سینما شاید ناتوان شود اما نمی‌میرد

اعظم راودراد
 استاد علوم ارتباطات اجتماعی و جامعه‌شناسی هنر
سینما از زمان شیوع بیماری کرونا مانند بسیاری از بخش‌های دیگر هنر دچار تعطیلی شد و سالن‌های سینما به‌دلیل رعایت پروتکل‌ها و با آغاز پیک‌های مختلف این بیماری بسته شدند. اکنون که سینماها بازگشایی شده‌ این سؤال مطرح می‌شود که سینما برای همیشه از این مسأله به لحاظ جذب مخاطب آسیب دیده است یا اینکه می‌تواند دوباره به روزهای پیش از کرونا بازگردد؟
مسأله اینجاست که سینما پیش از آغاز بحران کرونا هم حداکثر 22 درصد مخاطب داشت. اکنون هم باید درنظر گرفت همانطور که تعطیلی سینما به دلیل شیوع کرونا بتدریج اتفاق افتاد و سالن‌ها کم‌کم تعطیل شدند، بازگشت آن به زندگی مردم هم حتماً تدریجی خواهد بود. اکنون که سالن‌های سینما بازگشایی شده‌اند مطمئناً سالن‌ها پر نمی‌شود، چون هنوز خطر و تهدید وجود دارد و هنوز بسیاری از مردم پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند و برای انجام کارهای غیرضروری از خانه بیرون نمی‌روند. سینما هم در سبد استفاده فرهنگی مردم با وجود فضای مجازی و امکاناتش، جزو غیر ضروری‌هاست مگر برای عده‌ای که اهل این هنر باشند و به‌علت تعلق به دنیای سینما علاقه داشته باشند فیلم‌ها را تنها در سالن‌های سینما ببینند.
به‌همین دلیل طبیعی است که در ابتدای بازگشایی سالن‌های سینما شاهد استقبال مردم نباشیم اما بتدریج و در طول زمان و با تزریق واکسن و آسوده خاطر شدن مردم، این روند، شیب رو به بالایی  طی می‌کند تا به همان میزان 22 درصد مخاطب برسد. اینکه آیا پس از این دوران مخاطبان سینما بیش از آن 22 درصد خواهند شد یا کمتر، مسأله‌ای نیست که اکنون بتوان آن را پیش‌بینی کرد و بستگی به روند آن شیب دارد؛بستگی به این مسأله دارد که آیا رسانه‌های دیگری تا آن زمان وارد دنیای سرگرمی‌های مردم می‌شوند و در رقابت با سینما قرار می‌گیرند که مخاطب‌های سینما را کمتر کنند یا نه؟
اکنون در دوره‌ای هستیم که رسانه‌ها بسیار سریع  تغییر و تحول پیدا می‌کنند و رسانه‌های جدید مخاطبان زیادی به خود جذب می‌کنند، به همین دلیل مخاطبان رسانه سینما که برای ما رسانه‌ای سنتی محسوب می‌شود بین رسانه‌های دیگر تقسیم شوند. کما اینکه پیش از کرونا هم آنقدر مخاطبان تقسیم شدند که برای سینما 22 درصد مخاطب بیشتر باقی نماند.   مگر اینکه در تولید فیلم و سینمای ما تغییرات اساسی رخ دهد و به‌طور مثال آنقدر تکنولوژی جدید و به روز داشته باشیم و قدرت اقتصادی‌مان در سینما تقویت شود که فیلم‌هایی بسازیم که تماشای آن‌ها تنها در سالن‌های سینما معنا داشته باشد و لذتبخش باشد که این مسأله بستگی به سیاستگذاری‌ها و تلاش‌های اهالی سینما دارد. اما باید گفت که اگر همین وضع فعلی را درنظر بگیریم با فیلم‌هایی که اکنون در سینمای ایران تولید می‌شود در کوتاه مدت اتفاق خاصی نخواهد افتاد و در بلندمدت مخاطبان سینما حداکثر به همان مقداری که پیش از کرونا بوده برسد، یعنی همان 22 درصد. اما باید این مسأله را هم درنظر گرفت که این به معنای مرگ سینما نیست. سینما شاید ناتوان شود اما نمی‌میرد. نه تنها سینما که تمام رسانه‌ها این ویژگی را دارند که حذف نمی‌شوند، اما قدرت‌شان در رقابت با یکدیگر کم و زیاد می‌شود. قدرت گرفتن در این شرایط، مشروط به این است که هر رسانه‌ چقدر پتانسیل پیشرفت داشته باشد و چقدر به آن پیشرفت مورد انتظار برای خودش دست پیدا کند که البته بخش زیادی از دستیابی به این پیشرفت به سیاستگذاری‌ها و حمایت‌های اقتصادی از رسانه‌ای چون سینما وابسته است.