وقتی کرونا در هوای آلوده اصفهان قدم می‌زند

حمیرا حیدریان
خبرنگار
مطالعات نشان می‌دهد ساکنان شهرهایی که با آلودگی هوا درگیرند از سوی ویروس همه‌گیر کرونا‌ بیشتر تهدید می‌شوند‌. بررسی‌های مدیریت بحران هم نشان از افزایش تردد خودروها در اصفهان از زمان شیوع کووید۱۹ دارد.
اصفهان آلوده‌ترین هوای کلانشهری
اصفهان آلوده‌ترین کلانشهر کشور است و سایر شهرها و مناطق صنعتی این استان نیز همواره با معضل آلودگی هوا بویژه در فصول سرد سال مواجه هستند؛ کارشناسان، فعال شدن کانون‌های گرد و غبار، خشک شدن زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، فعالیت واحدهای صنعتی و تردد خودروهای زیاد را از جمله دلایل آلودگی این خطه می‌دانند؛ موضوعی که حالا با گذشت دوسال از آمدن بیماری کووید 19 هم نه تنها باعث کاهش یکی از عوامل اصلی این آلودگی که کم نشدن تردد خودروها است، نشده بلکه به گفته مسئولان حوزه محیط‌زیست باعث افزایش ترددها نیز شده، عاملی که دامن‌گیری آلودگی را بر تن کلانشهری چون اصفهان سنگین‌تر کرده است.
منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: کلانشهر اصفهان به علت استقرار صنایع مختلف در اطرافش و آب و هوای نیمه خشکی که دارد، مستعد وقوع پدیده وارونگی دما است همچنین در کانون گرد و غبار نیز قرار دارد و بشدت بر آلودگی هوا می‌افزاید. شیشه فروش با بیان اینکه در سال گذشته در اصفهان ۱۲۱ روز هوای ناسالم به سبب شرایط جوی در زمستان و توده هوای سرد و سنگین فرونشست که همراه با ابرناکی و مه آلودگی بود،افزود: در سال گذشته منابع ثابت و سیال آلاینده فعال شد و شرایط روزهای ناسالم ایجاد شد.
وی با تأکید بر اینکه در جلسات مدیریت بحران مقرر شد که نیروگاه‌ها به هیچ عنوان نباید در شعاع ۵۰ کیلومتری مازوت مصرف کنند، اظهار داشت: در استان حدود ۹ ایستگاه فعال محیط‌زیست وجود دارد که سنجش آلاینده‌ها را انجام می‌دهد. این سازمان ۳ ایستگاه در شاهین‌شهر و مبارکه و نجف‌آباد، ۶ ایستگاه در شهر اصفهان و شبکه بهداشت و یک ایستگاه در شهرضا برای سنجش آلاینده هوا ایجاد کرده است. همچنین شهرداری اصفهان ۹ و هواشناسی ۲ ایستگاه در شهر اصفهان و اردستان دارند که ایستگاه اردستان در سال گذشته با یک میلیارد تومان احداث شد که وظیفه رصد گرد و غبار استان اصفهان را بر عهده دارد.
این مسئول با اشاره به اینکه مقرر شد نیروگاه‌ها برای پیشگیری از انتشار آلاینده‌ها سامانه‌ها و دستگاه‌ها را استاندارد کنند، خاطرنشان کرد: در سال گذشته از موتورخانه‌های‌ ادارات بازدید شد، موتورخانه‌ها باید از لحاظ انتشار آلاینده‌ها استاندارد شود و حدود ۲۰ درصد از آنها هم استاندارد شده به همین دلیل مجدد محیط‌زیست باید با همکاری سازمان استاندارد و نظام مهندسی بر ادارات نظارت کند.
