بوی باروت فالانژها در بیروت

بنفشه غلامی/ پنجشنبه، بوی باروت دیگر بار مشام بیروت را پر کرد. بویی که یادآور گلوله‌هایی بود که دهه‌های 1970 تا 1990 در ایام تلخ جنگ داخلی از لوله اسلحه فالانژها خارج می‌شد و بیش از 120 هزار نفر را به کام مرگ کشید. این بار نیز گلوله‌ها از اسلحه حامیان «سمیر جعجع»، رهبر حزب «نیروهای لبنانی» که زمانی نامش با نام فالانژها گره خورده بود، خارج شد.
به گزارش «نیویورک تایمز»، تیراندازی‌هایی که روز پنجشنبه در بیروت رخ داد، دیگر بار این شهر را تبدیل به میدان جنگی تمام عیار کرد. این درگیری‌ها بدترین درگیری‌هایی بود که در سال‌های اخیر در بیروت، رخ داده است. این در حالی است که لبنان نزدیک به 3 سال است، در بحران اقتصادی و سیاسی شدیدی دست و پا می‌زند. در حالی که بحران سیاسی در این کشور به نزدیک به یک دهه کشیده می‌شود، بحران اقتصادی آن از سال 2019 بعد از آنکه دولت وقت امریکا، (دولت «دونالد ترامپ») «قانون سزار» را علیه سوریه اجرایی کرد، آغاز شده است. طوری که گزارش چند ماه قبل بانک جهانی حاکی از آن است که این کشور در بدترین شرایط اقتصادی خود از میانه 1800 میلادی تاکنون است. این بحران‌ها در حالی است که شکاف‌های قومیتی در لبنان نیز که همیشه در این کشور وجود داشته‌اند، بویژه از تابستان سال گذشته و انفجار بندر بیروت که بیش از 200 کشته برجا گذاشت، روز به روز در حال عمیق‌تر شدن هستند.
تیراندازی‌های پنجشنبه نیز بی ارتباط  با همین انفجار نبود. به گزارش خبرگزاری «رویترز» درگیری‌ها پس از آن رخ داد که حامیان جنبش حزب‌الله و حزب امل، در اعتراض به روند دادرسی جانبدارانه‌ای که قاضی «بیطار»، قاضی پرونده انفجار سال گذشته بندر بیروت در پیش گرفته، در یک حرکت اعتراضی آرام در حال حرکت به سمت دادستانی عالی لبنان بودند. اما تیراندازان مسلح به مسلسل‌های سبک و آر پی جی  اقدام به تیراندازی به صفوف معترضان کردند. در پی شروع این تیراندازی‌ها، حامیان حزب الله و جنبش امل نیز در دفاع از خود سلاح به دست گرفتند و در نهایت و در نتیجه این درگیری‌ها 7 نفر کشته و 33 نفر مجروح شدند.
به گزارش «فرانس پرس»، ارتش لبنان در نخستین ساعت‌های درگیری از هر گونه مداخله ای خودداری کرد و تنها بعد از گذشت 4 ساعت بود که نیروهای رزمی خود را وارد منطقه کرد تا طرفین را آرام کند. ارتش اعلام کرده است در ارتباط با این درگیری‌ها 9 نفر را دستگیر کرده است که شامل اعضای هر دو طرف هستند. بنا بر بیانیه ارتش لبنان یک نفر از دستگیر شدگان نیز تابعیت سوری دارد. هرچند عصر پنجشنبه با ورود ارتش لبنان به درگیری‌ها، فضای بیروت رو به آرامش رفت. اما مردم تا ساعت‌ها بعد از درگیری، حاضر به ترک خانه‌ها و اماکنی که هنگام تیراندازی در آنها بودند، نشدند. یکی از آنها «لینا حداد» بود که به همراه دخترش در خانه ماند. او به خبرنگار رویترز گفت: «هنگام جنگ داخلی لبنان جوان بودم و بخوبی معنای این تیراندازی‌ها را می‌فهمم. برای همین دخترم را از پنجره دور نگه داشتم و در حمام نشستیم تا تیراندازی‌ها پایان بگیرد.»
