پرواز ممنوع مجازات بی سابقه بلاروس در اروپا

زهره صفاری/ شورای اتحادیه اروپا در قطعنامه‌ای، حریم هوایی قاره سبز را به دلیل صحنه‌سازی دولت «الکساندر لوکاشنکو» برای فرود اضطراری هواپیمای حامل یکی از مخالفانش در فرودگاه مینسک، به روی پروازهای این کشور بست. رهبران 27 کشور اروپایی همچنین با درخواست از ایکائو برای بررسی دقیق این حادثه که به گفته رئیس کمیسیون اروپا رسوایی به شمار می‌رود، از تحریم‌های سیاسی و اقتصادی بیشتر علیه دولت «لوکاشنکو» خبر دادند. به گزارش «وال استریت ژورنال»، روز یکشنبه هواپیمای حامل «رومن پراتسویچ» روزنامه‌نگار 26 ساله منتقد دولت بلاروس در مسیر یونان به لیتوانی حین عبور از حریم هوایی بلاروس با گزارش یک بمبگذاری دروغین با اسکورت یک جنگنده در فرودگاه مینسک به زمین نشست و «پروتاسویچ» و نامزدش بازداشت شدند. اما این اقدام که به باور غرب رفتاری خارج از استانداردهای جهانی بود، بلافاصله با واکنش اروپا و امریکا همراه شد. اورسلا فان درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، پس از این حادثه وعده واکنش بسیار شدید از سوی اروپا داد و شارل میشل، رئیس شورای اروپا نیز از گسترش تحریم‌ها علیه بلاروس گفت. اما سران 27 کشور عضو این اتحادیه ساعاتی بعد این تهدید را عملی کرده و حریم هوایی اروپا را برای ورود هواپیماهای بلاروس ممنوع اعلام کردند. به نوشته  «رویترز»، «جک سالیوان»، مشاور امنیت ملی امریکا نیز در تماس با «سوتلانا تیخانوفسکایا»، رهبر تبعید شده مخالفان بلاروس مراتب حمایت کامل امریکا از خواست مردم این کشور برای برقراری دموکراسی، رعایت حقوق بشر و آزادی‌های اساسی را اعلام و دولت بلاروس را ملزم به پاسخگویی درباره این فرود اجباری و دستگیری یک روزنامه‌نگار منتقد کرد.
ساعاتی پس از این هیاهوی غربی‌ها درباره وضعیت این روزنامه‌نگار منتقد، ویدیویی در فضای مجازی قرار گرفت که در آن «پراتسویچ» مقابل دوربین نشسته و در حالی که دست‌هایش را به هم گره کرده بود، از سلامت خود خبر داد. اما انتشار این ویدیو نگرانی‌ها درباره شرایط این روزنامه‌نگار 26 ساله را بیشتر کرد. به طوری که «تیخانوفسکایا»، اظهارات «پراتسویچ» را اعتراف اجباری خواند. به گزارش «وال استریت ژورنال»، این جوان 26 ساله تنها یکی از مخالفان دولت «لوکاشنکو» است که پس از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته بلاروس و پیروزی پرحاشیه و جنجالی «الکساندر لوکاشنکو» به لیتوانی فرار کرده و در ارتباط نزدیک با رهبر مخالفان کشورش، علیه دولت بلاروس فعالیت داشت.
واکنش جهانی به اقدام بلاروس
در حالی که  اتحادیه اروپا تحریم‌های جدید بلاروس را اعلام و تهدید به بستن مسیرهای زمینی خود از این کشور کرد، «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل نیز این حادثه را نگران کننده خواند و ضمن اعلام حمایت این سازمان از انجام تحقیقات شفاف، خواستار همکاری طرف‌های درگیر شد. «جو بایدن»، رئیس جمهوری امریکا نیز با استقبال از تصمیم اتحادیه اروپا گفت: «من از این تصمیم اتحادیه اروپا خرسندم و از تیمم خواسته‌ام که در همکاری نزدیک با سران اتحادیه و دیگر شرکایمان و سازمان‌های بین‌المللی اقدامات لازم برای برخورد با عاملان این اتفاق را داشته باشند.امریکا نیز مانند دیگر کشورها خواستار آزادی «پراتسویچ» است.» همزمان به نوشته «سی ان بی سی»، دو سناتور امریکایی نیز از دولت بایدن خواستند حریم هوایی بلاروس را برای امنیت مسافران خطوط هوایی این کشور تحریم کند. اما امریکا و اتحادیه اروپا در چند ماهه اخیر بسیاری از مقامات بلاروس را تحریم کرده اند و به باور کارشناسان بعید به نظر می‌رسد با توجه به حمایت روسیه از دولت «لوکاشنکو»، تحریم‌های بیشتر تأثیری بر وضعیت آن داشته باشد. از طرف دیگر با توجه به هزینه‌هایی که دور زدن حریم هوایی بلاروس به سیستم هوایی اروپا وارد می‌کند بعید به نظر می‌رسد بتوانند آن را برای مدت طولانی دنبال کنند.
ظن حضور مأموران امنیتی روسیه در پرواز
روسیه تنها کشوری بود که در هجمه انتقادات علیه «لوکاشنکو»، واکنش غرب را شوکه کننده دانست و از بلاروس حمایت کرد. این در حالی است که پس از این اتفاق و توقف 8 ساعته پرواز رایان ایر به سمت لیتوانی در فرودگاه مینسک، ظن حضور مأموران امنیتی کا‌گ‌ب در پرواز و دخالت روسیه در هدایت این اتفاق قوت گرفت؛ موضوعی که به نوشته «نیویورک تایمز»، «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین نیز از پاسخگویی درباره آن خودداری کرد. به باور کارشناسان «سی ان بی سی» این واقعیت را نمی توان انکار کرد همان‌طور که روسیه برای بلاروس یک شریک قدرتمند سیاسی و اقتصادی و حامی قدرتمند برای حفظ جایگاه «لوکاشنکو» به شمار می‌رود، بلاروس نیز برای روسیه دریچه نفوذ به حوزه‌های سیاسی و اقتصادی منطقه به شمار می‌رود.