شیشه‌فروش با بیان اینکه چهار مطالعه در مدت ۲ سال گذشته در استان اصفهان در زمینه آلودگی هوا انجام گرفته است، خاطرنشان کرد: یک مطالعه را دانشگاه صنعتی با موضوع منشأیابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوا در شهر اصفهان انجام داد و دو سال روی آن کار شد و به‌صورت نهایی تحویل محیط‌زیست داده شد.دومین مطالعه نیز در زمینه سیاهه انتشار آلاینده‌های گازی شهر اصفهان بود که این تحقیقات نیز در اختیار محیط زیست قرار گرفت. سومین گزارش که به‌صورت ملی برای چند شهر از جمله اصفهان و ۸ کلانشهر انجام پذیرفت با این هدف که بتواند مشخص کند که سهم هر یک از آلاینده‌ها چقدر است، کلید خورد. آخرین مطالعه در این خصوص نیز طرح به‌روزرسانی برنامه کاهش آلودگی شهر اصفهان بود که پس از اتمام بررسی‌ها به سازمان محیط‌زیست تحویل داده شد. وی با بیان اینکه 4 مطالعه‌ انجام شده هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد و 500 هزار تومان در برداشته است، عنوان کرد: طبق توافق انجام گرفته مقرر شده است که این طرح‌ها پیش از شروع فصل پاییز از سوی محیط‌زیست اجرایی شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با تأکید بر تسریع در اجرای خط ۲ مترو اصفهان تصریح کرد: شهرداری در راستای کنترل آلودگی هوا باید رینگ و محدوده طرح ترافیک اصفهان را کامل و دوربین‌ها را تقویت کند و موتورسیکلت‌های بنزینی به برقی تبدیل شوند و کمربند فضای سبز شهری را با استفاده از گونه‌های کم آب مصرف بپوشاند.
پاییز در راه و آلودگی دوباره هوای کلانشهر اصفهان
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص گفت: به‌طورکلی تشدید آلودگی هوا در نیمه دوم سال اتفاق می‌افتد و در این زمینه پایداری جوی، افزایش استفاده از حامل‌های انرژی، پدیده وارونگی هوا و ورود سامانه‌های پرفشار ارتباط مستقیمی بین شرایط جوی با آلودگی هوا دارد. بابک صادقیان با بیان اینکه در نیمه دوم هر سال عوامل انسان ساز تأثیر عمده‌ای بر افزایش آلودگی هوا در کلانشهرها بویژه اصفهان دارد، افزود: شدت و ضعف عوامل جوی به‌طور مستقیم بر شدت آلودگی هوا، انباشت آلاینده‌ها و تخلیه آن نقش دارد به‌طوری که اگر شدت پایداری و سکون هوا بر میزان وزش باد غالب شود حتی اگر کسری از مواد آلاینده‌ها در کلانشهر اصفهان کاهش یابد باز هم با آلودگی هوا مواجه خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه موضوع آلودگی هوا و پارامترهای هواشناسی و جوی تابع متغیرهای زیادی است، اظهار داشت: این پارامتر روی هم اثر کنش و واکنشی دارند و متأسفانه شرایط اقلیمی، وزش باد و توپوگرافی اصفهان به یاری تخلیه آلاینده‌های جوی نمی‌آید و کلانشهر اصفهان غالباً با ماندگاری آلاینده‌ها روبه‌روست. همچنین یکی از عوامل مهم ماندگاری آلاینده‌ها در منطقه ماندگاری توأم با کاهش دما بویژه ذرات معلق است که عوامل بسیاری با سهم مشخص در تولید آن دخیل هستند.
این کارشناس با تأکید بر اینکه با وزش بادهای پرسرعت کانون‌های گرد و غبار در اطراف شهر اصفهان فعال می‌شود، تصریح کرد: با ماندگاری غبارها، آلودگی بر کلانشهر اصفهان سایه می‌اندازد و چون امکان تخلیه آلاینده‌ها فراهم نیست حتی اگر شیوع بیماری کرونا هم باعث کاهش تردد با وسایل خودرو سبک توسط اصفهانی‌ها شود باز هم با آلودگی هوا مواجه خواهیم بود.
