محمد بن سلمان: ما خواستار روابط خوب با ایران هستیم

گروه سیاسی/ محمد بن سلمان، ولیعهد جوان عربستان که بواسطه تحولات اخیر منطقه و چرخش در سیاست دولت جدید امریکا مبنی بر توقف حمایت بی‌چون و چرا از ریاض، مدتی از حضور رسانه‌ای‌اش کاسته شده بود، حالا به بهانه رویدادهای دیپلماتیکی همچون پررنگ شدن احیای برجام، خواستار برقراری رابطه خوب و مفید با تهران شده است. بن سلمان که با شبکه خبری العربیه مصاحبه می‌کرد، با طرح این ادعا که مشکل عربستان رفتار منفی ایران است، افزوده: «ما خواستار روابط خوب با ایران و در حال کار با کشورهای منطقه و جهان برای یافتن راه حل هستیم.» به گزارش ایسنا، ولیعهد عربستان همچنین مدعی شده که عربستان در ۹۰ درصد مسائل با امریکا هم‌نظر است و ایالات متحده شریک راهبردی ریاض به شمار می‌رود.
این موضع‌گیری در حالی مطرح شده است که در کنار پدیدار شدن نشانه‌های احیای برجام و اخبار نویدبخشی که در این زمینه به گوش می‌رسد، اخیراً رایزنی‌هایی در سطحی محرمانه میان هیأت‌های ایرانی و عربستانی در عراق پیرامون موضوعات مشترک مورد اختلاف صورت گرفته است. رایزنی‌هایی که گفته می‌شود ریاض برای انجام آنها از حمایت مستقیم امریکا بهره‌مند شده است. گفت‌و‌گوهایی که بدون تردید گرفتار شدن عربستان در بن‌بست جنگ خودخواسته یمن، عامل مهمی بوده تا ریاض برای ایجاد یک حاشیه امن منطقه‌ای تصمیم‌گیری کند. به این عامل باید تغییر فاحش سیاست خاورمیانه‌ای «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری امریکا را هم افزود که عملاً با تأکید بر عدم حمایت از سیاست تهاجمی عربستان در منطقه از جمله در قبال یمن و لزوم پیگیری رویکرد دیپلماتیک برای حل و فصل مشکلاتش در منطقه باعث شده مقام‌های سعودی با مضر دانستن‌ تداوم رویکرد تهاجمی خود در منطقه، ایده مذاکره با ایران را روی میز بگذارند.
حذف نام جنبش انصارالله یمن از فهرست تروریسم امریکا و تمرکز واشنگتن بر پیگیری موضوع قتل جمال خاشقجی که مسئولیت آن مستقیماً متوجه ولیعهد سعودی است، از دیگر رویدادهایی است که ریاض را به ضرورت چرخش در سیاست‌های پیشین خود آگاه کرده است.
این در حالی است که در سال‌های اخیر که دولت ایران سعی کرد با دفاع از ایده گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای و استقبال از مذاکره با عربستان، تنش‌های ایجاد شده را فرو بنشاند، دولتمردان ریاض به پشتوانه حمایت دولت پیشین امریکا برای تشدید تقابل با ایران کوشیدند. روندی که بخشی از آن با ترغیب و واداشتن برخی کشورهای منطقه‌ای به قطع یا کاهش رابطه با ایران آغاز شد و در ادامه با ترتیب دادن نشست‌های فوق‌العاده در مجامعی نظیر شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی و کمک به فشار سیاست حداکثری دولت ترامپ علیه ایران ادامه یافت. تشدید سیاست تقابلی عربستان علیه ایران تا جایی ادامه یافت که ریاض بارها ادعای دخالت ایران در مسائل داخلی کشورهای منطقه از جمله بحرین، یمن، سوریه و عراق را مطرح کرد و این در حالی بود که خود به بهانه حمایت از دولت مستعفی یمن، در رأس ائتلاف عربی به این کشور حمله کرد و شهرهای یمن را هدف بمباران هواپیماهای جنگنده قرار داد. ادعای ریاض درباره نقش‌آفرینی ایران در این کشورها نیز در حالی بود که نقش عربستان در حمایت از گروه‌های تکفیری و تروریستی فعال در منطقه غیرقابل انکار بود.
چنین تحولاتی به همان اندازه که عوامل و دلایل را برای بالاگرفتن رقابت میان دو کشور صاحب نفوذ منطقه توجیه می‌کرد، نگرانی‌هایی را هم سبب می‌شد. این عوامل در کنار تغییراتی که در روند همپیمانی امریکا و عربستان و بروز عوامل پیش گفته صورت گرفت، ضرورت حرکت به سمت گفت‌وگو و حل اختلافات را بیش از همیشه مورد توجه قرار داد؛ خصوصاً که حالا عربستان با روی کار آمدن «بایدن» و حل موضوع برجام و بازگشت امریکا از این بیم دارد که از یک سو خروج ایران از زیر بار انزوا و تحریم‌ها دوباره امکانات آن برای بسط نفوذ و یارگیری در منطقه را افزایش دهد و از سوی دیگر، احیای برجام راه را برای گشوده‌ شدن سایر گره‌ها در مناسبات ایران و غرب هم هموار کند و به این ترتیب عربستان اهمیت استراتژیک خود را در معادلات امریکا و غرب در منطقه از دست بدهد.
نشانه‌های مثبت به سمت کاهش تنش
آغاز رایزنی‌های غیررسمی میان هیأت‌های ایرانی و سعودی و ابراز تمایل بن سلمان برای برقراری رابطه سازنده با تهران در چارچوب این تحولات معنادار می‌شود. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اخیراً درباره اینکه آیا ایران و عربستان در دوران پساترامپ به سمت کاهش تنش حرکت کرده‌اند، گفته است:« از سوی ایران همواره تلاش‌هایی برای کاهش تنش در جریان بوده است و می‌توان گفت که اخیراً «نشانه‌های مثبتی» از جانب عربستان سعودی نیز در این راستا بروز کرده است. با وجود این بر کسی پوشیده نیست که دشواری‌های قابل توجهی در این مسیر وجود دارد و بین دو کشور در خصوص برخی موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه اختلافات جدی وجود دارد، اما تصور می‌کنم که به نفع هر دو کشور و همچنین ثبات و صلح منطقه‌ای است که راهی برای حل و فصل اختلافات بیابیم.»
گفته‌های سخنگوی وزارت خارجه ایران مهر تأییدی است بر روند تغییراتی که در سیاست‌های منطقه‌ای ریاض پدیدار شده است. خاصه آنکه مقام‌های ایرانی در سالهای اخیر بارها با تأکید بر ضرورت کنارگذاشتن رقابت‌های مخرب و نابجا اعلام کرده بودند که جز سیاست برد ــ برد راه‌حل منطقه‌ای دیگری وجود ندارد.
در همیــــن رابطــــه مقام‌هـــــای دیپلماتیک کشورمان با طرح و پیگیری ایده طرح صلح هرمز و منطقه قوی‌تر کوشیده‌اند الگوی رفتاری جدیدی را در منطقه خاورمیانه در مواجهه با چالش‌های پیش روی منطقه بنا کنند. ایده‌هایی که به نظر می‌رسد مقام‌های ریاض در شرایط کنونی چاره‌ای جز اعتنا به آن ندارند.