 انکار جعجع
هرچند شواهد حاکی از آغاز تیراندازی از سوی حامیان جناح «جعجع» است اما به گزارش «نیویورک تایمز» خود او در سلسله توئیت‌هایی بعداز این واقعه انگشت اتهام را به سمت حزب‌الله لبنان گرفت. اما فرار رو به جلوی «جعجع» نتوانست اذهان را از نقش او پاک کند. به گزارش خبرگزاری «رویترز»، ارتش لبنان در نخستین گزارش‌های خود از این درگیری‌ها، اعلام کرد، درگیری‌ها پس از آن شروع شد که تیراندازان به سمت معترضانی که در حال عبور از چهاراه «طیونه» بودند آتش گشودند. (این چهارراه در واقع همانند خط مرزی بین دو ناحیه متعلق به شیعیان و مسیحیان مارونی است که «جعجع» یکی از رهبران آنها است.) تصاویری که یک شبکه تلویزیونی محلی در زمان درگیری‌ها منتشر کرد نیز نشان می‌دهد، تیراندازان که خارج از محدوده معترضان هستند، حتی ساختمان‌های اطراف را هدف گرفته‌اند. به همین دلیل نیز یکی از کشته شدگان این تیراندازی‌های کورکورانه زنی بود که در خانه خودش بود. در همین حال «بسام مولوی»، وزیر کشور لبنان تأکید کرده، همه کشته شدگان متعلق به یکی از طرف‌های درگیری، یعنی «حزب‌الله» بوده‌اند.
واکنش‌ها به تیراندازی‌های بیروت
تیراندازی‌های پنجشنبه در بیروت واکنش‌های داخلی و خارجی بسیاری را در پی داشت. به گزارش «الجزیره»، در پی این تیراندازی‌ها «میشل عون»، رئیس جمهوری لبنان در سخنانی تلویزیونی از همه خواست آرامش خود را حفظ کنند و به مردم قول داد کسانی که مسبب آغاز این درگیری بودند، در محکمه عدالت مورد قضاوت قرار گیرند. او تأکید کرد: «کشور ما به مذاکرات آرام، راه حل‌های آرام و احترام نیازمند است.» به گزارش خبرگزاری «رویترز»، نجیب میقاتی، نخست وزیر جدید لبنان که ماه پیش کابینه خود را معرفی کرد، نیزدر سخنانی گفت: «لبنان در یکی از سخت‌ترین دوران تاریخی خود به سر می‌برد. موقعیت ما همانند موقعیت بیماری است که مقابل بخش اورژانس قرار دارد. با تشکیل دولت این بیمار وارد بخش اورژانس شد و اکنون راه درازی تا شفای کامل دارد» او ضمن اعلام عزای عمومی برای روز جمعه، مدارس و تمامی ادارات دولتی را تعطیل اعلام کرد. خارج از مرزهای لبنان، امریکا که هنگام درگیری‌ها «ویکتوریا نولاند»، معاون وزیر خارجه‌اش در بیروت به سر می‌برد، خواهان تحقیقات درباره این درگیری‌ها شد. فرانسه نیز موضعی مشابه اتخاذ کرد. کویت هم از اتباع خود خواست هر چه زودتر خاک لبنان را ترک کنند. به گزارش «ایسنا»، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در واکنش به درگیری‌های لبنان خواهان شناسایی و دستگیری عوامل این جنایت‌ها و فتنه انگیزی‌ها شد و تأکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران باور دارد مردم، دولت و ارتش در کنار مقاومت لبنان با انسجام و وحدت خود، مانند همیشه از فتنه‌ها و دسیسه‌هایی که ریشه در رژیم صهیونیستی دارد با موفقیت و سربلندی عبور خواهند کرد.»