موفقیت و اثرگذاری فیلم های تاریخی به شرط واقع بینی

حسن هدایت
تهیه‌کننده و کارگردان
تلویزیون مانند هر بنگاه دیگری با عرضه و تقاضا سر و کار دارد. در مورد اینکه چقدر ضرورت دارد تا به چهره‌های سیاسی، فرهنگی یا هنری آن هم از نظر تاریخی بپردازد باید بگویم که قطعاً به این مسأله توجه خواهد کرد که چه چیزهایی برای مردم بیشتر اهمیت دارد تا راجع به آن برنامه بسازد. وقتی انعکاس فیلم‌ها و تأثیر آن در بین مخاطب را رصد می‌کنند بر اساس همان برنامه هم تولید می‌شود. اما چرا اکنون فیلم‌های شخصیت‌های تأثیرگذار تاریخی چه شخصیت فرهنگی هنری یا حتی شخصیت سیاسی کمتر ساخته می‌شود؟ این موضوع نتیجه مشکل کلان‌تری است که به خط مشی‌ها باز می‌گردد. در واقع ما هنوز خطوط فرهنگی مشخصی در بیشتر دستگاه‌های فرهنگی کشور نداریم تا در آن مسیر حرکت درست انجام شود. در نتیجه هنوز هم در مرحله آزمون و خطا حرکت می‌کنیم.
یکی از عیوب فیلم‌های تلویزیونی مربوط به شخصیت‌های مثبت و منفی است. البته منظورم شخصیت‌های تاریخی است که در تلویزیون نشان داده می‌شود. مثلاً تلویزیون درباره زندگی سرلشکر شهید بابایی فیلم می‌سازد و از طرفی راجع به شاه یا رضا شاه هم فیلم می‌سازد و در واقع شخصیت‌های تاریخی را مطرح می‌کند و رسالت خود را از باب بازخوانی تاریخ انجام می‌دهد. مشکل اساسی ساخت این گونه فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی این است که سازنده آن بی طرفانه برخورد نمی‌کند. یعنی شخصیت مثبت را به گونه‌ای نمایش می‌دهد که او عاری از خطا و اشتباه بوده و او را مانند یک فرشته نشان می‌دهد و شخصیت منفی را به کل سیاه نشان می‌دهد  که در واقع اگر هر دو شخصیت را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که در زندگی عادی شخصیت‌ها به این گونه نیستند. اگر صدا و سیما در ساخت شخصیت‌های تاریخی واقع‌بینی کند، قطعاً تأثیر بیشتری بر مخاطب خواهد داشت.
در تمام دنیا هم همین طور است. وقتی فیلم‌های آنها را می‌بینید بیشتر جذابیت دارد. آن هم به لحاظ اینکه تمام عیب و نقص‌های شخصیت داستانی را درشت می‌کنند و به بیننده تفهیم می‌کنند که شما هم دست کمی از این شخصیت ندارید اگر مانند او همت کنید به این درجه خواهید رسید. قطعاً شخصیت‌های مثبت هم در حوادث روزگار ترسیده‌اند و کارهایی از سر ضعف انجام داده‌اند اما خود را رشد داده‌اند و در مقابل ضعف‌ها مقاومت کرده‌اند تا به درجه خوبی رسیده‌اند. همانند شخصیت حر. در واقعه کربلا هم شخصیت حر را می‌بینید. او سرلشکر سپاه یزید بوده است. اما با خود می‌اندیشد و بعد راه راست را پیدا می‌کند. با اینکه او از افراد خانواده امام حسین (ع) نبوده است اما به خاطر کاری که می‌کند ارزش و جایگاه والایی پیدا می‌کند. او از سیاهی به معنویت می‌رسد. بنابراین باید تمام وجوه شخصیتی انسان به نمایش گذاشته شود تا معلوم شود او که بوده و به کجا رسیده و همت اوست که باید با ظرافت در داستان بگنجد تا تأثیرش بیشتر شود.
البته من از دوستانی که زحمت کشیدند و این سریال‌ها و فیلم‌ها را ساختند  تشکر می‌کنم که شخصیت‌هایی که ممکن است روزگاری به دست فراموشی سپرده شوند، رد پایی در اذهان مخاطبان داشته باشند.