مرگ خاموش صنایع دستی اصفهان با بیماری کرونا

حمیرا حیدریان
 خبر‌نگار‌
بازار صنایع دستی در اصفهان همواره جایگاه خوبی میان مردم داشته و مورد استقبال آنان قرار می‌گرفته است اما در سال‌های گذشته و بخصوص 18 ماه اخیر پیچ‌و‌خم‌ها و دشواری های بسیاری گریبانگیر هنرمندانی شده که در این عرصه فعالیت می‌کنند. شیوع بیماری کرونا و به‌دنبال آن کاهش حضور توریست و گردشگران از یک سو و از سوی دیگر گرانی تهیه مواد اولیه مورد نیاز تولید و چالش‌های پیش روی آن، این صنعت خلاق را به رکود و رخوت کشانده و از طرفی با وجود مصوبات قانونی، ۷ سال است که هنرمندان این صنعت از حقوق و حمایت‌های بیمه‌ای بی‌بهره مانده‌اند.
نایب رئیس اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: 8 سال قبل مجلس طرح حمایت از هنرمندان و استادکاران صنایع دستی را به تصویب رساند که پیرو آن دولت مکلف شد تا در اجرای قانون بیمه اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار (کدُدار) و ساماندهی و بیمه کردن همه واجدان شرایط اقدام کند. قانونی که در حمایت از هنرمندان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید تأمین بودجه دولتی بیمه هنرمندان را به تصویب رسانده و آن را اجرایی می‌کردند تا انگیزه این قشر زحمتکش و خلاق برای کار از بین نرود و آنان دلسرد نشوند و این اقدام انجام شد که تا سال 1393 نیز ادامه داشت.
مجدالدین تاج با بیان اینکه متأسفانه از سال 1393 تا کنون به‌دلیل کمبود بودجه، بدهی دولت به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نشده و هنرمندانی که قبلاً بیمه نبودند یا اخیراً وارد عرصه فعالیت شده‌اند مشمول بیمه هنرمندان صنایع‌دستی قرار نگرفته‌اند، افزود: افرادی که قبل از تاریخ یاد شده تحت پوشش بیمه بوده‌اند همچنان از این امکان بهره می‌برند اما از سال 1393 هنرمندان زیادی به‌خاطر تأمین نشدن بودجه از سوی مجلس و انجام نشدن کاری از سوی دولت، فاقد بیمه هستند و از این تسهیلات محروم شده‌اند.
وی با بیان اینکه هنرمندان صنایع‌دستی قشری زحمتکش اما مظلوم هستند، اظهار داشت: حمایت‌های دولت از هنرمندان بخصوص صنایع دستی علاوه بر رشد اشتغال موجب حفظ میراث تاریخی و هنری کشور نیز خواهد شد و خواسته ما از دولت جدید این است که با توجه به شرایط موجود اقتصادی و شیوع بیماری کرونا مجدد بحث تخصیص بودجه برای بیمه هنرمندان صنایع دستی لحاظ شود.
این مسئول صنفی با اشاره به اینکه حیات صنایع دستی وابسته به صنعت گردشگری است، خاطرنشان کرد: با شرایط رکود اقتصادی و از طرف دیگر شیوع بیماری کرونا عملاً صنعت گردشگری خوابیده است و چرخ آن نمی‌چرخد.
 همین امر باعث شده تا بسیاری از هنرمندان بیکار و کارگاه‌ها تعطیل شوند و اگر برخی کارگاه‌ها باز هستند تنها به‌دلیل این است که فرد در خانه نماند اما عملاً فروش چندانی نیست. ضمن اینکه بسیاری از کارگاه‌ها تولید مازاد دارند که در انبارها خاک می‌خورد و با شرایط فعلی خریداری برای آن نیست.
وی تعداد افراد بیمه شده در کارگاه‌ها را 90 هزارنفر اعلام کرد و بیان داشت: این تعداد افرادی است که دارای شناسنامه کار هستند و شناسایی شده‌اند اما به‌طور غیرمستقیم و بدون کسب مجوز فعالیت، در خانه‌ها نیز افرادی فعالیت می‌کنند که به مراتب چندین برابر این تعداد است که فاقد بیمه نیز هستند که به‌طور غیرمستقیم در صنعت صنایع دستی اصفهان امرار معاش می‌کنند.
عباس شیردل رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان نیز در این خصوص گفت: فعالان حوزه صنایع دستی با مشکلات بسیاری رو به رو هستند، اما یکی از مهم‌ترین آنها پرداخت کردن مالیات به دارایی است. این در صورتی است که فعالان هیچ گونه سودی نداشته‌اند، اما اداره دارایی مالیات با قیمت قبل و بدون کاهش از آنها مطالبه می‌کند. از دیگر مشکلات مهم فعالان صنایع دستی، بیمه است. سازمان تأمین اجتماعی بالغ بر پنج سال است که پوشش بیمه‌ای جدید در این حوزه نمی‌پذیرد و افراد باید به‌صورت آزاد بیمه بپردازند.
شیردل با اشاره به قیمت مواد اولیه این صنایع افزود: قیمت مواد اولیه برای تولید صنایع دستی افزایش داشته است. به‌طور مثال پیش از شیوع ویروس کرونا هر کیلو مس بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان بود، اما پس از آن به ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته است. متأسفانه بسیاری از هنرمندان، تولید کنندگان و فروشندگان طی یک سال گذشته نزدیک به ورشکستگی هستند و برخی ورشکست شده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از کشورها برای پس از تزریق واکسن و درواقع دوران پسا کرونا برنامه‌هایی برای آغاز سفرها دارند، اما در کشور ما هنوز دراین زمینه برنامه‌ریزی جدی انجام نشده است و حضور نیافتن گردشگران باعث شده تا فروش فعالان صنایع دستی تا یک هشتم قبل باشد.
رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان تصریح کرد: اگر بعضی از فروشندگان تا کنون به فعالیت خود ادامه داده‌اند، به‌دلیل فروش کالا به‌صورت مجازی و آنلاین بوده است؛ از جایی که تمام کشورها درگیر شیوع ویروس کرونا هستند صادرات نیز در وضعیت خوبی قرار ندارد.
اعتبارات میلیاردی برای فعالان صنایع دستی
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص گفت: سال گذشته 674هنرمند و فعال صنایع دستی استان در سامانه‌ای که به منظور حمایت از آنان ایجاد شد، ثبت‌نام کردند و در مجموع یکهزار و 605 مورد تسهیلات بانکی با اعتبار 178 میلیارد ریال برای حمایت از آنان در نظر گرفته شد که تاکنون 99 میلیارد ریال آن پرداخت شده است.
نورالله عبدالهی با اشاره به اینکه 60 درصد این اعتبارات مربوط به شهرستان اصفهان بود، افزود: بسیاری از این واحدهای صنایع دستی مربوط به فرش بودند. همچنین تاکنون 43 هزار و 580 صنعتگر و هنرمند صنایع دستی در استان اصفهان مجوز تولید، کارت شناسایی یا مجوز مشاغل خانگی دریافت کردند.
وی با بیان اینکه فروش محصولات صنایع دستی اصفهان در فضای مجازی باید با برنامه‌ریزی و به‌صورت هدفمند انجام شود، اظهار داشت: هنرمندان و فروشندگان صنایع دستی باید بازار هدف این محصولات را شناسایی کرده و با بازاریابی مناسب در فضای مجازی و استفاده از نوآوری و خلاقیت بویژه در زمینه بسته‌بندی، بستر مناسبی برای فروش این محصولات ایجاد کنند.