ولی‌الله تیموری» هم گفت که قرار نبود آمار شهرهای قرمز اعلام شود. این صحبت او با واکنش فعالان مجازی کشور رو‌به‌رو شد اما به نظر می‌رسد تنها راهکار وزارتخانه برای جلوگیری از خسارت بیشتر به صنعت گردشگری کشور است. تسهیلات وامی دولت نتوانست ضرری را که کرونا در سال ۹۹ به گردشگری زد، جبران کند. با این وجود، آمارها نشان می‌دهد ایرانی‌‌ها یا سفر نرفته‌اند یا کمتر از مراکز اقامتی استفاده کرده‌اند.
ولی‌‌الله تیموری، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به کاهش سفر در نوروز ۱۴۰۰ نسبت به تعطیلات عید سال ۹۸ می‌گوید: «تا شب نهم فروردین ماه سال ۱۳۹۸
۵۶ میلیون نفر شب اقامت داشتند و امسال در این دوره زمانی یک میلیون و۸۸۰ هزار نفر شب اقامت داشتند که نشان از کاهش آمار سفر دارد.»
به گفته معاون گردشگری کشور ظرفیت اشغال مراکز اقامتی کشور طی تعطیلات نوروزی به ۳۵ درصد رسیده است.
او به ایرنا می‌گوید: «پارسال به دلیل شرایط سخت کرونایی ظرفیت اشغال مراکز اقامتی رسمی و هتل‌های کشور به صفر رسیده بود که امسال به دلیل رایزنی با ستاد ملی مقابله با کرونا، شرایطی به وجود آمد تا سفرهای محدودی به انجام برسد.»
او با اشاره به تأثیرات شرایط کرونایی بر صنعت گردشگری کشور و کل جهان، می‌گوید: «بر همین اساس در حالی که سال ۱۳۹۸ ظرفیت اشغال مراکز اقامتی کشور به ۱۰۰ درصد رسیده بود از دو سال پیش این روند با رکود کامل مواجه و صنعت پردرآمد گردشگری ایران با چالش‌های مختلفی مواجه شد.»
تیموری افزایش ۳۵ درصدی ظرفیت اشغال هتل‌ها در ایران را با توجه به شرایط سخت کرونایی قابل قبول می‌داند و می‌گوید: «این در حالی است که امسال به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مقررات اعلامی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا، هرگونه چادرزنی و اقامت در مدارس ممنوع اعلام شده است.
تیموری، استان‌های خراسان رضوی، مازندران، گیلان، مناطق آزاد و اصفهان را دارای رتبه‌های اول تا پنجم گردشگرپذیر در ایام تعطیلات نوروزی اعلام می‌کند و می‌گوید: «آذربایجان شرقی نیز در این فهرست در رتبه نهم کشوری قرار گرفته است.»
گفت‌و‌گوی «ایران» با مسئولان دولتی نشان از رضایت آنها از میزان اشتغال هتل‌ها و مراکز اقامتی تحت مدیریت این وزارتخانه دارد.
همچنین به نظر می‌رسد ستاد مرکزی سفرهای نوروزی از مدیران استانی میراث فرهنگی خواسته است جزئیات و آمار ریز مسافرانی که در هتل‌ها، خانه مسافرها، هتل آپارتمان و... ساکن شده‌اند را به رسانه‌ها ندهند و عدد کلی آنها توسط ستاد مرکزی اعلام شود.
مازندران هم در روزهای پایانی دور دوم سفرهای نوروزی نارنجی شد و افزایش مبتلایان کرونا در این استان ابتدا در قائمشهر رقم خورد.
مهران حسنی، معاون گردشگری مازندران در گفت‌و‌گو با «ایران» تعداد گردشگران ورودی به استان را نمی‌گوید اما معتقد است تمام اقامتگاه‌های استان ظرفیت قانونی خود را پر کردند. او می‌گوید: «امسال فقط اقامتگاه‌ها تحت مدیریت وزارت میراث اجازه اسکان مسافر داشتند. مدارس، خوابگاه دانشجویی، اقامتگاه‌های دولتی و... اجازه گرفتن مسافر نداشتند. به گردشگران هم اجازه داده نشد که چادر بزنند یا کمپ‌ کنند.
حسنی پاسخی برای این سؤال که چقدر از مسافران استان مازندران در اقامتگاه‌های غیر‌رسمی سکونت داشته‌اند، ندارد. ولی‌الله تیموری تعداد مسافران نوروزی را که از مراکز اقامتی رسمی در شهرهای مختلف کشور استفاده کرده‌اند نزدیک به دو میلیون نفر اعلام می‌کند.
