روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

سفرهای زنجیره‌ای بیکر
دیدار بیکر از ریاض و ملاقات با ملک فهد، نقطه آغاز سفر نخست منطقه‌ای و سنگ بنای سفرهای زنجیره‌ای شش گانه او به منطقه بود. من رئیس‌جمهوری اسد را در جریان ملاقات‌های خود در ریاض با ملک فهد و بیکر و نشست 9جانبه قرار دادم. ارزیابی سریع ما این بود که ایالات متحده آماده شناسایی نقش منطقه‌ای سوریه است، اما نگاهش به روند صلح در چهارچوب یک کنفرانس منطقه‌ای و نه کنفرانس بین‌المللی برای تحقق صلح فراگیر در خاورمیانه می‌باشد. ارزیابی ما این بود که سقفی که بیکر مطرح کرده بود با آنچه رئیس‌جمهوری بوش در سخنرانی خود در کنگره مطرح کرد و همچنین با مخالفت نکردن او در نشست سران با اسد در دسامبر۱۹۹۰ با برگزاری کنفرانس بین‌المللی صلح خاورمیانه در زمان مناسب و پس از پایان بحران خلیج فارس [ن]، سازگار نیست. طرح بیکر، دارای سقفی پایین و تنها شامل وعده‌ای دروغین و مبهم برای برگزاری کنفرانس بین‌المللی می‌شد که نمی‌توانستیم آن را بپذیریم. بر اساس این ارزیابی باید خود را برای ورود به روندی توان فرسا با قواعد بازی جدید آماده می‌کردیم که امریکا آهنگ آن داشت پس از جنگ کویت بر عرب‌ها تحمیل کند. هدف ما می‌بایست تغییر این روند و روش‌های اجرایی آن باشد. «کنفرانس منطقه‌ای» بازتاب دهنده دیدگاه اسرائیل بود که در آن مرحله از عرب‌ها، همکاری اقتصادی می‌خواست و مایل نبود کنفرانس صلح ویژه خاورمیانه از ویژگی‌های بین‌المللی برخوردار بوده و منجر به عقب نشینی اسرائیل از تمامی سرزمین‌های اشغالی در ژوئن ۱۹۶۷ شود.
بیکر ملاقات خود با رئیس‌جمهوری اسد را با روش معروف خود که در هم آمیختن شوخی و جدی بود آغاز کرد و گفت: پیش از نشست، مایلم رئیس‌جمهوری بدانند وزیر فاروق الشرع، امریکا را نیروی اشغالگر در اروپا می‌پندارد. رئیس‌جمهوری اسد از مطالب رد و بدل شده میان من و بیکر درباره این موضوع در ریاض اطلاع داشت. گفت‌و‌گوهای ما در دمشق می‌توانست ادامه یافته و درازدامن شود و عملاً نیز این چنین شد و رئیس‌جمهوری اسد با پیش کشیدن تاریخ کنفرانس یالتا، به بیکر پاسخ داد الشرع حق داشته، چنین بگوید. بحث‌ها میان اسد و بیکر، شبیه تمرین بوکس‌زنی سیاسی میان امریکا - قدرتمندترین کشور جهان - و سوریه - کشور دارای بیشترین تأثیر در منطقه عربی - بود و سه ساعت به درازا کشید. در پایان این نشست، من و بیکر کنفرانس مطبوعاتی برگزار کردیم و مواضعی گرفتیم که آشکار کننده ناسازگاری دیدگاه های هر یک از ما درباره مباحث جاری بود. یک اختلاف روشن میان دو طرف، درباره ماهیت کنفرانس بین‌المللی و نقش سازمان‌ملل متحد در آن و همچنین تضمین‌های بین‌المللی در زمینه عقب‌نشینی اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی عربی، بود. بیکر در ۲۳ آوریل ۱۹۹۱ از تل آویو به دمشق بازگشت و9 ساعت با رئیس‌جمهوری اسد ملاقات کرد. من در این ملاقات حضور داشتم و ادوارد جرجیان سفیر امریکا در دمشق نیز همراه بیکر بود. موضوعات مطرح شده در این نشست درازدامن، شاخه شاخه و بسیار و نمادهای آن شمارش ناشدنی بود.