رونق دوباره خیابان

محسن بوالحسنی: چند روز پیش بود که فراخوان اجراهای عمومی نمایش‌های خیابانی ایران در سال 1400 منتشر شد و به موازات انتشار این فراخوان اداره کل هنرهای نمایشی هم اعلام کرد که از اجرای عمومی 78 نمایش خیابانی حمایت خواهد کرد.  البته تمهیدی هم برای گروه‌هایی که در این رویدادها حاضر نبوده‌اند اندیشیده شده که براساس این تصمیم و برنامه و در راستای ایجاد فضایی متناسب و امکان حضور تمام گروه‌ها در مرحله بعدی، گروه‌هایی که در مرحله پیشین حضور نداشته‌اند و آثار خود را در سال ۱۳۹۹ تا شهریور ۱۴۰۰ تولید کرده‌اند امکان ثبت تقاضا خواهند داشت و از میان این متقاضیان هم ۴۰ اثر نمایشی پذیرفته می‌شود. از اینها که بگذریم بحث و موضوع برگزاری جشنواره تئاتر خیابانی و چالش‌های پیش روی این جشنواره برای هنرمندان و چشم‌انداز و دغدغه‌هاشان نسبت به این جشنواره هم موضوعی است قابل تأمل؛ بخصوص در شرایط امروزی که کرونا، سنگ‌های بزرگ و جدی پیش پای برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و هنری انداخته و شکل و شمایل بسیاری را هم تغییر داده است.

 پوششی به وسعت ایران
سعید خیراللهی، کارگردان تئاتر که نمایش «ژنرال خورشید»اش یکی از چهار تئاتر مورد حمایت در این جشنواره از استان ایلام است در گفت‌وگو با «ایران» بحث حمایت از گروه‌های تئاتری در حوزه نمایش خیابانی را در این دوره اتفاق خوبی می‌داند و امیدوار است این شکل از حمایت‌ها به‌صورت بلندمدت ادامه داشته باشد و نیمه‌کاره رها نشود. او می‌گوید: «مسأله اولی که طی یکی دو سال گذشته بسیاری از گروه‌های تئاتر خیابانی را درگیر خود کرده مسأله اجرای عمومی است که متأسفانه گروه‌ها نه مکانی برای تمرین داشتند و نه جایی مناسب برای اجرا. در واقع محیط‌هایی که قرار بود میزبان اجرای گروه‌ها باشند به خاطر کرونا یا تعطیل شدند یا امکان اجرا به‌دلیل شیوع و پیک‌های مختلف شیوع بیماری میسر نشد و این وضع شرایط واقعاً بغرنجی را مخصوصاً به لحاظ مالی برای هنرمندان به‌وجود آورد.» او درباره گیشه نداشتن و امکان فروش بلیت تئاتر خیابانی هم می‌گوید: «طبیعتاً تئاتر خیابانی این امکان را ندارد و با حمایت‌های دولتی و... معیشت خود را سپری می‌کنند که این حمایتی که امسال قرار است اتفاق بیفتد اتفاق خوشایندی است؛ مخصوصاً از این زاویه که تمام استان‌ها را در برمی‌گیرد و متشکل از برگزیدگان تمام کشور است و ما امیدواریم این اتفاق تبدیل به جریان شود و نگاه بلندمدتی پشت آن باشد. خوشبختانه استان ما، ایلام، چهار گروه در این برنامه دارد و قرار است اجرای عمومی برویم.» او در پایان به این نکته اشاره می‌کند که «برای آینده نیز کاش سناریوهای بلندمدتی برای تئاتر خیابانی وجود داشته باشد و اگر قبلاً به گروه‌های رسمی و ثبت شده، پیش از تولید، هزینه تولید اجرا برای سال بعد پرداخت شود گروه‌های نمایشی هم می‌توانند بدون دغدغه و اینکه صرفاً منتظر انتشار فراخوان باشند کار خود را تولید کرده و به ثمر برسانند مخصوصاً در این دوره که با وجود کرونا عملاً جشنواره‌ای وجود ندارد و فعالیت گروه‌ها به حداقل خود رسیده و متأسفانه آسیب‌های فراوان مالی به هنرمندان خورده است. منظور این است که متولیان تئاتر در ایران می‌توانند سفارش کار بدهند و گروه‌ها هم با اطمینان نسبت به اینکه مبلغ تولید کار پرداخت می‌شود و سروسامان مالی می‌گیرند با خیال راحت انرژی خود را روی تولید اثری می‌گذارند که قرار است رو در رو با مردم ارتباط برقرار کند و تأثیری بر آنها بگذارد.»
اتفاق خوب اجرای عمومی
امیرحسین انصافی، کارگردان نمایش خیابانی «کووید 18» یکی دیگر از کارگردان‌هایی است که اثرش در این لیست 87نفره وجود دارد و قرار است کارش به اجرای عمومی گذاشته شود. انصافی درباره لزوم برگزاری جشنواره‌هایی مثل جشنواره‌های تئاتر خیابانی به «ایران» می‌گوید: «برگزاری این جشنواره در این شرایط به نظر من می‌تواند تأثیر شایانی بر سلامت اجتماعی داشته باشد و مردمی که طی یکسال‌ونیم اخیر از هر محیط هنری و فرهنگی دور بوده‌اند حداقل از این طریق می‌توانند کمی از گرفتاری‌های روزمره‌ جدا شوند و با تئاتر و نمایش خیابانی انس بگیرند. در واقع فرصت مناسبی که این جشنواره‌ها پیش خواهند آورد نزدیکی دوباره مردم با تئاتر است و از آنجا که اجراهای خیابانی هم در فضای باز رقم می‌خورند و مشکلی به لحاظ شیوه‌نامه‌های بهداشتی ندارند، پل فرهنگی مناسبی بین هنر و مردم برقرار می‌کنند.
 البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که ذات هنر خیابانی آگاهی بخشی است و ما هم در اجراهای خود همراه با مردم، تمام سعی‌مان را می‌کنیم که این آگاهی بخشی را درباره مسائل روز جامعه داشته باشیم و مردم هم حتماً با رعایت هر چه بهتر و بیشتر شیوه‌نامه‌ها به ما کمک خواهند کرد.» او در پایان به این نکته اشاره می‌کند که «اجرای عمومی بعد از اجرای جشنواره، برای تئاتر خیابانی هرگز محقق نشده و حالا که این بستر فراهم شده باید آن را به فال نیک گرفت و تمام امیدواری ما این است که این ماجرا در سال‌ها و دوره‌های بعد هم ادامه داشته باشد تا ما بتوانیم بعد از اجراهایی که در جشنواره‌های مختلف داریم، با حمایت و پشتیبانی متولیان حوزه نمایش، اجراهای عمومی نیز داشته باشیم.»