گنجینه فضائل

 اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
نیاز انسان به الگوی تربیتی، ناشی از ویژگی تأثیرپذیری اوست. زیرا آفرینش انسان به گونه‌ای است که از ناحیه دیگران متأثر می‌شود و این تأثیرپذیری نقش مهمی در تربیت فردی و اجتماعی انسان دارد. قرآن کریم صراحتاً پیامبر اسلام را الگوی جهانیان و اسوه مسلمانی در تمام اعصار معرفی کرده است. خوشبختانه گنجینه ارزشمندی از احادیث و کتب سیره، جزئی‌ترین مسائل زندگی پیامبر اسلام، حضرت محمد(ص) را ثبت کرده‌اند که با سیر در آن گنجینه می‌توان با فضیلت‌های برتر اخلاقی بسیاری آشنا شده واز آنها پیروی نمود. پیامبر اسلام(ص) دارای شخصیتی است که در میان تمام انسان‌ها و در همه اعصار بی‌نظیر است. آن حضرت(ص) آراسته به کلیه سجایای نیکوی اخلاقی بوده و به همین جهت خدای سبحان او را با عبارت «وانک لعلی خلق عظیم» توصیف نموده است. محمد(ص) برجسته‌ترین نمونه کمال انسانی و بهترین الگوی شایسته برای جهان بشری است و خداوند فرمان داده که او(ص) را پیروی و برای دستیابی به رضوان الهی به توصیه‌هایش جامه عمل بپوشانیم و این‌گونه ما را مخاطب ساخته است که «... لقد کان لکم فی رسول‌الله اسوة حسنه لمن کان یرجوا‌الله و الیوم الاخر و ذکرالله کثیراً» برای کسانی که به پاداش خدا و روز قیامت امیدوار بوده و خدا را زیاد یاد می‌کنند، رسول الله(ص) برایشان بهترین الگو و سرمشق است.
اگر خضر بر آب حیوان گذشت/محمد ز سر چشمه جان گذشت/سلیمان اگر تخت بر باد بست/محمد ز بازیچه باد رست / اگر طارم موسی از طور بود/سراپرده احمد از نور بود/و گر مهد عیسی به گردون رسید/محمد خود از مهد بیرون پرید (نظامی گنجوی)
با جست وجو در آیات و روایات و تفاسیر و سیره انبیا چنین به نظر می‌رسد که جز شخصیت با فضیلت و وجود پربرکت حضرت ختمی مرتبت محمدبن عبدالله(ص) اسوه تمام عیار دیگری در عالم انسانی و در قلمرو قرآن یافت نمی‌شود.
تنها اوست که تمام فضایل اخلاقی و معنوی را در خود گردآورده و خاتم پیامبران و جامع شرایع و ادیان و اسوه اسوه‌های قرآن گردیده است. همچنین آن حضرت مظهر رحمت و سرچشمه عنایت حق بوده و این مرتبه و درجه، متعاقب صفا و طهارت باطنی، نصیب آن حضرت شده است. این ویژگی از زمان کودکی در وجود مبارکش متجلی شد و تا آخر حیات آن حضرت تداوم یافت.
حضرتش از عالی‌ترین درجه عصمت که همان عصمت کبری است بهره داشت و در این خصوص آیات و روایات فراوانی بر مقام عصمت آن حضرت دلالت دارد که از جمله آنها «آیه تطهیر» است «انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهر کم تطهیرا» (احزاب آیه ۳۳) خدا چنین اراده کرده که رجس و پلیدی را از شما خانواده نبوت ببرد و شما را از هر عیبی پاک و منزه گرداند. اگر چه انبیای الهی از ظرفیت روحی بالایی برخوردار بودند و به همین علت، توان ارتباط با عالم غیب را داشته و امواج وحی را دریافت می‌کردند و در فضای روح و جان انسان‌ها جاری می‌ساختند، این حالت اما به کمال در وجود پیامبر گرامی اسلام(ص) مستقر بود به‌طوری که حتی فرشتگان مقرب الهی هم توان درک آن را نداشتند. شدت این ظرفیت گاهی اوقات موجب می‌شد که آن حضرت مستقیماً با خداوند ارتباط پیدا کند. خود آن حضرت در این مورد می‌فرماید: برای من با خداوند فرصتی است که نه فرشته مقرب و نه پیامبر مرسل و نه بنده‌ای که خداوند دلش را پر از ایمان کرده قدرت تحمل آن را ندارد. (بحارالانوار ج۱۸ ص۳۶۰)
آن حضرت(ص) تنها اسوه‌ای است که اخلاق سترگ به او ارزانی شده است. «و انک لعلی خلق عظیم (قلم آیه۴) تنها اوست که رسالتش را جملگی رسولان بویژه پیامبران اولوالعزم بشارت داده‌اند. تنها اوست که «رحمت مطلق برای عالمیان» معرفی شده است، «وما ارسلناک الا رحمه للعالمین» (انبیاء آیه ۱۰۷)
و تنها اوست که صاحب مقامات و القاب بلند تبلیغی است. «انا ارسلناک شاهداً و مبشراً و نذیراً و داعیاً الی‌الله باذنه و سراجاً منیراً» (احزاب آیات ۴۶-۴۵).