موج سواری قیمت زعفران در شرایط خشکسالی

زهره افشار
خبرنگار
زعفران محصولی است که امسال بیشترین تأثیر و سنگین ترین خسارت را از خشکسالی دید و تولید آن به‌دلیل کم آبی و سرمازدگی در نخستین استان تولیدکننده آن یعنی خراسان رضوی بیش از 50 در صد کاهش یافت. قیمت زعفران هفته گذشته در استان از کیلویی 32 میلیون تومان هم فراتر رفت شاید در نگاه نخست باید تصور کرد که کشاورزان از این اتفاق باید خرسند باشند اما اینگونه نیست و کشاورزان می‌گویند درست است قیمت بالا رفته اما تولید محصول آنها از نصف هم کمتر شده اما امسال خوشبختانه با وجود شرایط تحریمی، مانعی برای صدور زعفران وجود ندارد و با کیلویی تا 1500 دلار صادر و روانه بازار 67 کشور می‌شود.
تولید زعفران خراسانی رضوی
 50 درصد کاهش یافت
خراسان رضوی نخستین تولید کننده زعفران درکشور است و این روزها  زعفران کاران استان در حال برداشت محصول هستند و انتظار می‌رود تا پایان آذر ماه برداشت این محصول صادراتی ادامه یابد. در سال گذشته در این استان 302 تن زعفران تولید شده بود اما «محمد میری دیسفانی» مدیر باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی به «ایران» می‌گوید: برداشت زعفران در 70 درصد مزارع شروع شده اما انتظار می‌رود تولید زعفران حتی به نصف پارسال نیز نرسد و با کاهش بیش از 50 درصدی تولید مواجه شویم. وی می‌افزاید: البته در سال گذشته نیزبه دلیل خشکسالی و سرمازدگی با کاهش 20 درصدی عملکرد نسبت به سال قبل از آن مواجه بودیم.
در سال‌جاری 90 هزار هکتار از اراضی خراسان رضوی زیر کشت زعفران قرار دارد. خشکسالی شرایط بدی را برای محصول زعفران در سال‌جاری رقم زد و از سوی دیگر سرمازدگی شدید در اسفند و فروردین هم مزید بر علت شد به همین جهت پیش‌بینی ما از تولید امسال در حد 140 تا حداکثر 150 تن است.
وی البته این را هم تأکید کرد که امسال دیگر محصولات باغی استان خراسان رضوی از جمله انار، گیاهان دارویی و دیگر میوه‌های هسته دار استان به‌دلیل خشکسالی و تغییر شرایط اقلیمی با افت محسوس تولید روبه‌رو شدند به گونه‌ای که ما امسال باید منتظر کاهش تولید محصولات باغی استان از 25 تا 40 درصد باشیم. وی از کشاورزان خواست تا بحث مدیریت مزرعه را جدی بگیرند و از ارقام مقاوم به تنش‌ها برای حفاظت از محصول در مقابل گرما و سرما استفاده کنند.
امسال برای حمایت از کشاورزان زعفران کار مقرر شد تا با خرید حمایتی زعفران با کیلویی 20 میلیون و 500 هزار تومان برای زعفران نگین از سوی شرکت مادر تخصصی صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و به مباشرت شرکت تعاون روستایی از آنها حمایت شود. اما مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی تصریح می‌کند : به‌دلیل افت تولید، تقاضا برای زعفران بالا رفته به گونه‌ای که در هفته گذشته زعفران با کیلویی 32 میلیون تومان در بازار استان خریداری شد و به همین علت کشاورزان هم از خرید حمایتی استقبال نکردند. ضمن اینکه هم اکنون زعفران با استاندارد لازم در بورس کالای استان با قیمت عرضه و تقاضا به فروش می‌رسد.
قیمت حمایتی زعفران اصلاح شود
در همین حال «سید جواد رضایی» یکی از کشاورزان زعفران کار منطقه «رشتخوار» خراسان رضوی هم به «ایران» گفت: درست است زعفران گران شده اما تولید بیشتر کشاورزان به نصف و برای برخی کشاورزان به یک سوم رسیده است . در حال حاضر ما گل زعفران را با کیلویی 300 هزار تومان و زعفران نگین را با کیلویی بین 28 تا 30 میلیون تومان می‌فروشیم. وی گفت: اتنظار ما از دولت این است که حمایت‌های خود از محصول زعفران را افزایش دهند و قیمت خرید حمایتی را بالا ببرند. امسال برای انجام کار داشت و برداشت باید به هر کارگر روزانه بیش از 200 هزار تومان می‌دادیم.
صادرات زعفران ایران به 67 کشور دنیا
با افزایش یکباره قیمت زعفران شکی نیست که دیگر این خوراکی مفید و خوش عطر از سفره بسیاری از مرم حذف خواهد شد اما با افزایش قیمت زعفران، وضعیت صادرات زعفران چگونه است؟ این موضوع را از «غلامرضا میری» رئیس اتحادیه صادر کنندگان زعفران خراسان رضوی پرسیدیم.
وی پاسخ داد: به‌دلیل وضعیت اقتصادی کشور شاید دیگر بیشتر خانوارها نتوانند از زعفران استفاده کنند و این برای هیچ ایرانی رضایتبخش نیست اما به‌دلیل اینکه زعفران اصولاً یک محصول صادراتی برای ما به شمار می‌رود که ارز‌آوری مناسبی دارد افزایش قیمت زعفران هم برای کشاورز و هم صادرکننده خوشحال‌کننده است.
وی با تأکید بر اینکه زعفران ایران به 67 کشور دنیا از جمله امریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود، افزود: در حال حاضر قیمت هر کیلو زعفران ایران از 800 تا یکهزار و 500 دلار است.
خوشبختانه برخلاف سال‌های گذشته که زعفران ایران به شکل فله‌ای صادر می‌شد یکی دوسالی است که زعفران ایران در بسته‌های نیم گرمی تا 500 گرمی صادر می‌شود که این مسأله توانسته ارزش افزوده بیشتری را برای تولیدکنندگان ما داشته باشد. به گفته میری آمار نشان می‌دهد در سال گذشته 27 درصد صادرات زعفران مربوط به بسته‌های زیر 10 گرم بوده است.
وی همچنین درخصوص رواج شغل جدید در زنجیره برداشت و عرضه زعفران به بازار به نام «گل خری» هم توضیحاتی داد. «گل‌خَرها» یا همان خریداران گل، افرادی هستند که چندی است در زنجیره کاشت، داشت و برداشت وارد شده‌اند و با داشتن سرمایه، امکان تأمین کارگر و گل پاک‌کنی را دارند و برخی کشاورزان که خود امکان گل پاک کنی زعفران رابا توجه به افزایش هزینه‌ها ندارند محصولشان را به آنها می‌فروشند.
کشاورزان می‌گویند زمان محدود برای برداشت زعفران و جدا کردن گل آن، بالا بودن دستمزد کارگر و نداشتن نقدینگی لازم از سوی آنها سبب ظهور این قشر شده که با خرید گل از کشاورزان به سود بالایی هم می‌رسند. اما میری می‌گوید: در مجموع باید گفت این گل خرها به آن معنا دلال نیستند و به نوعی هم به کشاورزان کمک می‌کنند تا نقدینگی‌شان تأمین شود و مجبور نشوند محصول را به دلال‌ها بدهند.