از هنر برای دوران سالمندی کمک بگیریم

   شهره طاعتی
مددکار اجتماعی
دوران سالمندی مانند دوران بلوغ با تغییراتی در جسم و روان افراد همراه است. شروع این دوران را از سن ۶۵ سالگی به بعد تخمین زده‌اند و عواملی مانند ژنتیک، تغذیه، بهداشت روان و ‌‌‌‌غیره در کیفیت این دوره سهم بسزایی دارند‌. دوره سالمندی با کاهش قدرت بینایی، شنوایی، تحلیل جسمی و ضعف بدنی و بروز بیماری‌های مختلف همراه است ،به‌همین دلیل مشکلاتی برای این افراد به‌وجود می‌آید ؛ سالمندان تلاش می‌کنند راههای سازگاری با این دوره را بیابند. بعضی از آنها تسلیم این شرایط و علائم شده و عمر خود را در گوشه خانه و بیمارستان و در انزوا و حال بد طی می‌کنند؛ کمبود درآمد، زیاد شدن اوقات فراغت و نداشتن برنامه تمام وقت باعث می‌شود سالمندان احساس کم ارزشی کنند. مرگ همسر و ازدواج فرزندان به تنهایی این افراد می‌افزاید. موضوعی که باید به آن توجه کنیم این است که مغز انسان دیرتر از بقیه اندام‌های او پیر می‌شود و مغز یک فرد سالمند مانند مغزیک جوان فعالیت می‌کند. در سالمندی شاید فراموشی در حافظه کوتاه مدت رخ دهد ولی حافظه بلند مدت آنها بخوبی وبا دقت فعال است. یکی از روش‌های بسیار کاربردی و مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها در دوره سالمندی، استفاده از یکی از شاخه‌های هنر است.
می دانیم هنر در درون خود شکوفایی و خلاقیت را نهفته دارد و به مجرد اینکه بتواند در مرحله بروز و خلق اثر قرار گیرد می‌تواند آرامش و نشاط درونی  به ارمغان آورد. از این خصیصه هنر می‌توانیم برای بهتر گذراندن دوران سالمندی افراد یاری بگیریم.
نسل جدیدی که در ایران به مرحله سالمندی رسیده‌ است، جوانان قدیم هستند که دوران کودکی و جوانی خود را با آموختن مهارت‌های هنری و زندگی گذرانده‌اند. آنها بیشتر مایحتاج زندگی را خودشان تهیه می‌کرده‌اند. در اکثر خانه ها از فرش و گلیم‌هایی که خود بافته‌ بودند استفاده می‌کردند. پشتی‌ها و ملحفه‌ها ،دستمال آشپزخانه ،رو میزی‌ها و تابلو‌های سوزن دوزی شده هنر دست زنان خانواده‌های قدیم جزئی از وسایل مورد استفاده عادی آنان بوده است. ملزومات پخت نان، درست کردن وسایل و تجهیزات مورد استفاده در خانه را مردان درست می‌کردند، به همین علت سالمندان امروزی ما دارای مهارت‌ و توانمندی‌های بسیاری در زمینه‌های هنری هستند. همچنین آنها در گذشته و جوانی به‌ دلیل نبودن رسانه‌های تصویری و ارتباطات تلفنی دارای دوستی‌ها و معاشرت‌های نزدیکی با یکدیگر بوده که در دل همین معاشرت‌ها تبادل مهارت‌های هنری نیز صورت می‌گرفته است که روابط دوستانه آنها را استحکام می‌بخشید. اکثر سالمندان فکر می‌کنند که سن آنها افزایش یافته و از کارافتاده شده‌اند ،اما ما با کمی ریزبینی و دقت می‌توانیم طرح و برنامه‌هایی را برای آنها به مرحله اجرا بگذاریم که در آن از هنرهای صنایع دستی و مهارتی سالمندان بهره ببریم. ما می‌توانیم هم برای آموزش نسل جدید و احیا و زنده نگهداشتن این گونه هنرهای قدیمی و هم ارتقای سطح کیفیت زندگی آنها در دوران سالمندی از هنر آنها استفاده کنیم و با آگاهی دادن به خانواده‌ها، آنها را با این مقوله آشنا سازیم. آنها  که در دوران جوانی تمامی ملحفه‌ها و دستمال و دستگیره‌های سوزن دوزی شده، چهل تکه‌های لحاف کرسی را خود می‌دوخته‌اند درحال حاضر نیز می‌توانند با داشتن فقط کمی اعتماد به نفس و نگاه مثبت به خود در دوران سالمندی از همان دستان خود کمک گرفته و مجدداً پارچه‌هایی را دردست بگیرند و اثر هنری خلق کنند . این آثاررا می‌توانیم به‌عنوان تابلوهای ارزشمندی از سالمندان‌مان به یادگار نگه داریم . این کار باعث افزایش حس کارآمدی در آنها می‌شود و امید به زندگی  را در آنها افزایش می‌دهد.