مأمنی برای آرامش

  اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
مورخین برای امام موسی کاظم(ع) چهار دختر ذکر کرده‌اند که نام همگی آنان فاطمه بوده ‌است. فاطمه معصومه(س) در دوران حکومت عباسیان و در زمان خلافت ‌هارون الرشید، امین و مأمون می‌زیست. این دوره یکی از دوران‌های همراه با پیچیدگی‌های سیاسی برای خاندان رسول خداست. شرایط و زمانه حضرت معصومه (س) از پیچیدگی بسیاری برخوردار بود. عباسیان که می‌دیدند به دلیل نزاع میان شام (پایتخت امویان) و عراق (خاستگاه عباسیان) مکتب امامیه در مدینه تقویت شده و مذهب جعفری جان گرفته و پیروان بسیاری یافته بلافاصله بعد از تحکیم پایه‌های خلافت‌شان شیوه امویان در بد رفتاری با شیعیان و امامان شیعه  را پی گرفتند و برخی در خفا و برخی علنی سیاست فشار بر خاندان رسول خدا (ص) را در دستور کار خویش قرار دادند. این بود که سادات و علویان مجبور به هجرت از سرزمین‌های مادری به ایران و پنهان شدن در مناطق دور دست شدند. در دوران خلافت هارون شدت سختگیری‌ها به حدی رسید که بعد از شهادت امام موسی کاظم(ع)، امام رضا (ع) جانشین آن حضرت  به مدت چهار سال  از انظار عمومی پنهان بود. حتی در علت عدم ازدواج دختران امام موسی کاظم (ع) گفته شده به دلیل فضای اختناقی که در دوران حکومت ‌هارون برقرار بود، کمتر کسی جرأت می‌کرد تا با دختران امام موسی کاظم(ع) ازدواج کرده و عواقب خطرناک آن را بپذیرند. شدت اختناق در این دوران به حدی بود که شیعیان برای ملاقات با امام خود و کسب جواب برای سؤالات شرعی و اعتقادی دچار مشکل بودند و بالاجبار با لباس‌های مبدل به خانه امام رفت و آمد داشتند. با روی کار آمدن مأمون که مردی سیاس بود امام رضا (ع) از مدینه به مرو برده شد و با اجبار به ولایتعهدی مأمون منصوب گردید. حضرت معصومه(س) پس از یک سال، عزم سفر نمود تا به برادرش در مرو بپیوندد. لکن در میانه راه در ساوه به بیماری سختی دچار شد و به درخواست خود به قم رفت تا آخرین روزهای حیات خود را در میان شیعیان باشد و پس از فوت در شهر دوستداران اهل بیت پیامبر دفن شود. حضرت معصومه از شخصیت‌های مورد احترام شیعیان و آرامگاه وی در شهر قم سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر است. پس از خاکسپاری حضرت معصومه(س)، سایبانی از بوریا بر قبر آن حضرت ساخته شد تا آنکه زینب دختر امام جواد(ع) بر آن گنبدی بنا کرد. در اواسط قرن سوم هجری و به مرور زمان با دفن سایر زنان علوی، دو گنبد دیگر در کنار گنبد آجری بنا شد. این سه گنبد تا سال ۴۷۷ پابرجا بود. علاوه بر گنبد، ساخت و سازها و تزئین مرقد نیز دوران‌های مختلفی را گذرانده ‌است. زیارت مرقد فاطمه معصومه در قم، مورد توجه شیعیان بوده و در این باره تأکیدهایی در منابع شیعی آمده است.