روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

دروغ پراکنی درباره ایران
در ماه‌های ژانویه تا آوریل ۱۹۸۶ گزارش‌های متعددی منتشر شد که از نیت پنهان ایران برای تجزیه عراق در پیامد پیروزی محتمل بر عراق خبر می‌داد. ملک حسین در فضای انتشار این گزارش‌ها، به کوشش خود برای کنار هم نشاندن دوباره حافظ اسد و صدام حسین رؤسای جمهور سوریه و عراق، ادامه داد. رئیس‌جمهوری اسد نیز این میانجیگری را پذیرفته و به جمهوری اسلامی ایران اطلاع داد.
[آیت‌الله] خامنه‌ای بلافاصله پس از دریافت پیام اسد، علی اکبر ولایتی وزیر خارجه ایران را در اوایل ماه مه به سوریه فرستاد که پیام رئیس‌جمهوری ایران را به رئیس‌جمهوری اسد منتقل و اخبار منتشره در برخی رسانه‌ها مبنی بر نیت ایران برای تجزیه عراق را به‌طور کامل تکذیب کرد. رئیس‌جمهوری اسد نیز در چارچوب روابط اعتماد آمیزی که با رهبری ایران داشت این واکنش را به مثابه التزام رسمی ایران به عدم گسترش دایره جنگ و عدم پیشبرد آن در جهت نقض احترام سرزمین‌های عراق، تلقی کرد.
تبادل این پیام میان رئیس‌جمهوری اسد و [آیت‌الله] خامنه‌ای و التزام ایران، در حکم گام مقدماتی برای اجلاس سری میان حافظ اسد و صدام حسین بود که ملک حسین برای برگزاری آن میانجیگری می‌کرد.
اجلاس سری 11 ساعته اسد و صدام
ملک حسین شخصاً در نشست رؤسای جمهور سوریه و عراق حضور نیافت تا فضای دیدار اسد و صدام، بسته و آزاد بماند؛ اما در اتاق مجاور محل برگزاری نشست، در انتظار نتایج آن بود. ملک حسین برای حفظ سری بودن اجلاس، خود شخصاً خوردنی‌هایی را از پشت درب تحویل دو رئیس‌جمهوری می‌داد؛ اما اسد و صدام می‌دانستند که پادشاه اردن در اتاق کناری جریان گفت‌و‌گوی آنها را گوش می‌کند. ملک حسین به شکل بی‌همتا و صبورانه‌ای به تبادل صدای خشم آلود و سرزنش‌های متقابل اسد و صدام گوش می‌داد.
نشست با هدف پشت سر گذاشتن اختلافات سوریه و عراق و تشکیل یک منظومه سیاسی، امنیتی و اقتصادی متکامل در قالب اتحاد سوریه - عراق و اردن برگزار شد. ایده میثاق قومی پیشین میان سوریه و عراق (۱۹۷۸) نیز در این نشست احیاء شد و دو رئیس‌جمهوری در دو جلسه جمعاً بمدت ۱۱ ساعت، تمامی مسائل اختلافی اصلی دو کشور و اهمیت پیوند دوباره در چارچوب یک آشتی بی‌شائبه را بررسی کردند.
پیش شرط صدام برای آشتی دو کشور و تحول روابط میان آنها تا سطح روابط تکاملی اتحادی، این بود که سوریه بیانیه‌ای منتشر و ایران را محکوم کند. رئیس‌جمهوری اسد با نپذیرفتن این پیش شرط پاسخ داده بود چنین بیانیه‌ای تنها منجر به جنجال رسانه‌ای شده و هیچ نتیجه عملی در پی نخواهد داشت. راه حل جایگزین اسد این بود که اگر اتحاد سوریه و عراق شکل گیرد، پیامی قوی به ایران خواهد بود که به جنگ پایان دهد. زیرا در این صورت، اگر ایران می‌خواست به جنگ ادامه دهد با فرض شکل‌گیری اتحاد می‌بایست با عراق و سوریه و نه تنها عراق بجنگد.