اختلاف 4 میلیون تنی میزان تولید و خرید گندم

گروه اقتصادی | براساس آمار شرکت بازرگانی دولتی تاکنون 4میلیون و 400 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است. این درحالی است که میزان تولید امسال حدود 8.5 میلیون تن است.به این ترتیب بیش از 4 میلیون تن گندم تولیدی تحویل مراکز خرید دولتی نشده است.
متولیان بخش تولید از ابتدای سال، کاهش تولید گندم به‌خاطر خشکسالی و کاهش بارندگی را پیش‌بینی کرده بودند. اکنون آمارهای رسمی نشان می دهد میزان خرید گندم نسبت به مدت مشابه سال گذشته به نصف کاهش یافته است.
آمار رسمی شرکت بازرگانی دولتی نشان می‌دهد تاکنون 4 میلیون و 400 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است. این درحالی است که برداشت گندم در بیشتر استان‌ها به پایان رسیده است و فقط در چند استان برداشت ادامه دارد. مسئولان شرکت بازرگانی دولتی در گفت‌و‌گو با «ایران» اعلام کردند که در خوشبینانه‌ترین حالت، امسال 4 میلیون 800 تا 5 میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری می‌شود. میزان خرید گندم سال گذشته 8 میلیون و 200 هزار تن بود. به این ترتیب امسال میزان خرید کاهش چشمگیری دارد. با توجه به اینکه نیاز مصرفی گندم در کشور ما 11 میلیون تن است ،بنابراین واردات تا 6 میلیون تن پیش‌بینی شده است. به گفته مقامات شرکت بازرگانی دولتی، چون با توجه به خشکسالی، کاهش خرید گندم پیش‌بینی شده بود، از سال گذشته خرید و واردات گندم شروع شده و هیچ کمبودی در ذخیره این کالای استراتژیک وجود ندارد و واردات گندم همچنان ادامه دارد.
با توجه به اینکه در سال گذشته با خرید تضمینی بیش از 8 میلیون تن گندم، 2 میلیون تن گندم برای تأمین نیاز سالانه واردات داشتیم، به نظر می‌رسد این رقم امسال به 6 میلیون تن افزایش یابد.
نیاز به واردات گندم در حالی است که در سال‌های اخیر خودکفایی در تولید این کالای اساسی به‌دست آمده بود. به گفته تولیدکنندگان مهمترین علت کاهش تولید گندم، کاهش بارش و خشکسالی است که سبب شده دانه‌های گندم سبک و خوشه‌ها کم بار باشد.
کاهش میزان خرید در تمام استان‌ها
مقایسه میزان خرید گندم در استان‌هایی با تولید بالا، نشان می‌دهد امسال خرید در تمام استان‌ها کاهشی بوده و این کاهش در برخی استان‌ها به بیش از نیم میلیون تن می‌رسد. در استان کردستان میزان خرید سال گذشته 700 هزارتن بوده که خرید امسال تاکنون کمتر از 300 هزار تن است. در این استان در سال‌هایی حتی خرید گندم بیش از یک میلیون تن بوده است. کمترین کاهش میزان خرید مربوط به استان خوزستان است که علت آن هم آبی بودن بیشتر سطح زیرکشت گندم در این استان است. سال گذشته خرید گندم استان خوزستان یک میلیون و 200 هزار تن بوده که امسال این رقم یک میلیون و 180 هزار تن است.
استان گلستان نیز یکی از قطب‌های تولید گندم در کشور، امسال کاهش بسیار زیاد میزان خرید دیده می‌شود. رقم خرید سال گذشته در این استان 900 هزار تن است که امسال به کمتر از نصف و به 400 هزار تن رسیده است. میزان خرید گندم امسال در استان فارس 520 هزار تن است که به گفته مسئولان کشاورزی استان، این عدد نصف عدد سال گذشته است. میزان خرید در استان کرمانشاه کمتر از 420 هزار تن است. در استان کرمانشاه سال گذشته بیش از 600 هزارتن خرید صورت گرفته بود.