سرهنگ علیرضا قدمی، رئیس پلیس راه مازندران می‌گوید: «از ۲۵ اسفندماه پارسال تا‌کنون یک میلیون و ۲۵۰ هزار دستگاه خودرو از طریق محورهای منتهی به مازندران وارد این استان شدند و طی این مدت و در آستانه پایان یافتن تعطیلات نوروزی، یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو نیز که به مازندران سفر کرده بودند این استان را ترک کردند و به مقاصد خود بازگشتند.» بنابراین به نظر می‌رسد سرنشینان این خودرو‌ها یا خوش‌نشین‌هایی بودند که نوروز را در ویلاهای شمالی خود گذرانده‌اند یا در مراکز غیررسمی اقامت داشته‌اند.
حسنی معاون گردشگری مازندران می‌گوید: «امسال محور فعالیت ستاد سفر، نظارت و کنترل شدید بر تأسیسات گردشگری، اقامتی و پذیرایی برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت بود. او می‌گوید: «نظارت‌ها را شدید‌تر کردیم. تعداد تیم‌های نظارتی از ۲۸ تیم به ۳۷ تیم افزایش یافت. همه معاونان و فرمانده یگان حفاظت به عنوان ناظر عالی ‌به شهرستان‌ها اعزام شدند.»
حسنی می‌گوید: «نظارت‌های شدید آنها به شناسایی مسافران مبتلا به کرونا منجر نشد.» وزارت میراث فرهنگی هم همچنان مایل به ادامه سفرهای نوروزی در فصول دیگر سال است و نقش مسافران در افزایش کرونا را ناچیز می‌داند. یکی از مدیران استانی به «ایران» می‌گوید: «ما فقط اجازه اعلام تعداد تیم‌های نظارتی و گشت‌های نوروزی را داریم.»
آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد از میان افراد مبتلا به ویروس کرونا، فقط در روز سوم فروردین ۱۴۰۰، هفت نفر بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر، ۳۲ نفر بیش از ۵۰۰ کیلومتر، ۶۰۵ نفر بیش از ۱۰۰ کیلومتر، ۵۷۹ نفر بیش از ۵۰ کیلومتر، هزار و ۳۴۴ نفر بیش از ۲۰ کیلومتر و
۳ هزار و ۶۷۷ نفر تا ۲۰ کیلومتر سفر رفته و قرنطینه را نقض کرده‌اند.  «مسعود حلاج‌پور» مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» از ورود و خروج نزدیک به ۵ میلیون مسافر به گیلان و از این استان خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد اقامت گردشگران گیلانی هم مدلی چون مازندران دارد و بسیاری از آنها مسافر مراکز غیررسمی شده‌اند. بنابراین به رغم تلاش وزارت میراث فرهنگی برای هدایت مسافران به مراکز اقامت رسمی آنها انتخاب دیگری حداقل در استان‌های شمالی داشته‌اند. استان‌های گیلان و مازندران در تمام مدتی که کرونا بر جامعه حاکم بود از مقاصد گردشگرپذیر کشور بوده‌اند. در تمام این مدت رنگ کرونایی این استان‌ها از آبی به قرمز بارها تغییر رنگ داد.
آمارهای «حسین درخشان» نماینده سازمان امداد و نجات هم از ورود ۵۶ هزار نفر از ایرانیان ساکن در کشورهای مختلف به ایران در نوروز ۱۴۰۰خبر می‌دهد. آمارهای وزارت میراث فرهنگی درباره سفرهای نوروزی به مسافران ساکن در مراکز اقامت رسمی محدود می‌شود اما در کاهش شدید سفرهای نوروزی شکی نیست.
برای مثال «هادی سجادی‌راد» نماینده کانون اتومبیل‌رانی و جهانگردی می‌گوید: «در ایام نوروز سال‌های گذشته ۱۰۰ هزار تماس مردمی در حوزه‌های مختلف گردشگری و سفر داشتیم، اما امسال طی ۱۰ روز به‌طور میانگین
۳ هزار و ۶۰۰ تماس به شکل میانگین روزی ۳۵۰ تماس توسط مردم گرفته شد، این آمار نشان‌دهنده کاهش سفرها بوده است.» بنابراین هر چند راهی برای مجزا ساختن سهم دقیق مسافران در افزایش شهرهای قرمز نیست اما به نظر می‌رسد باید سهم قابل توجهی را هم به دورهمی‌ها و دید و بازدیدهای نوروزی داد. هر چند مهم‌ترین گام برای کاهش شیوع کرونا و ایمن‌سازی جمعی، سرعت بخشیدن در خرید واکسن است.