سؤالاتی که باید به آنها پاسخ داد

گروه فرهنگی/ نخستین اطلاعیه روابط‌عمومی وزارت فرهنگ‌ وارشاد اسلامی که خبر از تعطیلی تمامی برنامه‌های فرهنگی و هنری به مدت یک هفته می‌داد، سوم اسفند ۱۳۹۸ منتشر شد. یک هفته‌ای که تا ۲۶ خرداد ۱۳۹۹ و اعلام خبر موافقت ستاد ملی مبارزه با کرونا با ازسرگیری فعالیت‌های نمایشی از ابتدای تیرماه ادامه داشت. همان زمان بود که اداره‌کل هنرهای نمایشی«الزامات و پیشنهاداتی» خطاب به تماشاگران، گروه اجرایی و سایت‌های فروش بلیت منتشر کرد و هنرمندانی که احتمال ابتلا به ویروس کرونا را در حین اجرا در سالنی که تنها مجاز به استفاده از ۵۰ درصد ظرفیتش بودند به جان خریدند، روی صحنه رفتند.
۲۴ تیر اما اعلام تعطیلی سالن‌های تئاتر به مدت یک هفته توسط استاندار تهران از یک سو و مصاحبه مدیر روابط‌عمومی وزارت فرهنگ‌ وارشاد اسلامی با تیتر«تا این لحظه مصوبه‌ای مبنی بر محدودیت فعالیت‌ها و مراکز هنری ابلاغ نشده است» از سوی دیگر، اهالی تئاتر را در برابر این پرسش قرار داد که روی صحنه خواهند ماند یا نه، آنها روی صحنه ماندند و اداره‌کل هنرهای نمایشی در خبری، جمع کل پروانه‌های صادرشده در شش ماهه‌ اول سال ۱۳۹۹ در سطح شهر تهران را ۲۱۶ عنوان اعلام کرد و نکته قابل‌توجهی که در ادامه آمد صدور مجوز برگزاری ۴۳ جشنواره در فضای مجازی بود. بار دیگر خبر آمد با اعلام استانداری تهران بازبودن سالن‌ها از ۱۲ تا ۱۸ مهر ممنوع است و این ممنوعیت تا ۲۵ مهر، سپس تا ۲ آبان و بعد از آن تا هفته بعد ادامه پیدا کرد. خبر بعدی، از سرگیری فعالیت‌های فرهنگی‌وهنری از ۲۰ آبان تا ساعت ۱۸ بود که رسانه‌ها با تیترهایی چون «ملاقات بازیگر و تماشاگر در ساعتی نامتعارف» منتشرش کردند. ۲۸ آبان بود که سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ‌ وارشاد اسلامی در حاشیه جلسه هیأت‌دولت و در جمع خبرنگاران اعلام کرد مجموعه فعالیت‌های هنری جزو گروه ۳ تلقی می‌شود و تا دو هفته‌ آینده تعطیل است. خبرامکان بازگشایی مجدد سالن‌های تئاتر و همچنین، تلاش برای انتقال مشاغل هنری از گروه ۳ به گروه ۲ برای پیشگیری از تعطیلی دوباره در صورت تغییر رنگ تهران از زرد به نارنجی، ۲۰ دی منتشر شد. جشنواره تئاتر فجر از ۱۱ تا ۲۱ بهمن ۹۹ برگزار شد و هرچند قرار بود سالن‌های نمایش از ۸ فروردین ۱۴۰۰ باز باشند اما تعطیلی تا اطلاع ثانوی به علت نارنجی‌شدن اجازه چنین کاری را نداد. بازگشایی دوباره در ۱۲ فروردین با تغییر دسته‌بندی شغلی اهالی تئاتر و موافقت با انتقال‌شان از گروه ۳ به گروه ۲ رخ داد و رسانه‌ها با تیتر«خواسته‌ای که بعد از یک سال محقق شد» به استقبالش رفتند. قرمز شدن رنگ کرونا در ۱۷ فروردین اما باز هم درِ سالن‌ها را بست. یک ماه بعد، ۱۸ اردیبهشت خبر آمد که تئاتری‌ها اجازه دارند روی صحنه بروند و از آن روز تا امروز در نیمه پایانی خرداد ۱۴۰۰ این اجازه همچنان برقرار است. نکته اما اینجاست که آیا به علت تمرکز رسانه‌ها بر پایتخت ایران؛ تهران، بیشترِ خبرهایی که در حوزه تئاتر می‌شنویم از اجراهای روی صحنه رفته در این شهر است یا خیر؟ آیا هنگامی که می‌گوییم «چراغ صحنه روشن است» پهنه‌ای به گستره ایران و ۳۱ استان آن را در نظر داریم یا تنها تئاتر شهر و ایرانشهر و... را در تهران؟ آیا در ناخودآگاهمان نهادینه شده است که از تهران بشنویم و بخوانیم بی‌آنکه بدانیم اهالی تئاتر در چهارمحال‌وبختیاری، ایلام، کرمانشاه، بوشهر، خوزستان و... چه می‌کنند و چگونه روزگار می‌گذرانند؟ امری که بدون شک ملزم به پیگیری آن هستیم، مگر اینکه اذعان کنیم هرگاه می‌گوییم «چراغ صحنه روشن است» منظورمان تنها در تهران است. روایت رؤسای شعب استانی انجمن هنرهای نمایشی کشور در این میان می‌تواند راهگشا باشد. از زبان آنهاست که بی‌سفر به ۳۱ استان کشور می‌توان پی برد کدام استان توانسته است شعله چراغ تئاترش را از گزند طوفان کرونا در امان نگه دارد و کدام نه؟ در کدام استان اداره‌کل فرهنگ‌ وارشاد اسلامی استان همراه و همپای انجمن هنرهای نمایشی آن استان و اهالی تئاترش است و در کدام نه؟ کدام استان برای تجهیز و تعمیر یا جایگزینی امکانات سرقت‌شده سالن‌هایش در دوره طولانی‌مدت تعطیلی که پشت سر گذاشتیم، نیازمند حمایت مالی است و کدام نه؟ وعده اداره‌کل هنرهای نمایشی برای جبران ضرر ناشی از استفاده از تنها ۵۰ درصد سالن‌ها در کدام استان‌ها محقق شده است و در کدام نه؟ دغدغه‌مندی مخاطبان تئاتر کدام استان برای حفظ تئاتر در سبد اقتصادی خانواده همچنان پابرجاست و در کدام نه؟ و....