یکبار دیگر سقراط

در تحریریه روزنامه «انقلاب»، درباره بستن صفحه اول و انتخاب تیتر روزنامه فردا، کشمکش و بحث و جدلی برپاست؛ در حالی که همه سر انتخاب یکی از چند تیتر پیشنهادی تردید دارند و نمی‌توانند به توافق برسند، ناگهان، خبرنگاری وارد می‌شود و خبری باورنکردنی و شگفتی‌آور را به آنها اطلاع می‌دهد: «تا سه روز دیگر، دادگاه تجدیدنظر سقراط، فیلسوف مشهور یونانی، در آتن برگزار خواهد شد.» این موضوع «دومین محاکمه سقراط» است نمایشنامه‌ای که آلن بدیو نوشته و محمدرضا خاکی ترجمه کرده و نشر روزبهان آن را منتشر کرده است.
در واقع این فیلسوف معاصر فرانسوی معتقد است، سقراط فیلسوفی ا‌ست که تمام سنت روشنفکری غرب او را به نحوه مرگ و همچنین مقاومت و پایداری‌اش در التزام به قانون می‌شناسد. بدیو در این نمایشنامه دومین محاکمه سقراط را در نمایشی جذاب، پرمعنا و پر از طنز روایت می‌کند. چند سال پیش زمانی که یونان دچار بحران اقتصادی بود، مرکز فرهنگی و هنری اوناسیس آتن با دعوت از تنی چند از حقوقدانان بین‌المللی دادگاه محاکمه مجدد سقراط را به طور نمادین برگزار کرد. سقراط در این دادگاه پس از دو هزار و 400 سال از اتهاماتش تبرئه شد. مسأله اصلی این بود که سقراط در آن دادگاه در یونان باستان به‌هیچ عنوان نباید محکوم می‌شد، بلکه دادگاه باید به او حق تجدید محاکمه می‌داد و این انجام نشد.
برگزاری این دادگاه دستمایه‌ای برای نگارش نمایشنامه «دومین محاکمه سقراط» توسط آلن بدیو شد. پرسوناژهای این نمایشنامه برخی تاریخی و برخی از شخصیت‌های معاصرند و خود سقراط نیز در پایان نمایش به دادگاه می‌آید.