روایت 30 سال همنشینی با حافظ اسد

ابراهیم بهشتی
دبیر سرویس سیاسی
سوریه از زمان استقلال در میان کشورهای عربی همچون مصر و عربستان و لبنان دوره‌های مختلفی را سپری کرده و فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است. با این حال این کشور عربی با نام رئیس‌جمهوری فقید آن «حافظ اسد» گره خورده است. یکی از رهبران ارشد حزب بعث که از سال 1970 تا 2000 میلادی رئیس‌جمهوری این کشور بود. به‌تازگی انتشارات «ایران» متعلق به مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران، کتاب «روایت گمشده» نوشته «فاروق الشرع» وزیر خارجه پیشین سوریه با ترجمه حسین جابری انصاری از دیپلمات‌های با سابقه کشورمان را منتشر کرده است. این کتاب آنگونه که نویسنده یادآوری کرده حلقه مفقوده‌ای بوده که جایش در میان روایت‌های مختلف خارجی‌ها از تحولات داخلی و خارجی سوریه خالی بوده و فاروق الشرع به اصرار دوستان و آشنایان خود خاطراتش از 25 سال حضور در عرصه سیاست خارجی این کشور تا زمان درگذشت حافظ اسد را به رشته تحریر درآورده است. خاطراتی روایت‌گونه از رویدادهای مهم داخلی و خارجی. فاروق الشرع مسئولیت سفیر دمشق در رم، وزیر مشاور در امور خارجی، وزیر امور خارجه، معاون اول رئیس‌جمهوری و عضویت در رهبری کشوری حزب بعث سوریه را عهده‌دار بوده است. جابری انصاری مترجم کتاب هم در پیش گفتار این اثر با اشاره به اهمیت روابط بین دو کشور ایران و سوریه در طول بیش از 40 سال گذشته نوشته: «سوریه معاصر در ایران و جهان بیش و پیش از همه چیز با نام «حافظ اسد» رئیس‌جمهوری پیشین این کشور شناخته شده است. حافظ اسد از نگاه دوست و دشمن بازیگری زبردست در جهان سیاست بود که توانست از دل اقلیت مطرود علوی در جامعه سوریه برآید و پله‌های ترقی را در سیاست داخلی کشورش تا ریاست جمهوری طی و سیاست متلاطم و بی‌ثبات داخلی سوریه را که پیامد کودتاهای پی‌در‌پی و سوء‌مدیریت فاحش در تدبیر امور کشور بود، مدیریت و با در پیش گرفتن یک سیاست خارجی فعال و مؤثر، سوریه؛ یک کشور معمولی جهان عرب را به یک ضلع از مثلث قدرت عربی در کنار مصر و عربستان تبدیل و سه دهه بر کشورش حکومت کند.» در حقیقت این کتاب 378 صفحه‌ای شرح رویدادها و تدابیر و سیاست‌های حافظ اسد در مواجهه با حوادث مختلف در این کشور است که وزیر خارجه او قلمی کرده است. فاروق الشرع البته تشریح اتفاقات مهم را از دهه 1940 و قبل از برآمدن حافظ اسد آغاز می‌کند جایی که در فصل اول کتاب به دو حادثه اشغال فلسطین در سال 1948 و شکست اعراب در جنگ 1967 می‌پردازد با عنوان «بین دو رویداد نکبت بار».
روایت گمشده برای ما ایرانی‌ها هم از این حیث می‌تواند جذاب و خواندنی باشد که با توجه به روابط حسنه دو کشور در لابه‌لای کتاب جاهای مختلفی هم اشاراتی به ایران شده است. از جمله روایت نویسنده از گفت‌و‌گوی رئیس‌جمهور  اسد با وی پس از ادای سوگند به‌عنوان وزیر مشاور در امور خارجی به سال 1980 «رئیس‌جمهور  اسد مرا از آثار رویداد جدیدی که با پیروزی انقلاب ایران نمود یافته و منجر به ایجاد یک متغیر راهبردی نو در رویارویی عربی- اسرائیلی شده بود، مطلع و افزود تغییرات بزرگی در منطقه در انتظار سوریه است... او همچنین از این گفت که وقوع بحران گروگان‌های امریکایی در ایران در چند ماه پیش، آغاز مشکل بزرگی در منطقه خواهد بود... اسد به‌صورت ضمنی گفت پیش‌بینی‌اش این است که بعد‌از کودتای صدام حسین و برکناری البکر، عراق با سوء‌استفاده از وضعیت انتقالی انقلاب و بی‌طرفی ارتش ایران، وارد نوعی ماجراجویی علیه ایران شود...»  کتاب روایت گمشده با روایت درگذشت حافظ اسد به پایان می‌رسد«هیچ یک از ما در این جلسه غمناک از این نپرسید که وفات ناگهانی اسد چگونه روی داد؟ ژنرال مصطفی طلاس سکوت را شکست و مستقیم پیشنهاد داد، ضروری است قانون اساسی تعدیل شود تا دکتر بشار اسد بتواند ریاست جمهوری را بر عهده گیرد.» فاروق الشرع توضیح می‌دهد که به جانشینی خانواده رئیس‌جمهوری باور نداشته اما به دو دلیل با تصمیم جمع همراهی کرده است یکی نگرانی از درگیری‌های داخلی و اینکه انتخاب بشار اسد راه خروجی مطمئن و جایگزین مسالمت‌آمیز برای یک رویارویی خونین بوده و دلیل دوم ویژگی‌های شخصی بشار اسد و وعده‌های او برای اصلاح و نوسازی بوده است.
کتاب روایت گمشده با قیمت 85000 تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.