صادقیان راه‌حل عبور از بحران آلودگی هوا را برنامه‌ریزی درون استانی و پایبندی در اجرای «قانون هوای پاک» عنوان کرد و بیان داشت: برای بررسی علت آلودگی هوای اصفهان نباید به یک یا دو فاکتور استناد کرد بلکه باید مجموعه‌ای چندوجهی را با بررسی کنش و واکنش اجزای مؤثر در نظر گرفت و همه جانبه به این مسأله نگاه کرد. رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان اشاره‌ای هم به نقش واحدهای صنعتی در آلودگی کلانشهر اصفهان داشت و گفت: با وجود رعایت استانداردهای واحدهای صنعتی مادر در اطراف اصفهان باید این نکته را در نظر داشت که بسیاری از ترددها به‌سمت این صنایع توسط کامیون‌ها و اتوبوس‌ها انجام می‌شود و نقش مهمی در تولید ذرات معلق دارند.
وی به تأثیرات بیماری کرونا در آلودگی کلانشهر اصفهان نیز اشاره کرد و گفت: موضوع کرونا هم به نوعی می‌تواند تأثیرات غیرمستقیمی با آلودگی هوا داشته باشد و همان طور که کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی بارها هشدار داده‌اند افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند بیشتر در معرض بیماری کرونا هستند.
موج سواری کرونا در شهرهای آلوده
مدیرکل محیط‌زیست استان نیز با بیان اینکه موضوع آلودگی هوا در کلانشهرها مسأله جدیدی نیست، گفت: سال‌ها است این موضوع برای شهرهای بزرگ آسیب‌هایی را به وجود می‌آورد.شهرستان اصفهان نیز براساس اطلاعات آماری مرکز پایش کیفیت هوا و بررسی‌هایی که سال گذشته به عمل آمد به‌عنوان آلوده‌ترین کلانشهر کشور شناخته شده است.
ایرج حشمتی با اشاره به اینکه ساکنان کلانشهرهایی که هوای آلوده دارند مستعد بیماری زمینه‌ای هستند، افزود: ساکنان شهرهایی که با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند، امکان ابتلای بیشتری به بیماری کرونا دارند، بخصوص در فصل پاییز که پایداری هوا و پدیده «اینورژن» وارونگی دما وجود دارد.
وی با تأکید بر اینکه در سال‌جاری نیز همانند سال‌های گذشته در جهت کاهش میزان آلودگی هوا اقدام‌های ضروری انجام خواهد گرفت، اظهار داشت: در زمانی که وضعیت کیفی هوا ناسالم می‌شود، کارگروه شرایط آلودگی هوا تشکیل و مطابق با آیین نامه اجرایی تبصره سه ماده سه قانون هوای پاک، دستگاه‌های اجرایی مرتبط موظف می‌شوند وظایف و محدودیت‌هایی که برای ادامه فعالیت صنایع آلاینده پیش‌بینی شده است را اعلام و اعمال کنند.
این مسئول با بیان اینکه در سال‌های گذشته فعالیت‌هایی در راستای کاهش آلودگی برخی صنایع انجام شد، خاطرنشان کرد: در سال‌جاری همه صنایع را ملزم کردیم که از سوخت مازوت تحت هیچ شرایطی در این فصول استفاده نکنند و جلساتی با حضور مدیران واحدهای ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست صنایع نیز برگزار شد. همچنین در این جلسات وجود ویروس کرونا و تهدیدات آن را با توجه به آلودگی هوا به صنایع گوشزد و نسبت به رعایت دستورالعمل‌ها درخواست شد. وی با تأکید بر استفاده صنایع از ظرفیت قانون برنامه ششم بودجه که ۳۵درصد عوارض آلایندگی صنایع آلاینده به صندوق ملی محیط زیست واریز می‌شود، افزود: در این راستا از صنایع آلاینده در شعاع ۵۰ کیلومتری درخواست کردیم اگر در زمینه رفع آلایندگی مشکل و اعتبارات مالی دارند می‌توانند از ظرفیت صندوق ملی محیط‌زیست، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان مراکز تحقیقاتی و فناوری استفاده کنند.