برداشت گندم در مناطق سردسیر مانند اردبیل، آذربایجان‌های شرقی و غربی، زنجان، کردستان و قزوین ادامه دارد اما یکی از مسئولان شرکت بازرگانی دولتی اظهار داشت که «برداشت گندم باقیمانده حدود 200 هزار تن خواهد بود. با توجه به اینکه 200 هزارتن گندم به‌صورت مستقیم توسط کارخانه ها خریداری شده است. بنابراین میزان خرید گندم امسال کمتر از 5 میلیون تن و در خوشبینی بالا به 5 میلیون تن می‌رسد.»
تولید 8.5 میلیون تن
مسئولان شرکت بازرگانی دولتی در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص که چه میزان از گندم تولیدی تحویل داده نشده است؟ این عدد را ناچیز عنوان کردند اما عطاالله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران کشور، در گفت‌و‌گو با «ایران» میزان تولید گندم را 8.5 تا 9 میلیون تن برآورد کرد که به این ترتیب با توجه به میزان خرید، حدود 4 میلیون تن گندم به مراکز خرید دولتی تحویل نشده است. هاشمی نیز خشکسالی و کاهش بارش را علت اصلی کاهش میزان تولید عنوان کرد اما گفت: میزان تولید کمتر از 8.5 میلیون تن نیست ،ولی چند عامل دلیل کاهش تحویل گندم به مراکز دولتی است. وی گفت: افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی بویژه قیمت جو و اختلاف آن با قیمت دولتی گندم باعث شده کشاورزان به‌جای تحویل گندم ازآن به عنوان خوراک دام استفاده کنند. از سوی دیگر با توجه به افزایش هزینه‌ها، قیمت 5 هزار تومانی خرید تضمینی برای تولیدکنندگان کم است به همین دلیل آنان ترجیح می‌دهند گندم را در بازار آزاد بفروشند.  از سوی دیگر چون سال گذشته ابتدا قیمت خرید تضمینی 4 هزارتومان اعلام شد، این رقم سبب کاهش سطح زیرکشت بوده است. دولت نرخ خرید تضمینی گندم را امسال 4000 تومان تعیین کرده بود که پس از اعتراض کشاورزان قیمت را به 5000 تومان افزایش داد اما به گفته هاشمی، کشاورزان این را نیز با توجه به افزایش هزینه‌های تولید که وجود داشت کافی نمی‌دانستند. کشاورزان می‌گفتند پس از اینکه دولت سال گذشته ارز 4200 تومانی را برای واردات نهاده‌های کشاورزی از قبیل بذر، سم و کود شیمیایی حذف کرد قیمت‌ها نجومی بالا رفت به‌طوری که قیمت کود شیمیایی 5 برابر شد.
هاشمی گفت: میزان خرید گندم امسال در مقایسه با سال گذشته 38 درصد کاهش دارد و میزان تولید هم در همین مقایسه زمانی، 25 تا 30 درصد کاهش خواهد داشت. در واقع می‌توان گفت کاهش برداشت گندم از اراضی دیم عامل کاهش خرید تضمینی گندم است که دلیل آن هم خشکسالی بی‌سابقه است و عوامل دیگر مانند مصرف گندم به عنوان خوراک دام، خرید توسط دلالان و واسطه‌ها و مصارف کارخانه‌ای علت‌های دیگر کاهش میزان خرید گندم است.
با توجه به اینکه گندم از محصولات استراتژیک است و سالانه 11 میلیون تن در کشور به گندم نیاز داریم، کارشناسان حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه بخش زیادی از تولید گندم در اراضی دیم است، تولید بذور مقاوم و اصلاح شده و تولید و کشت مبتنی بر برنامه‌ای منظم در الگوی کشت را عاملی برای جلوگیری از کاهش تولید در سال‌های خشک می‌دانند تا خودکفایی در تولید بخصوص در کالاهای اساسی پایدار باشد و عواملی مانند کم‌بارشی امنیت غذایی را با تهدید مواجه نکند.